Eimreiðin


Eimreiðin - 01.05.1896, Blaðsíða 72

Eimreiðin - 01.05.1896, Blaðsíða 72
152 og hefur svo glöggt auga á öllu því, er norskt getur verið. Vjer erum sömu skoðunar sem dr. B. M. Olsen í því, að flest böndin berist þar að Islendingum, en þó ber þess að gæta, að fyllilega verður það að líkindum heldur eigi sann- að, hvorir ort hafi meiri hlutann af kvæðum þessum, Islendingar eða Norðmenn. Eitt undur hefur komið i ljós í máli þessu, síðan dr. F. J. í fyrstu gat um skoðun sína á uppruna Eddukvæðanna. Tveir íslenzkir menntamenn hafa látið það í ljósi í Reykjavíkurblöðunum, að hann væri að reyna að svipta ísland Eddu- kvæðunum, til þess að koma sjer í mjúkinn við Dani. Ef rógburðar-óþokki hefði látið þetta í ljósi, þá hefði enginn á það minnzt. En aldrei getur það orðið menntamönnum samboðið, að geta eigi hugsað sjer, að menn geti gert vís- indalegar rannsóknir án undirhyggju og smjaðurs. Auk þessa er þetta fjarri sanni. Ef Danir ættu um tvennt að velja, mundu þeir flestir efalaust kjósa heldur, að Eddukvæðin væru eign Islands en Noregs. Væri að því leyti rjett- ara að gera oss og dr. Birni Ólsen slíkar getsakir, en þó nær það eigi heldur neinni átt. Það verða þeir að gera, sem sannir vísindamenn vilja vera, að láta í ljósi þær kenningar, sem þeir finna við rannsóknir sínar, hvort sem þær eru þeim hugljúfar eða eigi. Það hefur dr. Finnur gert. Annað bindið af bókmenntasögu F. J. á að vera um bókmenntir Islend- inga og Norðmanna á 12. og 13. öld. Það er gullöld bókmennta vorra, einkum að þvi leyti, er sagnaritun vora snertir. Fyrsta heptið er nú nýlega komið út, og er það um skáldskapinn á þessum öldum. Skýrir F. J. þar í upphafi sinnar bók- ar frá hag manna í Noregi og á Islandi, að því leyti sem það varðar bókmennt- irnar, síðan frá kveðskapnum almennt, þá norskum kveðskap og þá íslenzkum. Tekur íslenzki skáldskapurinn þar mest rúm, því mörg skáld voru uppi á íslandi á þessum tíma, eins og áður á 10. og 11. öldinni, en ekki þykir höf. nú skáld- skapurinn jafngóður og áður, og er það rjett. Yms skáld urðu að vísu fróðari um allar rímreglur og færari til þess að fylgja þeim en nokkru sinni áður; voru sum þeirra að því leyti hin mestu listaskáld, svo sem Snorri Sturluson. En hugsunin var sjaldan verulega frumleg eða ný; efnið var opt hið sama sem áður, um hemað og hreystiverk, og meðferð þess líka hin sama. þess vegna eru ýmsar drápur frá 12. og 13. öld að ýmsu leyti að eins eptirlíkingar af eldri drápum. Hin merkasta nýjung, sem kom i ljósáþessu tímabili í íslenzka skáldskapn- um, er kristilegi kveðskapurinn. Að vísu hófst hann fyr, en hjer ræðir um, og bryddi jafnvel á honum þegar er kristni var í lög tekin. Eilífr Guðrúnarson, er þá var á lífi, kvað síðastur skálda drápu um Þór, en hann varð og fyrstur manna til þess að flytja Hvíta-Krist drápu. En hjer um bil allur kristilegur kveðskap- ur frá 11. öldinni er nú farinn forgörðum fyrir löngu, enda hefur hann varla verið mikill. Er kristnin varð kunn, fengu skáldin þar nýtt yrkisefni, enda er sumt af kristilega skáldskapnum frá þessum tíma ágæt kvæði, svo sem Liknar- braut og Sólarljóö. Oðru vísi stóð hagur bókmenntanna í Noregi á 12. og 13. öldinni. Þjóð- legar bókmenntir urðu þar því nær engar. Þjóðrekur munkur (síðla á 12. öld) ritaði sögu-ágrip sitt á latínu, og Hákon gamli ljet á miðri 13. öldinni þýða latnesk og rómönsk rit á norrænu, en engar innlendar bókmenntir spruttu upp af því. Skáldin voru þar bæði fá og smá, en á Orkneyjum voru 2 skáld merk, Rögnvaldr jarl kali (J- 1158) og Bjarni biskup Kolbeinsson (1222), vinur þeirra Hrafns Sveinbjarnarsonar og Oddaverja. Hverjum þeim, sem vill fræðast ýtarlega um bókmenntir vorar, mun þykja gaman að lesa bókmenntasögu F. J. Hún er ljóst og skipulega samin, málið
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Eimreiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.