Dagblaðið Vísir - DV - 28.04.1983, Blaðsíða 12

12
DV. FIMMTUDAGUR 28. APRIL1983.
DAGBLAÐIÐ-VÍSIR
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaflurogútgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriog útgáfustjóri: HÖROUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjórn: SÍDUMÚLA 12—14. SÍMI 84611. Auglýsingar: SÍDUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI ll.SÍMI 27022.
Sími ritstjómar: 84411.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA12. Prentun:
ÁRVAKUR HF„ SKEIFUNNI19.
Áskriftarverðá mánuði 180 kr. Verð í lausasölu 15 kr. Helgarblaö 18 kr.
Aðgeróir bíði stjómar
Hugmyndir hafa verið uppi síðustu daga þess efnis, að
ríkisstjórn Gunnars Thoroddsens mundi lögfesta með
bráðabirgðalögum einhverjar aögerðir í efnahags-
málum. Þetta eru fráleitar hugmyndir eins og staðan er.
Tillögur, sem forsætisráðherra hefur samið með ráðgjöf-
um sínum, hljóta nú að verða eins og hverjar aðrar tillög-
ur í þessum efnum til meðferðar hjá þeim, sem fjalla um
stjórnarmyndun. Ösennilegt er, að einhver meirihluti á
hinu nýja þingi muni taka viö þeim hráum.
Tillögur forsætisráðherra kunna aö vísu að vera
athyglisverðar. IDV hefur verið sagt frá, að þar sé miðað
við „niðurfærsluleið” verðlags og kaupgjalds. Slík leið
hefur ekki veriö farin hér á landi í nær aldarfjórðung,
síðan minnihlutastjóm Emils Jónssonar greip til þess
ráðs. Niðurfærsluleið gæti verið úrræði í stöðunni. Hana
ber að skoða gaumgæfilega. En enginn skyldi ætla, aö sú
ríkisstjórn, sem biðst lausnar í dag en mun sitja eitthvað
áfram sem „starfsstjórn”, meðan varanlegri ríkisstjórn
hefur ekki verið mynduð, eigi eða geti leyst efnahags-
vandann.
Núverandi ríkisstjórn hefur haft rúm þrjú ár til aö sýna
einhverjar lausnir á efnahagsvandanum. Það hefur hún
ekki gert. Aðgerðir hennar hafa náð skammt, þótt betri
væru en engar. Tillögur, sem fram hafa komið um varan-
legri úrræði, hafa jafnan strandað á sundrung stjórnar-
liösins. Nú hefur mjög dregið úr þingstyrk stjórnarliða,
Framsóknar og Alþýðubandalags, við kosningarnar.
Þjóðin hefur ekki gefið þessum flokkum eöa þessari ríkis-
stjórn umboð til að gangast fyrir mikilvægum aðgerðum í
efnahagsmálum.
Núverandi ríkisstjórn, sem situr aðeins til bráðabirgða,
getur með engu móti bundið hendur væntanlegrar ríkis-
stjórnar með svo afdrifaríkum hætti, sem niðurfærsluleið
væri.
Samkomudagur Alþingis hefur ekki verið ákveðinn,
þegar þetta er skrifað. Mikilvægt er, að nýja þingið komi
saman hið skjótasta. Þar eru breytt viðhorf frá fyrra
þingi. Það er hið nýja þing, sem á að svara þeirri
spurningu, hvort grípa beri til aðgerða, áður en 20%
kauphækkun verður 1. júní, eöa ekki.
Það er verkefni hinna nýkjörnu þingmanna að skera úr
um, hvort þessi yfirvofandi kauphækkun og verðhækkan-
ir í kjölfar hennar gera það nauðsynlegt að flýta myndun
nýrrar ríkisstjórnar meira en ella væri.
Sumum þeirra kann að finnast, eins og Vilmundur
Gylfason hefur lýst, að 1. júní skipti engum sköpum.
Mestu skiptir að sjálfsögðu, að ný ríkisstjórn, hvernig
sem hún verður, bjóði upp á aðgerðir, sem eitthvert gildi
hafi til langs tíma. Hér þarf umskipta við.
Ekkert framboðanna boðaði niðurfærsluleið í kosninga-
baráttunni.
Hins vegar er réttmætt, að ný ríkisstjórn og nýr meiri-
hluti líti á tillögur, sem til munu vera. Líklegra er, að
slíkur meirihluti vilji fara aðrar leiðir.
Nýtt krukk í kaupið 1. júní skipti heldur engum sköpum.
Það yrði aðeins framlenging á stjórnleysinu, í mesta lagi
bráðabirgða „redding”, sem í raun bjargar engu.
En þetta er nýja þingsins og væntanlegrar nýrrar ríkis-
stjórnar að meta. Æskilegast er, að slík stjórn verði
mynduð hið fyrsta og hún komi sér saman um það, sem
þjóðin hefur beðið eftir um langt árabil, að loksins verði
tekið á vandanum.
Haukur Helgason.
