Eimreiðin - 01.05.1906, Side 9

8g
fullir tveir þriöjungar landsmanna; en eflaust er það nokkuð ýkt,
því eigi eru dæmi til svo mikils manndauða í sögu annarra landa.
Margar ættir dóu alveg út, en flestir, sem eftir lifðu, urðu stór-
ríkir vegna erfða á jörðum og lausafé, og má geta nærri. að tölu-
vert rifrildi og rekistefna hafi rísið út af eignum dáinna.
Eftir að Svartidauði var um garð genginn eftir tveggja ára
dvöl í landinu heyrist hvérgi í sögum né annálum getið um
veikina á Islandi fyr en 1496. Pá fluttist pestin aftur hingað til
landsins með enskum kaupmönnum og var nefnd plágan síðari.
Enginn vafi er á að þetta var sama veikin og Svartidauði, því
um aðra jafnskæða landfarsótt var eigi að ræða á þeim tíma.
Plágan gekk um land alt að undanskildum Vestfjörðum, og virð-
ist hún eftir sögunum að dæma að hafa verið jafnskæð fyrri plág-
unni, þó fólksfjöldinn hafi þá hlotið að vera miklu minni en á
undan Svartadauða. — Segir svo frá í gömlum handritum, að þá
er sóttin kom á land í Hafnarfirði, hafi þótt »sem fugl kæmi úr
klæði bláu«. Hjátrúin stóð í mesta blóma um þær mundir. P*ar
segir og að sumstaðar hafi »ungbörn sogið mæður sínar dauðar,
er til var komið«, ennfremur »að konur fundust dauðar með
skjólur sínar undir kúm á stöðlum, eða við keröld í búrum«.
Svipað er og sagt um þá, er báru lík til grafar í þessari sem
fyrri plágunni: »Pá 6 eða 7 fóru með líki til grafar, komu aðeins
3 eða 4 aftur. Hinir dóu og fóru stundum sjálfir í þær grafir, er
þeir grófu öðrum«. Eftir að þessi landfarsótt var um garð gengin,
spyrst aldrei framar til pestarinnar á Islandi, og væri óskandi að
svo mætti haldast. Hins vegar bólaði lengi á pestinni hingað og
þangað úti um Evrópu og varð hún smámsaman hinn hvimleið-
asti gestur. Pað var alment máltæki, að »ekkert hræddust menn
jafnt og pestinaa og var þó um margt annað ilt að velja á þeim
tímum, því milli þess sem stríð og styrjaldir eyddu löndin og
röskuðu ró friðsamra borgara, komu hvað eftir annað landfarsóttir
af taugaveiki, bólu, skyrbjúg og fransós, auk þess sem holds-
veikin, er fluzt hafði á Krossferðatímunum frá Austurlöndum,
breiddist meir og meir út í öllum löndum. En alt þetta fanst
mönnum smáræði hjá pestinni.
Á þeitn tímum voru borgir og þorp með öðru sniði en því,
sem nú tíðkast. Til varnar gegn óvinaárásum voru flestir stærri
bæir umgirtir háum hringmynduðum görðum með ýmsum köstul-
um. En á þessum varnargörðum voru aðeins eitt eða fáein borgar-