Dagblaðið Vísir - DV - 21.07.1983, Blaðsíða 6

6
DV. FIMMTUDAGUR 21. JOLl 1983.
Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur
Lög um bann við ofbeldismyndum sem sett voru í vetur:
Listrænt ofbeldi
má sýna ungmennum
— margar myndir bannaðar erlendis sem fást hér til leigu
Á síöasta þingi voru sett tvenn log
sem miöa aö því aö stemma stigu viö
leigu og sýningu á ofbeldismyndum, en
böm og unglingar eiga greiöan aðgang
að kvikmyndum af þessu tagi á mynd-
bandaleigum. Er skemmst að minnast
þess er kvikmyndin Cannibal holo-
caust var gerð upptæk í einni mynd-
bandaleigunni í vetur.
Hvortveggja lögin voru samþykkt í
byrjun mars og eru hin fyrri breyting-
ar á lögum nr. 53 frá 1966 um vernd
bama og ungmenna. Síðari lögin voru
afgreidd 14. mars og fjalla þau um
bann við ofbeldiskvikmyndum.
I síöamefndu lögunum segir aö
bannað sé aö framleiða eöa flytja til
landsins ofbeldiskvikmyndir. Þá seg-
ir: „ „Ofbeldiskvikmynd” merkir í
lögum þessum kvikmynd, þar sem sér-
staklega er sóst eftir aö sýna hvers
kyns misþyrmingar á mönnum og dýr-
um eða hrottalegar drápsaöferðir.
Bannið tekur ekki til kvikmynda, þar
sem sýning ofbeldis telst eiga rétt á sér
vegna upplýsingagildis kvikmyndar-
innar eöa vegna listræns gildis hennar.
Ekki tekur bann heldur til kvikmynda,
sem hlotiö hafa viöurkenningu
skoðunarmanna.”
1 lögunum er kveöiö á um aö
skoðunarmenn Kvikmyndaeftirlits
ríkisins eigi aö leggja mat á sýningar-
hæfni kvikmjmda. Er skylt aö kveöja
skoðunarmenn til áður en kvikmynd er
sýnd. Bamaverndarnefndir og lög-
gæslumenn eiga síöan aö s já til þess aö
farið sé aö lögum. Þá er tekið fram i
lögunum aö brot á þeim varöi sektum
eða gæsluvarðhaldi allt aö 12 mánuö-
um. Lögin tóku þegar gildi og gilda til
ársloka 1987.
Bannað öllum innan 16
Hin lögin eru svipaös eðlis en í þeim
kemur fram að bömum innan 16 ára
aldurs má ekki sýna kvikmynd, sem
ætla má aö geti haft skaðleg áhrif á siö-
feröi eöa sálarlif barna eöa á annan
hátt. Þá er skýrt tekið fram í lögunum
að börnum innan ákveðins aldurs sé
ekki heimill aögangur að kvik-
myndahúsi þar sem sýnd er mynd sem
bönnuö er bömum á þessum aldri, þótt
bamið sé í fylgd með fullorðnum eða
eldri krökkum.
Síðastnef nda ák væðiö var mjög þarft
aö færa í lög því komiö hefur fyrir aö
foreldrar hafi lent í stappi við dyra-
verði út af rétti barna til að horfa á
bannaðar k vikmyndir.
Við umræöu á Alþingi kom fram aö
grófar klámkvikmyndir falla innan
ramma laganna um bann við ofbeldis-
kvikmyndum, en hins vegar var þaö
ekki tilgangur lagasetningarinnar aö
banna allt ofbeldi í kvikmyndum. Kom
þaö glögglega fram í máli þáverandi
menntamálaráðherra, Ingvars Gisla-
sonar, en hann sagði við framsögu
málsins: „Tilgangurinn með þessu
frumvarpi er því alls ekki aö banna
spennandi kvikmyndir sem menn vilja
sjá, hvaö þá listrænar hrollvekjur f
anda Hitchcocks eöa slikra manna, og
ekki ameríska „vestra” almennt
talaö, eöa stríðsmyndir og jafnvel
slagsmálamyndir eða listrænar kvik-
myndir sem byggöar eru á efni úr ís-
lenskum fomsögum. Ekkert af þessu
er haft í huga í sambandi viö þetta
mál, sem hér liggur fýrir, þannig að
þetta frumvarp, eins og ég legg þaö
fram og eins og ég vil túlka þaö, stefnir
ekki aö neinni dauöhreinsun á kvik-
myndum þó aö þær segi frá morðum
eða manndrápum eöa fjalli að ein-
hverju leyti um hrottaskap af ýmsu
tagi. Hins vegar er þessu frumvarpi
ætlaö aö tryggja aö mannskemmandi
og menningarsnauöar ofbeldismyndir
séu ekki tiltækar á Islandi og þá er þaö
gert í þeim megintilgangi að koma í
veg fyrir aö böm og unglingar eigi
greiðan aðgang að slíkum myndum.”
