Verkamaðurinn - 24.11.1968, Qupperneq 25

FLETT BLOÐUM -
svofelldan verzlunarsamning,
sem saminn hefur verið á
frönsku: Til þess að tryggja og
auka verzlunarviðskipti milli ís-
lands og Spánar hafa undirrit-
aðir, sem til þessa hafa löglegt
urnboð orðið ásáttir um eftir-
farandi samning:
Island og Spánn skulu skúld-
binda sig til að veita hvort öðru
í öllu því, er að verzlun, sigling-
um og öðrum atvinnurekstri
lýtur og ennfremur að því er
snertir skatta, gjöld, að undan-
skildum tollgjöldum, og öll önn-
ur lög jafngóð kjör og þau, sem
veitt eru eða veitt kunna að
verða þjóð þeirri, er beztu kjör-
um sœtir, enda komi þetta ekki
í bága við gagnstœð ákvæði í
eftirfarandi greinum.“
Og síðar:
„En samkvœmt því skal ekki
fiskur frá íslandi sœta óhagstœð
ari tollkjörum en þeim, sem
veitt eru eða veitt kunna að
verða frá hverju því landi sem
er, bæði að því er tekur til toll-
kjara og tollgæzlu yfirhöfuð,
svo lengi sem verzlunarsamband
milli íslands og Spánar hvílir á
samningsgrundvelli, hvort held-
ur til bráðabirgða eða fullnað-
arsamningur gegn því, að ísland
veiti vínum frá Spáni, sem ekki
innihalda meira en 21 prósent
af vínanda (alcohol) undanþágu
frá ákvæðum íslenzkra laga frá
14. nóvember 1917 um bann
gegn innflutningi áfengra
drykkja, og gegn því að Island
ekki með reglugerð um mis-
brúkun vína setji ákvœði, sem
komi í bága við undanþágu
spánskra vína frá ákvœðum
nefndra laga.“
Þarna eru sem sagt komin
inn á íslenzkan vettvang hin
frægu Spánarvín, sem ýmsir
töldu að væru hinn bezti skóli
fyrir verðandi drykkjumenn. Og
telja ýmsir, að það eitt hafi
hafzt upp úr banninu, á fiutn-
ingi á áfengum drykkjum til
íslands.
Og Erlingur heldur áfram að
tala við hreppstj órann á Mold-
haugum. Hann hefur áætlað,
Erlingur, brúttótekjur Krossa-
nesverksmiðjunnar fyrir árið
1923 kr. 2.898.000.00, en áætl-
un skattanefndarinnar um
brúttótekjur hljóðar upp á kr.
1.370.000.00, svo að nokkuð
virðist nú bera á milli, en þó
ekki vera ótrúlegt, að blaðið
fari hér með sannara mál.
Verkalýðssamband
Norðurlands.
Það gerast merkilegir atburð-
ir í sögu verkalýðsins á Norður-
landi. í apríl 1925 var stofnað
Verkalýðssamband Norður-
lands. Þriðjudaginn 28. apríl
segir á forsíðu Verkamannsins:
„A sunnudaginn var var Verka-
lýðssamband Norðurlands stofn
að hér á Akureyri af kosnum
fulltrúum frá Verkamatmafélagi
Akureyrar, Verkakvennafélag-
inu Eining, Verkamannafélagi
Siglufjarðar og Jafnaðarmanna-
félagi Akureyrar. Verkamanna-
félagið á Húsavík gat ekki sent
fulltrúa á stofnfundinn vegna
óhagstœðra ferða, en mun ganga
inn í sambandið mjög bráðlega.
Samþykkt voru lög fyrir sam-
bandið og ákveðið starfssvið
þess. I stjórn þess voru kosnir:
Erlingur Friðjónsson, forseti,
Einar Olgeirsson, ritari, Ingólf-
ur Jónsson, féhirðir, meðstjórn-
endur Kjartan Jónsson, Siglu-
firði, og Pétur Björnsson, Siglu-
firði.