Sigurvegarar
og fallistar
Þá hefur þjóöin kveöiö upp sinn dóm,
kosiö þingmenn til setu á Alþingi næstu
fjögur árin, valið um leiöir út úr mestu
efnahagsógöngum síöan nýsköpunar-
stjómin kvaddi. Eöa hvaö? Var hún
ekki að því? Var hún aö kjósa þing til
nokkurra vikna, í hæsta lagi mánaöa,
og meinti í raun ekkert með því sem
hún sagði? Svei mér aö ég viti hvort
heldur var. Þaö eina sem ég er alveg
handviss um er aö þeir 60 þingmenn,
sem taka nú sæti á Alþingi munu alls
ekki veröa samstiga í göngunni út úr
efnahagserfiöleikunum, þeir munu
ana í sína áttina hver á meðan verð-
bólgan heldur áfram aö auka misrétti
launþega og æ fleiri atvinnufyrirtæki
sigla í strand, nema svo ólíklega vilji
til aö erkiféndur slíðri sverö og setjist
á stjómarstóla. Á því hef ég enga trú.
Sigurvegarar
Þaö hefur veriö býsna fróölegt aö
fylgjast meö því hverjir telja sig sigur-
vegara þessara kosninga. Nýju fram-
boöin, Samtök um kvennalista og
Bandalag jafnaöarmanna, gera eöli-
lega kröfu um að hljóta nafnbótina.
Oneitanlega em þessi samtök sigur-
vegarar hvaö atkvæöamagn og þing-
mannatölu varöar. En hversu miklir
raunverulegir sigurvegarar eru þau?
Hve stór hluti kjósenda þeirra kaus
þau þeirra sjálfra vegna? Hversu líkar
eru skoöanir kjósenda þeirra og hve
líklegir eru þeir til þess aö veröa
ánægöir meö þá stefnu sem þingmenn
þeirra framfylgja? Hvert veröur
erindi hinna nýju þingmanna í þing-
sali? Benda þeir á nýjar ogfærar leiöir
út úr þeim gífurlega vanda, sem við'
blasir, eöa veröa þeir aö lokum dæmd-
ir með hinum fyrir úrræðaleysi, hags-
munapot og k jarkleysi?
Þessum spurningum getur framtíöin
ein svarað og þær eru ekki hér fram
Magnús Bjamf reðsson
bomar til þess aö kasta rýrö á fulltrúa
hinna nýju framboða á væntanlegu AI-
þingi. Raunar mætti draga allar þess-
ar spurningar saman í málshættinum
„vandi fylgir vegsemd hverri” eöa þá í
þeirri speki aö ekki sé nóg aö vinna
orrustuna, þegar stríðið er eftir.
En fleiri segjast hafa gert þaö gott.
Sjálfstæðisflokkurinn er harla
ánægöur meö sína útkomu og bendir á
aö fylgi hans hafi aukist. Satt er þaö,
en til er málsháttur sem segir „litlu
verður Vöggur feginn”. Ég held aö
sjaldan hafi veriö misfarið meö jafn-
mörg gullin tækifæri í íslenskri pólitík
og sá ágæti flokkur hefur gert nú síö-
ustu árin og þó einkum þaö allra síö-
asta. I raun var sigur hans sáralítiU, í
besta falli má kannski segja aö hann sé
búinn aö endurheimta aö mestu eðli-
legt fylgi eftir ósigurinn 1978. Allt tal
um sigur flokksins er einfaldlega
mannalæti, sem ekki eiga sér neina
stoð í raunveruleika.
Mér er nær að halda að sá flokkur
sem mesta ástæöu hefur til aö vera
ánægöur meö sinn hlut út úr kosning-
unum sé Alþýðubandalagiö. Þó tapaði
það nokkm fylgi og einum þingmanni
frá síöustu kosningum. En ég held aö
forystumenn þess megi vera ákaflega
ánægðir meö útkomuna eftir að hafa
setiö í stjórn nær óslitiö í nærri fimm
ár, eftir aö hafa neyöst til þess aö taka
þátt í skeröingu kaupmáttar launþega
án þess að hafa fengið fram ýmis
helstu stefnuatriöi sín í viðkvæmum
málum eins og þjóönýtingu og her-
stöðvarmáli. I raun og vem held ég aö
útkoma Alþýðubandalagsins í þessum
kosningum sé þaö athyglisverðasta í
kosningaúrslitunum. Þaö er alveg ljóst
aðáróðursmeistararþess flokks kunna
sitt fag á bak viö tjöldin jafnt sem
framan þeirra og ég held aö formaöur
flokksins hafi unnið hreint kraftaverk í
kosningabaráttunni.
Fallistar
En þótt þaö kunni aö vera erfitt aö
gera upp á milli sigurvegara í þessum
kosningum er vandalaust aö finna þá
sem töpuöu. Þaö voru Alþýðuflokkur-
inn og Framsóknarflokkurinn. Þó er
ekki hægt aö setja þessa tvo flokka
undir sama hatt, þegar máliö er gert
upp.