Læra af sjónvarpinu
I umræöu á Alþingi I vetur kom fram
að kannanir sem vísindamenn, t.d. í
Bandaríkjunum, hafa gert sýna greini-
leg tengsl milli ofbeldis í myndum í
sjónvarpi og glæpa úti í lífinu. Ahrif
þess eru þó missterk, en gláp á of-
beldismyndir getur losaö vemlega um
hömlur hjá fólki með sálræna galla. Þá
versnar oft námsárangur í skólum hjá
ungmennum er mikið horfa á ofbeldis-
myndir.
Að vísu er mjög mismunandi hver
áhrif myndirnar hafa á ungmennin en
Úr kvikmyndinni Deer Hunter. Mörg ungmenni v/ð* vegar um helm Utu
iifið erþau Uku rússneska rúllettu að hættí einnar söguhetju myndarinnar.
þó mun augljóst aö raunverulegar
kvikmyndir hafi skaövænlegust áhrif.
Eru ofbeldismyndir þessar stundum
mjög nákvæmar og hefur stundum
verið álitamál hvort morð hafi jafnvel
ekki veriö framin fyrir framan kvik-
myndatökuvélina.
Á Norðurlöndum hafa undanfarin ár
verið sett lög og lagaákvæði um of-
beldiskvikmyndir. I Noregi er það t.d.
refsivert athæfi aö gefa út eöa bjóða til
sölu eöa leigu kvikmyndir, sem hafa aö
geyma grófar ofbeldislýsingar. Svipuö
lög gilda í Svíþjóð en þar er einnig
bannaö aö afhenda yngri bömum en 15
ára ofbeldiskvikmyndir sem og að
sýna þeim þær.
Loks má nefna aö i Finnlandi var
stefnt að afgreiöslu svipaöra laga í vet-
ur en máliö er styttra á veg komið í
Danmörku. Þar er þaö í nefnd og virð-
ast Danir fara sér mun hægar en hinar
Noröurlandaþjóðirnar.
Hérlendis má víða á myndbandaleig-
um finna myndir sem bannaöar eru í
Noregi, Svíþjóð og Finnlandi. Hafa
sumar þeirra veriö sýndar í kvik-
myndahúsum hér en aðrar ekki. Tekið
skai fram aö listi þessi fylgdi sem
fylgiskjal meö frumvarpinu um of-
beldismyndir og nær hann eingöngu tii
kvikmynda sem bannaðar voru 1980—
1982.
-SA
Á
Snuðin verða að
vera
örugg
— hérfást tegundir
sem taldar
eru ósöluhæfar
Norska neytendafélagið geröi nýlega
viðamikla rannsókn á þeim snuðum
eða túttum sem á markaði voru í Nor-
egi. I ijós kom að af 16 snuðum sem
prófuð voru reyndust aöeins tvö vera
nógu góð að mati félagsins. Þetta voru
snuö frá Johnson og Bebs (skífa með
gati á). Nokkur snuð önnur voru talin
fast að því nógu góð. En tvær tegundir
voru taidar svo slæmar að þær bæri að
taka af markaði. Þetta voru Chicco
normal og Chicco dentaL Innflytjand-
anum var tilkynnt um þetta.
I rannsókninni voru snuðin fyrst
skoöuð. Síðan voru þau soöin í tvo
klukkutíma og skoðuð aftur. önnur
voru geymd í hitaskáp í eina viku og
athuguð að þvi loknu. Styrkleiki snuð-
anna var einnig reyndur. Togþolið var
mælt með átaki sem er heldur meira
en það sem er talið vera þegar barn
bítur í túttuna sína og togar í með hend-
inni. Litlar málmtennur voru einnig
látnar naga túttumar, 100 sinnum á
mínútu. Aðeins tútturnar frá Bebs og
Johnson, sem fyrr eru nefndar, stóöust
öll prófin. önnur snuð stóðust sum
prófin en ekki önnur. Chicco dental
túttan stóðst aðeins bitprófið. Að ööru
leyti féllu Chicco túttumar á öllum
prófunum.