Aðaláœtlunarverk sambands-
ins er að samrœma starf verka-
lýðsfélaganna á Norðurlandi,
gangast fyrir stofnun slíkra fé-
laga sem víðast í fjórðungnum
og koma á fót frœðslu um verka-
lýðsmál og jafnaðarstefnuna
bœði innan félaganna og út á
við.“
A sömu forsíðu er ávarp til
verkalýðsins á Norðurlandi frá
sambandsþingi verkalýðsfélaga
Norðurlands. Askorun um að
þj appa sér saman og styðj a þessi
nýju samtök af heilum hug.
Og svo kemur 1. maí. Það er
í fyrsta sinn, sem 1. maí er tek-
inn alvarlega hér á Akureyri
sem dagur verkalýðsins. Grein
heitir Fyrsta maí, undirituð af
S.: „Frá því 1890 hefur sá dag-
ur verið hátíðadagur verkalýðs-
ins um heim allan. A þeim degi
taka allir verkamenn sér frí frá
vinnu sinni, ganga kröfugöng-
ur á strœtum stórborganna og
halda fjölmenna fundi undir
beru lofti og inni. Það fer fram
einskonar liðskönnun í hersveit-
um verkalýðshreyfingarinnar og
jafnaðarstefnunnar. Herskarar
nýja tímans búast undir baráttu
þá, sem þeir verða að heyja áð-
ur takmarkinu er náð. Auðvalds
stjórnirnar líta 1. maí-kröfu-
göngurnar illu auga og láta lög-
reglu sína oft skakka leikinn, ef
þeim þykir við þurfa og verður
því oft róstusamt í stórborgun-
um þennan dag, því þá þola
verkamenn engan yfirgang.
Þátttakan í funda- og hátíða-
höldum 1. maí er gott merki um
styrkleika verkalýðhreyfingar-
innar. íslenzki verkalýðurinn
hefur nú fylkt sér undir merki
jafnaðarstefnunnar, eins og
stéttarbrœður hans erlendis, og
orðið þar með einn þátttakandi ur Samkomuhússins álskipaður
í állsherjar-frelsisbaráttu verJca-
lýðsins. Því á það vel við, að
reykvíski verkalýðurinn hefur
undanfarin ár haldið 1. maí há-
tíðlegan, og nú hefur Fulltrúa-
ráð verkalýðsfélaganna á Akur-
eyri gengizt fyrir því, að dags-
ins verði líka minnzt hér. Því er
nú um að gera fyrir verkamenn
og verkakonur að þau séu sam-
huga um að vinna að heill og
velferð stéttar sinnar og setja
hátíðabrag á fund verkalýðsfé-
laganna 1. maí. Verða þar haldn
ar rœður, flutt erindi, lesið upp
og sungið, svo að sízt þarf að
hvetja verkalýð til að sækja
fundinn.“
uppi og niðri.
Forseti Fulltrúaráðsins, Er-
lingur Friðjónsson, setti sam-
komuna og lýsti tilgangi hennar.
Einar Olgeirsson sagði frá upp-
runa 1. maí-hátíðarinnar fyrir
verkalýð allra landa. Elísabet
Eiríksdóttir talaði um aðstöðu
konunnar gagnvart verkalýðs-
hreyfingunni og jafnaðarstefn-
unni og minntist nokkurra
kvenna, er hefðu starfað og störf
uðu að þessum málum og sýndu
í verki, að konur stæðu ekki
körlum að baki í pólitísku starfi.
Halldór Friðjónsson tálaði um
hindurvitni og kynjasögur þœr,
er alltaf spryttu upp, ef ný fé-
Einar Olgeirsson.
Honn byrjaði ungur stjórnmólaferil sinn, og i fyrstu var Verkamaðurinn
höfuðmólgagn hans. Um órabil var hann i blaðstjórn sem stjórnarmaður í
Verkalýðssambandi Norðurlands, og um skeið óbyrgðarmaður. Einar kunni
strax vel oð beita pennanum, og meðan þeir Erlingur Friðjónsson störfuðu
samon í verkalýðshreyfingunni og að útgófu Verkamannsins, óttu ekki
önnur blöð ó Islandi ó að skipa harðskeyttari mönnum til sóknar og varn-
ar. — Og auk þótttöku i olmennri dægurbaróttu kynnti Einar kenningar
sósíalismans af miklum óhuga.
1. maí.
