Dagblaðið Vísir - DV - 19.04.1983, Qupperneq 13

DV. ÞRIÐJUDAGUK19. APRlL 1983.
13

ERNEMAVON AÐ
ALMENNINGIBLÖSKRI
Undanfarin þrjú ár hef ég lítiö sem
ekkert sótt stjórnmálafundi og að
mestu leyti fylgst með pólitíkinni
með augum áhorfandans. Ég hef
fylgst með reiptoginu á alþingi,
blöskrað aðgerðaleysi ríkisstjómar-
innar og æði oft orðið vonsvikinn með
frammistöðu stjómarandstööunnar.
Ég hef betur en áður skilið vantrú
kjósenda á getu stjórnmálamanna
og fundið hvemig fólk hefur fjar-
lægst flokkana, uppgefið og hneyksl-
að.
Þingið veslaðist upp í vetur, Vil-
mundur stofnaði bandalag til höfuðs
skapara sínum, ráðherrar stóðu í
innbyrðis illdeilum og helstu tals-
menn þingflokkanna fengu útreið í
prófkosningum.
Sjálf ríkisstjómin skilur land-
stjórnina eftir í rjúkandi rúst, Gunn-
ar dregur sig í hlé með bitmm orðum
og Steingrímur Hermannsson „hugs-
ar til þess með hryllingi, að þurfa að
sitja í ráðherrastól fram til hausts-
ins”.
Þetta er ástandið þegar blásiö er
til kosningabaráttu. Érlendar skuld-
ir hrannast upp, undirstöðuatvinnu-
vegunum er bjargaö meö fátækra-
styrkjum og nýjustu þjóðhagsspár
mæla 110% verðbólguhraða.
Er nema von að almenningi
blöskri? Er nema von að kjósendur
fussi og sveii?
Hvað á launamaðurinn að gera,
sem sér launaumslagið brenna upp á
örfáum dögum? Eða leigjandinn,
þegar leigan hækkar um 50% í einu
stökki? Hvers virði er ríkisstjórn,
sem ekkert getur og hvers vegna að
kjósa flokka eða frambjóðendur til
þings, sem allir hafa með einum eða
ööram hætti valdið vonbrigðum?
Þetta era spurningarnar sem leita
á allan almenning í dag. Fólk situr
biturt, þreytt og leitt, bölvar í hljóði
og tekur kosningaræðum með fyrir-
varar. Fagurgali virkar sem öfug-
mæli, loforð eins og brandarar.
Hin þunga undiralda
Þannig kemur hinn pólitíski veru-
leikimérfyrirsjónir,þegarég mæti
á stjórnmálafundiánýjanleik.
Einhver kann að snúa út úr
þessum oröum mínum og halda því
fram, að þetta sé einasta vitnisburð-
ur um móttökumar sem frambjóö-
andi Sjálfstæðisflokksins fær. Þaö er
aö vísu misskilningur. Á vinnustöð-
um og öðrum kosningafundum hef ég
mætt kurteisi, skynsömum spurning-
um og eölilegri gagnrýni. Svo er
sjálfsagt um aðra frambjóðendur,
flestra ef ekki allra flokka.
En hin þunga undiralda segir til
sín og ef stjórnmálaflokkamir vilja
horfast í augu við staðreyndir, þá er
angist og ótti ríkjandi á Islandi. Ef-
inn er sterkari en vissan um að betri
tímar séu framundan. Og í þessu
andrúmslofti vonbrigða og vanefnda
eiga flokkamir undir högg að sækja.
Þá á ég ekki viö grandvallarstefnur
þeirra, heldur það sem snýr að tiltrú
ogtrausti.
Uppgjöf fólks er ógnvænleg og hún
erkannske versta og erfiðasta hindr-
unin fyrir hvaða flokk sem er, þegar
leitað er fylgis og nýtt kjörtímabil
hefst. Þreytan er svo langvarandi,
tortryggnin svo innbyggð í huga
fólks að ábyrgð og heiðarleiki á bein-
línis í vök að verjast. Kjósendur
setja ekki lengur samasemmerki
milli orðaogefnda.
Hvort sem okkur líkar betur eða
verr þá er þetta skýringin á þeirri
dæmalausu stöðu, að skynsemisfólk
talar um þaö í fullri alvöra að kasta
atkvæði sínu á Vilmundarbandalag-
ið. Kasta, segi ég, því hverjum dett-
ur í hug að Bandalag jafnaðarmanna
leiði þjóðina út úr efnahagsvandan-
um eða breyti pólitíkinni?
Brosleg kokhreysti
I þessum mótvindi bítast flokkam-
ir um atkvæðin. Og þeir era lífseigir
— það mega þeir eiga. Nýjar glans-
myndir eru dregnar upp.
Alþýðubandalagið býður upp á ein-
ingu um íslenska leið, Framsókn
flaggar slagoröunum: festa, sókn og
framtíö og Alþýðuflokkurinn kann
betri leið en aðrir til bættra lífskjara.
Sjálfstæðisflokkurinn vill snúa blað-
Kjallarinn
EllertB. Schram
inu við frá upplausn til ábyrgðar.
Allt er þetta stuðlað og stafaö af
einskærri bjartsýni og ekkert nema
gott um það að segja. Ekki verður
það lastað ef stjómmálaflokkarnir
trúa sínum eigin orðum og ágæti.
