Dagblaðið Vísir - DV - 21.12.1981, Blaðsíða 18

18
DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. MÁNUDAGUR21. DESEMBER 1981.
Menning Menning Menning
HE
Smurbrauðstofan
BJORIMIIMN
Njálsgötu 49 - Simi 15105
ÚTBOÐ
Rafmagnsveitur ríkisins óska eftir tilboðum í smíði
stagbúnaðar úr stáli. Verkið er hluti af byggingu 132
kV línu, Suðurlinu.
Magn stáls um 83 tonn.
Útboðsgögn verða seld á skrifstofu Rafmagnsveitna
ríkisins Laugavegi 118, 105 Reykjavik, frá og með
mánudeginum 21. desember 1981 og kosta kr. 100
hvert eintak.
Tilboðum skal skila til skrifstofu Rafmagnsveitna
ríkisins fyrir kl. 14 föstudaginn 8. janúar 1982 og
verða þar opnuð.
Tilboð sé í lokuðu umslagi merkt „RARIK—
81030” eða póstlagt í ábyrgðarpósti merktum
„RARIK—81030” sannanlega fyrir opnun tilboða.
LÍFSJÁTNING
| FESTAR
GUÐMUNDUR
Þ0RSTEINSS0N SF.
ÚRA- & SKARTGRIPAVERZLUN
BANKASTRÆTI 12 - SÍIVII 14007.
Skölavörðustfa 41 — Slmi 202S5
Lffsjátning — Endurtninningar
Guðmundu EUasdóttur söngkonu.
Skrásett af Ingóffi Margeirssyni.
Útgefandi: Iðunn.
Þar hefur sögu, að Guðmunda rifj-
ar upp sína fyrstu æviminningu.
Minningu, sem hún á sameiginlega
með svo mörgum öðrum börnum á
íslandi. Heimilisfaðirinn ferst á sjó
og fjölskyldan er svipt fyrirvinnunni.
Og síðan er stiklað á fjölda atburða í
lífi Guðmundu. Myndir væri líklega
réttara að nefna lýsingar Guðmundu
því að bókina í gegn er frásögnin
ákaflega myndræn. Og það sem
meira er — þar fyrirfinnst vart hend-
ing út í hött. Allar litlu myndirnar
falla saman í eina stóra mynd líkt og
bitarnir smáu í myndþraut. Lýsing
Guðmundu á atburðum og samferða-
fólki er hispurslaus og að því er best
verður séð, sannferðug. Atburðum
sem Guðmunda segir frá er lýst á
mjög svipaðan hátt hjá öðrum, sem
atburðina upplifðu. Árásin á Shell-
húsið er til að mynda gott dæmi um
slika lýsingu þar sem frásögn Guð-
mundu virðist bera saman við frá-
sagnir annarra af atburðinum. Ég
minnist í því tilviki nýlegs blaðavið-
tals við eitt af börnunum sem lifðu af
mistakaárásina á Franska skólann á
Friðriksbergi. Ein er sú lýsing Guð-
mundu samt, sem mér þykir með
ólíkindum. — Drykkjuskapur skip-
Guðmunda Elíasdóltir.
Stækkarar í
úrvali, bæði
fyrir lit og svarthvítt
BESELER
framköllunarefni
ANALYSER
Framköiiunartankar
FILMUR QG VELAR S.F.
Hugþekkar og fróðlegar
minningar séra Jóns Skagan
Jón Skagan:
STINGANDI STRÁ
Minningar af ýmsu tagi.
Prentsmiðjan Lerftur 1981.
Séra Jón Skagan er iðinn við
kolann þótt aldinn sé orðinn og
sendir enn frá sér bókarkorn með
minningum, að þessu sinni ,,af ýmsu
tagi”. Hann kallar kverið Slingandi
strá, svo að ekki er yfirlætinu fyrir
að fara, gæti jafnvel bent til að um
smámuni, sem teknir hefðu verið til
handargagns, væri að ræða. Svo er
þó raunar ekki þegar betur er að gáð,
heldur er meginefnið útvarpserindier
hann flutti fyrir nokkrum árum þar
Bókmenntir
Andrés Kristjánsson
sem hann rakti minningar frá
menntaskólaárum. Þessi erindi þóttu
fróðleg vel og haglegar frásagnir.
Þegar hinum eiginlegu mennt-
skólaminningum sleppir tekur við
stutt einkar skemmtileg frásaga sem
heitir „Bjarni frá Vogi og grískan”,
og er þó ekki allt grískt í henni. Þetta
er skilrík smámynd af Bjarna og gott
að Jón skyldi halda henni til haga.
Frásögn um björgun frá drukknun
í Markarfljóti 1927 er af öðrum toga
en hin liðlegasta og mjög greinileg.
Ferðasaga sem Jón Skagan ritar eftir
Jennýju konu sinni um gönguför
kvenna milli landsfjórðunga er
dálítið óvenjuleg og um leið for-
vitnikveikja, enda munþað varla hafa
verið algengt, jafnvel fyrir hálfri öld,
að ungar skólastúlkur færu gangandi
sunnan úr Borgarfirði norður á
Skaga. Þá er sagt frá strandi
hollensks skips á Skaga 1908 og á-
tökunum um rússneska drenginn við
Ólaf Friðriksson í Suðurgötunni
1921. Það er ekki nýnæmi nema að
því leyti, að séra Jón lýsir atburðum
sem sjónarvottur svo að þetta má
kalla trúverðuga heimild um þennan
sögulega viðburð.
