Verkamaðurinn - 24.11.1968, Qupperneq 5

„Viðreisnar“-ljósið er dáið
Nú eru senn tíu ór síðon hleypt var af stokkum lógreistu
fleyi með Engeyjarlagi, er hlaut nafnið Emilía og var þing-
lýst eign Alþýðuflokksins.
Eftir fengsæla vertíð í tvennum kosningum 1959 kom þó
i Ijós, að kratar höfðu aðeins „leppað" fyrir raunverulegan
fjórmagnsaðila í þesasri útgerð, sem var Ihaldið. Tók það þó
við formennsku ó fleyinu og lagði til meirihluta mannskap-
arins. Var fleytan nú skírð upp og kölluð „Viðreisn".
Man nokkur enn þau loforð, sem þó voru gefin i hvitri
bók, kostaðri af sameiginlegum sjóði landsmanna? Stöðvun
verðbólgu? Afnóm styrkja og uppbótokerfisins? Almenn við-
reisn atvinnuveganna? Hallalaus rikisbúskapur o. fl. o. fl.
En umfram allt STÖÐVUN VERÐBÓLGU. Tækist ekki að
stöðva verðbólguna, sagði Ólafur heitinn Thors, „væri allt
annað unnið fyrir gýg".
Tvívegis hefur þjóðin endurgoldið orðheldni stjórnarflokk-
anna og endurnýjað umboð þeirra til valdanna, enda metur
þjóð vor að verðleikum pólitískt siðgæði og staðfestu við
gefin heit og yfirlýst markmið.
Eftir 10 óra feril við vaxandi traust og vinsældir hlýtur
að vera bjart framundon og hver boðskopur „Viðreisnar"-
óhafnarinnar þjóðinni sem fagnaðarerindi, eða er það ekki?
★
Á 50 ára afmæli „Verkamannsins44 leitum við
til Björns Jónssonar, sem einmitt er nýstaðinn
upp frá viðræðum við Bjama formann og spyrj-
um:
— Var hún ekki björt sú Viðreisnarmynd
sem dregin var upp fyrir ykkur í viðræðunum
við stjórnarflokkana?
— í sem fæstum orðum sagt þá finnst þar
hvergi ljósglæta. Allar upplýsingar, sem fyrir
liggja um ástand efnahagsmálanna eru hinar
uggvænlegustu eftir 10 ára stanzlausa viðreisn
atvinnuvegnna. Upptalning gæti orðið efni í
margar bækur og þykkar. En í sambandi við
þær aðgerðir sem nú hafa verið kunngerðar —
og eru bara inngangur að öðru meira, nægir að
nefna þær höfuðstaðreyndir sem að utanríkis-
viðskiptum snúa.
*
A síðustu tveimur árum hefur ástand verið
þannig að þjóðinni hafa eyðzt 2000 milljónir
umfram gjaldeyrisöflun á sama tíma. Raunveru'
leg gjaldeyrisstaða bankanna er í dag neikvæð
um nálega 1000 milljónir. Erlendar skuldir
nema 9000 — níu þúsund — milljónum króna
og hafa ríflega þrefaldazt í valdatíð núverandi
stjórnarflokka og greiðslubyrðin sem á þjóðinni
hvílir vegna þessara skulda er á þessu og næsta
ári rúmlega 2000 milljónir á ári en það er meira
en við getum vænzt að stærsta útflutningsgrein
okkar — hraðfrystiiðnaðurinn — gefi á ári.
Á einu ári hafa skuldir ríkissjóðs vaxið um
1500 milljónir. Og síðast en ekki sízt — nú er
svo komið fyrir aðalútflutningsatvinnuvegi
landsmanna, sjávarútvegi og fiskiðnaði, að tal-
ið er nauðsynlegt að færa til þessara atvinnu-
greina frá öðrum aðilum í þjóðfélaginu um
12—1400 milljónir króna á ári.
★
Það er nú orðið auðsætt með þeim ráðstöfun-
um sem ríkisstjórnin hefur þegar gert eða boðað,
að vandann á að „leysa44 með stórfelldustu
Afleidiwgar hru—stefiiMnnar
rerða dýrar og: langrvarandi
hér er fyrst og fremst seilzt í vasa þeirra, sem nú
hafa knapplega til hnífs og skeiðar og því af
engu að taka. Um slíkar aðgerðir getur ekki og
má ekki takast nein „þjóðareining44 heldur ber
verkalýðshreyfingunni að snúast gegn þeim með
öllu því afli, sem hún hefur yfir að ráða.