Og dagurinn líður. Það er
sagt frá honum á þessa leið:
„Fulltrúaráð verkalýðsfélag-
anna hér á Akureyri gekkst fyr-
ir samkomu, sem haldin var í
Samkomuhúsinu að kveldi 1.
maí sl. Hún var háldin til að
heiðra þennan alheimshátíða-
dag verkalýðsins og jafnaðar-
mannanna. Sóttu hann meðlim-
ir verkalýðsfélaganna og jafnað-
armannafélagsins og þar að auki
nokkrir boðsgestir. Var stóri sal
lagshreyfing eða stefnur í þjóð-
málum vœru á ferðinni. Stein-
þór Guðmundsson talaði um
sósíalismann og barnauppeldi.
Þá var skemmt með upplestri,
Ingibjörg Steinsdóttir, einsöng,
Jón Norðfjörð, og kvartettsöng
á eftir flestum rœðunum, þar á
meðál alþjóðasöng jafnaðar-
manna, og stóðu allir upp í hús-
inu á meðan sá söngur var sung-
inn. — Salurinn var smekklega
skreyttur og samkoman fór ágæt
lega fram.“
Það er óskað eftir, að fram-
vegis verði dagurinn haldinn
hátíðlegur.
Verkakvennafélagið Eining á
Akureyri auglýsir kauptaxta 14.
maí til septemberloka.
Frá 14. maí til 15. júlí er lág-
markskaup 65 aurar um klukku-
stund fyrir 10 tíma vinnu virka
daga, en 80 aurar á klukkustund
fyrir nætur- og helgidagavinnu.
Frá 14. júlí til septemberloka
er lágmark 80 aurar um klukku-
stund virka daga, en 100 aurar
um klukkustund fyrir nætur- og
helgidagavinnu.
Gjald fyrir að þvo 50 kíló af
fiski sama og tímakaup.
Þarna er um margt að ræða.
Þrifnaði er ákaflega ábótavant,
öskuhaugar, skólppollar, áburð-
arhaugar eru rétt undir húsveggj
unum, mykjurastimar á götun-
um.
Strákormarnir.
Þá eru strákormamir ekki
betri 1925 en þeir eru í dag.
Þeir mega ekki sjá ökutæki á
ferð, svo þeir þurfi ekki að
hanga aftan í því. Það er ný-
kominn vörubíll til bæjarins, og
þeir sjá sér færi af því hann fer
hægar yfir en aðrir bílar að
hanga aftan í honum. Það líka
kom á daginn, því einn missti
fótanna og datt og munaði ekki
nema fáeinum þumlungum, að
hann hefði orðið undir aftur-
hjólinu. Þess er þó að geta, að
þeir mega eiga það bílstjórarnir
á Akureyri, að þeir fara mjög
varlega.
Stúlkurnar á Siglufirði hafa
farið í verkfall með góðum ár-
angri, hafa hækkað söltunar-
kaupið úr 75 aurum upp í eina
krónu, og íhaldshlöðin segja, að
þarna sé hin mesta svívirða á
ferð, tala um hark og læti og
konurnar hafi hagað sér illa, en
áhorfendur, sem tala við Verka-
manninn segja, að þarna hafi
aðeins orðið lítilfjörleg átök, en
konurnar sýnt hina mestu festu.
En sárast af öllu svíður þeim þó,
að í gegnum allar þessar ógnir
og ólæti skín það, að nú sé það
Hallbjörn og Ólafur Friðriks-
son og náttúrlega Jónas frá
Hriflu líka, sem eigi Siglufjarð-
arstúlkumar með húð og hári
og þær séu íhaldinu tapaðar
fyrir fullt og allt. Margur hefur
nú grátið yfir minna tapi.
Það stendur heldur ekki á, að
blaðið tali til stúlknanna á Ak-
ureyri. Þær vinna aðeins fyrir
85 til 90 aurum við að salta síld
artunnu og ekki heyrzt, að þær
ætli að rumska þrátt fyrir frétt-
ir af starfssystrunum utan með
firði.
Læknabrennivín.
Og enn skýtur nýtt mál upp
kollinum. Það er læknabrenni-
vínið. Það hefur verið farið að
rannsaka, hverjir væru nú rösk-
Framháld á bls. 29.
Verkamaðurinn 50 ára —
27