Eimreiðin - 01.05.1896, Side 70

150
á landi 2 járnbrautir og akbrautir út frá þeim, en á sjó smáskip með
ströndum fram, að minnsta kosti einn gufubát i hverjum landsfjórðungi,
en engar samfeldar hringferðir með stórum gufuskipum.
Vjer vorum nýlega að lesa í hinni ágætu ritgerð »Um framfarir
Islands« eptir Einar sál. Asmundsson i Nesi, og gladdi það oss mjög að
sjá, hve hjartanlega hann var oss samdóma. Oss virðist því vel til fallið,
að benda lesendum EIMR. á, hvað þessi glöggskyggni maður, sem allra
manna bezt hefur ritað um framfarir vorar, segir um þetta efni. Hann
segir meðal annars svo:
»Þegar menn aptur líta til þess, að landið er umflotið af sjó áalla
vegu, og byggðin á því að kalla eingöbgu á ströndunum, þá virðist
liggja i augum uppi, að aðalþjóðvegurinn fyrir alla vöruflutninga og
megin-samgöngur innanlands ætti að vera á sjónum. En til þess að
nota þennan þjóðveg sem bezt, þarf að hafa gufuskip, er gangi aptur
og fram með ströndum landsins allan þann hluta ársins, sem fært er
fyrir ísum og illtíiðrum, en það er við suðurstrendur landsins hjer um
bil þrír fjórðu hlutar ársins, og við norðurstrendumar venjulega svo sem
hálft árið. Til þessa mundi fyrst um sinn nægja að hafa eitt lítið
gufuskip, en með framtíðinni, þegar þarfirnar vaxa, mundu þau þurfa
fleiri, því eins og nú hagar til og lengi mun til haga hjá oss, verður
hentugra að hafa heldur til þessa fleiri skip og smærri, en fœrri og stœrri.
Sumir ætla, ef til vill, að sjórinn sje svo illur við Island, að eigi dugi
að hafa til flutninga umhverfis landið nema stór gufuskip; en þetta er
ástæðulaus imyndun, þvi smáum skipum er ekki hættara að tiltölu en
stórum, ef þau á annað borð eru sterk og vel löguð; eins og hafnir
vorar eru nú, er stórum skipum einmitt miklu hættara á þeim..............
. . . Reglubundnar og tiðar milliferðir og flutningsferðir milli helztu
staða á landinu eru þjóðfjelaginu eins nauðsynlegar og blóðrennslið í
líkama mannsins er honum nauðsynlegt, til þess að hann geti lifað og
þrifizt. Þjóðfjelagið getur því trauðlega varið nokkru fje betur en því,
sem það ver til að koma á og halda við slíkum skipaferðum, sem hjer
er ráð fyrir gjört, milli hafnanna á landinu ............ Hvenær sem
eitthvert lag kemst á stjórnarhætti og fjármál Islands, og öllu verður eigi
haldið lengur í slíkum rig og ramdrætti sem nú, hlutaðeigendum til
minnkunar og skaða, þá er ekkert, sem Islendingar þurfa fyr og með
meira örlæti úr að bæta, en samgönguleysið............... Vor hjartans
sannfæring er, að á engu sje brýnni nauðsyn nú þegar, en að gjöra
samgöngur og viðskipti i landinu svo greið, sem framast má verða, og
þvi höfum vjer einkum ætlazt til eigi alllitils í þeirri grein. Geti þetta
bráðlega lagazt eptir þörfum, þá mun, að von vorri, fjelagsandi og fram-
taksemi vakna hjá þjóðinni, og hvers konar framfarir i öllum greinum
koma með timanum eins og af sjálfum sjer«.
Siðan þetta var ritað er liðinn rúmur fjórðungur aldar, og þá datt
engum járnbrautir í hug; annars mundi Einar sálugi hafa tekið líka fram
nauðsyn þeirra, að minnsta kosti fyrir þann hluta landsins, er eigi gæti
notið skipaferðanna nema »svo sem hálft árið«.
HÁSKÓLINN ÍSLENZKI. Eins og kunnugt er, berja forvígismenn
háskólans islenzka þvi blákalt fram, að ef lagaskóla sje komið á fót i