Lítum fyrst á Alþýöuflokkinn. Hann
er nú orðinn minnstur hinna hefö-
bundnu stjómmálaflokka, eöa „gömlu
flokkanna” eins og stundum er sagt.
Hann er því ekki óvanur. Hann var það
lengi fyrir kosningarnar 1978, lafði
raunar inni á þingi á einum kjördæma-
kjömum manni undir þaö síöasta. Áriö
1978 tók hann heljarstökk og þóttist
koma standandi niöur. Söguna síðan
þarf ekki aö rekja. Sá maður, sem
Tófuofsóknir íslendinga
Villimennska —
þjóðarskömm
Haft var eftir góðum manni í útlönd-
um aö í áróðursstríöi gilti það eitt aö
endurtaka sömu slagorðin nógu oft, og
skipti þá engu hvort sönn væm eða log-
in. Þetta sannast mæta vel á umræðum
um íslensku tófuna. Ellefu alda bænda-
áróöur og lygi veröa ekki í kút kveðin á
skammri stundu.
Hiö íslenzka tófuvinafélag hefur í
hálft sjötta ár barist ákafri baráttu
fyrir fullkominni friöun íslensku tóf-
unnar. Hefur félagið endanlega hrakiö
allar kenningar tófufjenda um skaö-
semi tófunnar. Vísindalegar rannsókn-
ir Páls Hersteinssonar á íslensku tóf-
unni á undanfömum ámm hafa í einu
og öllu stutt rök okkar.
I ritgerö sinni „Refir” (Villt spen-
dýr; Rit Landverndar 7, Rvík 1980,
bls. 65—79) segir Páll m.a.: „Þaö er
eftirtektarvert, aö skaöi af völdum
refa viröist hafa farið síminnkandi
það, sem af er þessari öld, en þó fer
refurn ekki aö fækka fyrr en eftir 1957.
Athyglisvert er, aö þessi minnkun á
tjóni er samfara stórkostlegri fjölgun á
sauöfé en um leið algjörri byltingu á
umhiröu fjárins. .. Á undanfömum
tveimur áratugum hafa afköst viö
refaveiöar minnkað um 60—70%, þrátt
fyrir aukið veiöiálag. . . Menn eru
sammála um, aö skaöi af refum sé nú
óveralegur. Hins vegar álíta flestir, aö
minna tjón sé bein afleiðing af fækkun
refa.”
1 lok greinar sinnar segir PáU enn-
fremur: „Höfum við efni á aö verja
tugmUIjónum króna árlega í refaeyö-
ingu án þess að vita fyrir víst hvort það
er nauösynlegt? Er hugsanlegt, aö viö
höfum loksins eftir ellefu aldir fundið
raunhæfa aðferð til aö verjast skaða af
völdum refa án þess að gera okkur
grein fyrir því, nefnilega betri um-
hiröa sauökindarinnar? ”
Niöurstaöa Páls er skýr og einföld:
Aö tjón bænda af völdum rebba sé tittl-
ingaskítur; að óverulegt eða ekkert
samband sé á miUi fækkunar refa og
minnkandi tjóns bænda; aö mannsæm-
andi fóömn og umhirða bænda á fénaöi
sínum sé meginorsök (ef ekki eina or-
sök) minnkandi tjóns af völdum lág-
fótu.
Kynbætur
Niöurstöður Páls getur HÍT stutt
fleiri vísindalegum rökum. Viö bentum
á þaö á sínum tíma að íslenska tófan
heföi kynbætt sauöfjárstofninn betur
en bændur landsins í gegnum aldirnar.
Tófan, eins og önnur viUt rándýr, ræðst
ávaUt fyrst á veikasta einstaklinginn á
hverjum staö. Á þann hátt hefur rebbi
af góðsemi sinni og hyggjuviti hirt þaö
úrkynjaöa drasl sem bændur slepptu á
fjall. Auk þess hefur tófan hreinsaö
landiö meö því aö éta sjálfdauöar, af-
velta rollur svo og það fé er bændur
hleyptu á fjaU sjúku og máttvana af
næringarskorti og vanhiröu. Tófan hef-
ur því haft vitiö fyrir bændum og
hreinsað úr sauöfjárstofninum þá ein-
stakUnga sem ekki vom hæfir tU und-
aneldis.
Því má einnig bæta viö aö tófan hef-
ur gætt hagsmuna neytenda, sem aö
öörum kosti heföu verið prettaðir til aö
éta sjúkt horkjöt af úrkynjuðu sláturfé
bænda. Á sama hátt hefur tófan dregiö
úr niðurgreiðslum og útflutningsbótum
og þannig mildaö ögn skattpíningu á
öllumalþýöufjöldanum.
AUt tal bænda og annarra um tjón af
völdum tófunnar er því rökleysa og
þvættingur. Hugsanleg fækkun sauð-
fjár á fjalli af völdum tófu hefur því