A Islandi eru nokkuð aðrar gerðir af
túttum á markaði en í Noregi. Þannig
fást hér túttur sem ekki em inni í hinu
norska prófi en aðrar sem prófaðar era
í Noregi fást ekki hér. En Chicco
túttumar fást hér og er ástæöa til að
hvetja fólk til varúðar við notkun
þeirra.
Norska neytendablaðið, sem segir
frá könnun þessarí, mælir með að fólk
athugi áöur en það kaupir snuð handa
bömum sinum hvort þau séu nægilega
sterk. Islenskir foreldrar ættu ekki
síðuraðgeraþetta.
Hvernig á gott
snuð að vera?
Sænska neytendafélagið hefur sett
fram ákveðnar gæðakröfur sem það
telur snuö veröa aö standast. Þær eru:
— snuöiö skal vera það sterkt að það
valdi ekki slysum við langvarandi
notkun,
— snuð skulu vera þannig upp byggð
aö barnið geti ekki losað úr því hluti
sem era nógu stórir til að kæfa það,
— snuðið á að vera þannig i laginu
aö barniö komi því ekki öllu upp i sig,
— snuðiö veröur að vera þannig í
laginu að ekki sé hægt aö ríf a sig á því,
— snuöiö verður að þola aö bitið sé í
þaö án þess að þaö slitni um of,
STAÐAR NEM!
Öll hjól eiga að stöðvast
algerlega áðuren
að stöðvunarlínu
er komið
IUMFERÐAF
'RÁÐ
w>
Haldlð I hringktn og togið fmst I gúmmKð. AiHr gallar / þvl koma þá glögg-
lega fram.
— sá hlutinn sem soginn er má ekki
vera svo langur að hann valdi flökur-
leikatilfinningu,
— snuðið verður að vera þannig
hannað að það safni ekki auöveldlega
skít og óhreinindum.
Efniö i túttunni á að vera þannig að
það geti ekki gefið frá sér efni sem
hættuieg era fyrir munn og háls.
Túttur verða að þola meira en aðeins
það aö böm s júgi þær. Snuðið verður til
dæmis að þola aö því sé slegið við, á
það sé stigið, bitið i það og snúiö upp á
það um leið og fleira sem eigendunum
þóknast aö gera viö það. Gúmmíiö sem
er í túttunum er vara sem ekki endist
von úr viti. Það fer illa af sólskini og
hita og af munnvatni bamanna. Sé
gúmmíið orðið klístrað og lint viðkomu
er kominn tími tii að henda túttunni.
Tíður þrifnaður er einnig nauðsynleg-
ur. Fiestir láta sér ugglaust nægja aö
stinga túttunni smástund undir renn-
andi heitt vatn. Aðrir dýfa henni
andartak í sjóðandi vatn. Þetta verða
snuðin að þola. En til þess að vera
aiveg viss um aö í lagi sé meö snuöið er
best að gera á þvi einfalt próf öðra
hverju. Haldið i plaststykkið og takið
með hinni hendinni fremst í gúmmi-
hlutann. Togið fast í hann, eins langt
og hægt er. Allar rifur, sprungur eða
aðrir gallar á gúmmíinu sjást þá
glögglega. Hendið túttunni strax ef
vart verður við galla. Helst ætti að
gera þetta einfalda próf á hverjum
degi. Ef foreldrar muna ekki eftir þvi
er best að gera það svo oft sem kostur
er.
Dagstimplun ?
Svíar hafa gert þær kröfur að snuð
séu seld í umbúðum sem á stendur
hvemig best sé að hreinsa þau, hversu
lengi gert sé ráð fyrir að þau endist og
dagsetning síöasta söludags. Snuðin
fara illa á þvi aö liggja lengi á lager
svo ef til vill er þessi kröfuharka
nauösynleg. Einnig er leyfilegt að
merkja á umbúðir aö sænska
neytendafélagiö hafi lagt blessun sina
yfir vörana, það er að segja ef það er
satt.
DS