Verkafólk og sjómenn hafa nú þegar tekið á
sig kjaraskerðingu, sem þessu nemur og meiru.
Tekjur sjómanna hröpuðu strax í fyrra um
50—60% og missir yfirvinnunnar þýðir einnig
40—50% kjaraskerðingu verkafólks í landi.
Þar á ofan bætist svo atvinnuleysi og öryggis-
leysi.
Ef þjóðin öll á að taka á sig byrðarnar, þá er
komið að hinum að sýna einhvern „skilning44 og
axla sinn skerf.
Með þessu er ég þó ekki að gera lítið úr erfið-
leikunum. Við verðum að horfast í augu við það
Viðtal wið Björn Jón§son, for§eta A. M.
gengisfellingu í íslandssögunni — sennilega
þarf alla leið til S.-Ameríku til að finna hlið-
stæð dæmi — gengislækkun, sem mun steypa
yfir þjóðina holskeflu verðhækkana og dýr-
tíðar.
Sem dæmi um þær gífurlegu verðhækkanir,
sem af þessu mun leiða, má nefna, að viðkvæm-
ustu neyzluvörur almennings sem til landsins
eru fluttar munu hækka um 50% í smásölu og
í fæstum tilfellum um minna en 40%. Innlend-
ur neyzluvamingur mun svo að s’jálfsögðu
hækka mjög mikið vegna aukins tilkostnaðar við
framleiðslu þeirra.
Það er yfirlýst stefna ríkisstjórnarinnar og
önnur höfuðstoð „lausnarinnar44, að launafólk,
þeir lægst launuðu í landinu til jafns við aðra
eigi að þola þessar verðhækkanir bótalaust í a.
m. k. eitt ár til að byrja með, þ. e. a. s. að raun-
laun þess verði skert um 15—20%.
★
— Stjórnarliðar segja að „hrein minnkun
gjaldeyristekna sé yfir 55%44 sl. tvö ár og nú sé
„ölijákvœmilegt að byrðarnar lendi á þjóðinni
allri“. Þetta skilji livert mannsbarn. Skilur
verkalýðshreyfingin þetta viðreisnarskilningi?
— Það er mín skoðun, að þessar ráðagerðir,
sem byggja á því að skerða lífskjör verkafólks,
séu ekki aðeins svo ósanngjarnar að engu tali
tekur heldur einnig óframkvæmanlegar, þar sem
af fullu raunsæi, hver staða atvinnuveganna er
og hvernig er ástatt í okkar efnahagsmálum —
hverjum, sem það er að kenna — og beita öll-
um áhrifum verkalýðshreyfingarinnar til þess
að treysta starfsgrundvöll atvinnuveganna jafn-
framt því sem lífskjör almennings eru tryggð.
En á því leikur enginn vafi að bæta mætti hag
höfuðatvinnuveganna og gera þá hæfa til að
standa undir sómasamlegum lífskjörum með
margs konar öðrum aðgerðum en þeirri stór-
felldu gengisfellingu, sem stjórnarflokkarnir
völdu.
* *
— Hvernig?
— I viðræðum stjórnmálaflokkanna lagði ég
höfuðáherzlu á að almenn skuldaskil og skulda-
eftirgjöf verr stæðu fyrirtækjanna í sjávarútvegi
og fiskiðnaði yrði framkvæmt sem byrjunarað-
gerð og einnig var það sameiginleg afstaða
stjórnarandstæðinga í þessum viðræðum, að
margs konar tilkostnaður og álögur, sem hvíla
þungt á þessum greinum yrði lækkaður svo sem
með niðurfærslu vaxta, endurskoðun útflutrr
ingsgjalda og vátryggingarkerfisins og niður-
fellingu ýmissa opinbex-ra gjalda, sem fyrirtæk-
in verða að standa undir, án tillits til afkomu
sinnar. Enn fi'emur, að lánsfjárþörf atvinnuveg-
anna yrði svarað með raunhæfum hætti og lausa-
skuldum breytt í föst lán til langs tíma með
lágum vöxtum, svo að nokkuð sé nefnt af þeim
úrræðum, sem við bentum á. (Næsta síða.)
Verkamaðurinn 50 óra — 7