Síðast í bókinni eru nokkrar
hugþekkar fuglasögur, þar sem
presturinn hefur gripið til nokkurra
hrekkjabragða eftir kenningunni um
að tilgangurinn helgi meðalið en
hlotið ofurlitið samviskubit af. Þess-
ar minningar mundu vel hæfa i dýra-
sögusafni. Stingandi strá séra Jóns
Skagan er engum óhollur lestur, og
frásagnarhátturinn er svo nærfærinn
og ylríkur að hann veitir lesanda
rósama skemmtun, en auk þess er
hér er um ágætan fróðleik að ræða,
bæði um mannlíf fyrr á tíð og blæ-
brigði daganna á langri ævi.
-A.K.
Jón Skagan
verja á Gullfossi á siglingu haustið
1937. Það hefur löngum verið sagt að
slíkur drykkjuskapur hafi alls ekki
hafist fyrr en í stríðinu. Árið þrjátíu
og sjö var enn slegist um hvert pláss á
millilandaskipum og menn umsvifa-
laust reknir fyrir drykkjuskap á sigl-
ingu milli hafna. En stríðið átti eftir
að breyta því. Svo hafa að minnsta
kosti menn sagt, sem sigldu á þeim
árum. En svona eitt og eitt tilvik
breyta engu um að frásögn
Guðmundu er heillandi, hispurslaus
og umfram allt skemmtileg. Hún
dregur hvergi undan og dettur síður
en svo í hug að fegra sjálfa sig eða
upphefja á annarra kostnað.
Bókmenntir
Eyjóífur Melsted
Mestur fengur er í þeim þáttum
sem snerta söngferil Guðmundu. Ég
man fyrst eftir að hafa heyrt hana á
Syngjandi páskum og varð yfir mig
hrifinn. (Var einfaldlega of uppnum-
inn af þeirri stórkostlegu upplifun að
sjá óperu til að hugsa út i hver væri
hver á bak við gervin í Rigoietto og
stend raunar við, að betri sýningu á
Rigoletto en í Þjóðleikhúsinu á sinni
tíð hafi ég enn ekki séð þótt miðað sé
við frægari óperuhús.) En
Guðmunda nýtur þeirrar sérstöðu að
hafa getað skoðað sönglíf þessa tíma-
bils frá sjónarhóli útlendingsins um
leið og hún var einn þeirra söngvara,
sem voru bara íslenskir. Hvergi hef
ég séð það sett fram á napurlegri
hátt, hvernig íslenskir söngvarar voru
meðhöndlaðir allt fram undir þennan
dag. Hvernig þeir voru sýknt og
heilagt lítillækkaðir með því að fá út-
lendum gestasöngvurum í hendur
stjörnuhlutverkin meðan þeim var
ekki treyst fyrir öðru en undirtyllu-
rullum. Og svo bæði muna menn og
hafa jafnvel hljóðritanir því til sönn-
unar að þeir gátu sungið, ekki síður
en aðrir, sem þekktari nöfn báru.
Vert er líka að minnast að án þessarar
lítillækkuðu söngvarakynslóðar,
stundum uppnefndir „násöngvarar”
vegna þess að þeir höfðu gjarnan
jarðarfarasöng sér til lífsviðurværis,
ættum við ekki þann söngvarablóma,
sem er á landinu í dag. Þótt þeir hafi
ekki verið nógu fínir til að syngja
stjörnuhlutverkin á sinni tið gáfust
ekki allir upp og þeirra merkasta
starf liggur í kennslu. Það hefur sem-
sé komið í ljós, sem margir raunar
vissu, að þeir gátu miðlað nemendum
sínum sama góða skólanum og hinir,
þessir fínu útlendu, sungu.
Það er ekki síður athyglisvert að fá
að kynnast þeim lífsþætti Guð-
mundu. Þ.e.a.s. kennslunni, var-
færnum sporum á fjölunum á ný og
árunum með Sverri. Þætti, sem
Guðmunda lýsir af sömu heillandi
einlægni og hispursleysi og öðrum í
lífshlaupi sínu.
Þáttur Ingólfs Margeirssonar verð-
ur ekki auðgreindur við lestur þessar-
ar heillandi bókar. Allan tímann er
það Guðmunda, sem segir lifandi frá,
án þess að vera nokkurn tíma
skýrslukennd. Ingólfi tekst að draga
upp mynd af Guðmundu með kost-
um og göllum í trúverðugri frásögn
af bóhemlífi, sem mörgum smáborg-
aranum virtist víst erfitt að skilja,
hvað þá að viðurkenna sem gott og
gilt lifsform. Kannski eru það bestu
meðmælin með verki Ingólfs að þess
verður eiginlega hvergi vart að hann
komi yfirleitt við sögu í gerð þessarar
bókar nema á titilblaði og kápu. En
likast til hefur Ingólfur samt ekki ver-
ið sér þess fullmeðvitaður að hann
var að skrá fagurlega sungna ævi-
serenöðu. Og söngurinn í þeirri
serenöðu gefur ekkert eftir raunveru-
legum söng Guðmundu eins og menn
muna hann, meðan hann var og hét.
-EM.