Einhvem veginn hefur mér þó
fundist það fífldirfska og að minnsta
kosti brosleg kokhreysti af núver-
andi stjómarflokkum, að fara fram á
þaö við kjósendur, að þeir veiti þeim
áframhaldandi brautargengi. Eg
minnist þess frá því í gamla daga í
fótboltanum, að þegar lið tapaði, eða
leikmaður stóð sig illa, þá varaðeins
eitt ráð við því. Það var skipt um
leikmenn. Aörir voru valdir í stað-
inn.
Sama lögmál gildir auðvitaö ann-
ars staðar í mannlífinu. Ef ríkis-
stjóm mistekst, þá á önnur að taka
við. Þegar verðbólga mælist yfir
110% og þjóðfélagið allt er komið á
herjarþröm, þá verður að breyta um
stefnu og störf. Svo einfalt er það.
Mál málanna
Eitt af því, sem mér hefur fundist
athyglisverðast í kosningabarátt-
unni, er sú staðreynd, að nánast eng-
inn minnist á breytta kjördæma-
skipan. Það mál er ekki á dagskrá.
Tilraunir eru gerðar til að draga
Reagan og Thatcher, Alusuisse og
leiftursóknina inn í umræðuna, svo
ekki sé talað um hinn þjóðkjöma for-
sætisráðherra Bandalagsins!
Þetta era hins vegar ekki mál mál-
anna. Allra augu beinast aö verð-
bólgunni.
Fólk gerir sér grein fyrir, að
meðan verðbólgan æðir áfram á
110% hraða, þá er allt annaö unniö
fyrir gýg. Vextir og verðtrygging
verða ofviða, laun verölaus, gengi
stjórnlaust, atvinnuvegir á heljar-
þröm, spamaöur enginn, lífskjör
óbærileg.
Þá mun fátæktin og atvinnuleysið
knýja dyra og siðleysi og spilling
komast í hásæti. Þá mun hefðbundin
verkalýðs- og hagsmunabarátta
veröa átök. við vindinn og allsherjar-
upplausn halda innreið sína. Þá fyrst
munu lýöskramarar og loddarar
blómstra eins og gorkúlur á fjós-
haug.
Ómerkilegur málflutningur
Hvað ætlið þið þá að gera? spyr
fólk. Boðar íhaldið krakk í kjara-
samninga og stórfellt atvinnuleysi?
fjennilega er það ómerkilegasti
málflutningur þessarar kosninga-
baráttu, þegar því er haldiö fram, að
Sjálfstæöisflokkurinn vilji kalla at-
vinnuleysi yfir þjóðina. Enginn
flokkur getur leyft sér slíkt. Hvorki
Thatcher í Bretlandi né Reagan í
Bandaríkjunum frekar en jafnaðar-
menn og sósíalistar í Danmörku, Sví-
þjóð, Frakklandi, Vestur-Þýskalandi
eða Spáni hafa viljandi kallað at-
vinnuleysi yfir þjóðir sínar.
' Atvinnuleysi er ekki afsprengi
hægri stjóma. Það er böl sem hinn
vestræni heimur hefur búið við um
nokkurt skeið, vegna alþjóðlegrar
efnahagskreppu. Islendingar hafa
getað bægt því böli frá sér og munu
gera þaðáfram.
Hins vegar mættu menn spyrja
hvers viröi sú atvinna er, sem ekki
skilararöi; semer atvinnubótavinna
í skjóli fyrirtækja, sem rekin era
meö botnlausu tapi og erlendri
skuldasöfnun?
Og hvers virði era launin fyrir þá
vinnu, í 110% veröbólgu?
Það er kominn tími til, að f lokkarn-
ir skilji, að kjósendur era uppgefnir
á innbyrðis karpi og sleggjudómum
hvers í annars garð, þar sem hrætt
er meö atvinnuleysi og kjaraskerö-
ingum á víxl.
Auðvitað verður verðbólgan ekki
leyst með einhliða krakki í kjara-
samninga, frekar heldur en að hún
verði kveðin niður, öðravísi en aö af-
skipti af kaupgjaldsmálum verði
einn þáttur allsherjar uppskurðar.
Sá frambjóðandi sem heldur öðru
fram er að skrökva — og það sem
meira er: á ekkert erindi inn á
glímupaU verðbólgunnar.
Hver að verða síðastur
Hvað sem menn segja um þjóð-
kjörinn forsætisráðherra, reynslu-
heim kvenna, húsnæöismál ellegar
kjördæmaskipan, þá er ekkert
áhorfsmál að efnahagsmálin era
prófsteinn um framtíð stjórnmála-
flokkanna og reyndar islensku
þjóðarinnar.
Og það er hver að veröa síðastur.
Langlundargeð þjóðarinnar er að
bresta.
Eftir kosningar verður að mynda
ríkisstjórn, sem þorir að segja fólk-
inu umbúða- og afdráttarlaust hvað
hún hyggst gera til vamar verð-
bólgu. Að því leyti þarf hún að vera
svo sterk að kjarkurinn bresti ekki,
þótt þungur verði róðurinn. Og nú
duga engar bráðabirgðaráðstafanir.
Þá stjórnarstefnu má leggja fyrir
þjóðina í nýjum kosningum einhvem
tímann fyrir haustmánuði, ef ástæða
þykir til að kjósa eftir nýrri stjómar-
skrá. Islendingum liggur hins vegar
meira á að koma verðbólgunni niður
fyrir hundrað prósentin heldur en að
bæta þrem þingmönnum á launa-
skrá.
Það hef ég sannfærst um í yfir-
standandi kosningabaráttu.
Ellert B. Schram