Dagblaðið Vísir - DV - 23.07.1983, Blaðsíða 8

8
DV. LAUGARDAGUR 23. JUU1983.
DAGBLAÐIÐ-VÍSIR
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfusfjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
FramkvÆmdastjóriog útgáfustjóri: HÖROUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aóstoóarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR /VIAGNÚSSON.
Auglysingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjórn: SiÐUMÚLA 12—14. SÍMI 8óóll. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla,áskriftir,smáauglýsingar,skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-ogplötugerö: HILMIR HF., SÍOUMÚLA12. P rentun:
ÁRVAKUR HF., SKEIFUNNI19.
Áskriftarverð á mánuði 230 kr. Verð í lausasölu 20 kr.
Helgarblað 22 kr.
Huggun fyrir húsbyggjendur
Ríkisstjórnin mun ætla sér að veita húsbyggjendum
aukinn stuðning til að mæta kjaraskerðingunni og mikilli
verðbólgu.
Mörg heimili eiga í miklum örðugleikum, vegna þess
hve verðbólgan hefur ætt fram úr kaupinu. Þeir erfiðleik-
ar munu enn vaxa. Stór þáttur vandans er, að lánskjara-
vísitalan, sem flest lán eru nú bundin við, hefur hækkað
miklu meira en launin. Greiðslubyrði fólks af lánum hef-
ur því vaxið svo, að margir sjá ekki fram úr. Eðlilega eru
húsbyggjendur með mestu skuldabyrðarnar á bakinu.
Ríkisstjórnin tekur nú þann hóp út úr með aðgerðum í
nokkrum efnum. Þetta er oftast ungt fólk. Sérstakur
stuðningur er rökréttur.
Rætt er um að taka upp tvenns konar vísitölu í stað
lánskjaravísitölunnar gömlu. Annars vegar yrði láns-
kjaravísitala áfram, en þó með breytingum. Lánskjara-
vísitala yrði framvegis mæld mánaðarlega í samræmi
við veröbólguna. Hún hefur til þessa verið mæld eftir
kerfi, sem miðar við síðasta útreikning verðbólgu og er
aö jafnaöi tveggja mánaða gamall. Þessi breyting kemur
lántakandum til góða á tímum, þegar verðbólgan minnk-
ar eins og á að verða á næstu mánuðum að mati ríkis-
stjórnarinnar. Þegar dregur úr verðbólguhraða, kemur
það fyrr fram í lánskjaravísitölu með nýju aöferðinni.
I öðru lagi er ætlunin að taka upp nýja vísitölu, hús-
næðislánavísitölu. Þar verði ekki aðeins tekið tillit til
hækkunar framfærslu- og byggingarkostnaðar eins og
verið hefur, heldur einnig tillit til kaupbreytinga. Þetta
þýðir, að þessi vísitala hækkar minna á næstunni en láns-
kjaravísitalan, vegna þess að kaupið hækkar nánast ekk-
ert.
Ekki er enn útfært, hvernig þessi vísitala veröur notuð.
Búast má við, að hún verði látin gilda um lán húsnæðis-
lánakerfisins, og þá einnig eldri lán þess kerfis. Væntan-
lega yrði húsnæðislánavísitalan notuð um lífeyrissjóðs-
lánin, og einnig látin ná til eldri slíkra lána. Þó er full-
snemmt að segja til um þetta.
Líklegt er þó, að bankakerfið mundi áfram nota láns-
kjaravísitöluna einnig um lán vegna íbúðarbygginga.
I þessum aðgerðum felst ekki eftirgjöf á lánum.
Greiðslum þeirra er í raun frestað. Húsbyggjendur
greiða minna á næstunni, meðan þeir komast yfir örðug-
asta hjalla kjaraskerðingarinnar. Sá tími kemur að sjálf-
sögðu síðar, að kaupið eltir verðlagið uppi. Þegar kaup
hækkar um einhvern tíma meira en verðlagið, hækkar
hin nýja húsnæðislánavísitala auðvitað meira en venju-
lega lánskjaravísitalan, vegna þess að kaupbreytingar
koma inn í dæmið við útreikning húsnæðislánavísitölunn-
ar. Viö þær aöstæður fara húsbyggjendur að greiða
meira, en þeir hafa náð fram frestun á greiðslum sínum
og þar með í reynd lengingu lána sinna.
Ríkisstjórnin hafði áður gengizt fyrir skuldbreytingu á
lánum vegna byggingar eða kaupa á eigin húsnæði í
fyrsta sinn undanfarin tvö til þrjú ár. Þetta hefur komizt í
gagnið hjá Húsnæðisstofnun og kemst í gagn í bönkum og
sparisjóðum og væntanlega hjá lífeyrissjóðum.
Þannig hafa ákveðnir hópar verið teknir út úr og hlotið
nokkra huggun af hálfu ríkisvaldsins. 1 þessu tilviki er
rétt að staðið, enda mun engin ríkisstjórn vilja lenda í
því, að skuldabyrðin sligi þúsundir húsbyggjenda, svo að
eignir þeirra fari undir hamarinn.
Haukur Helgason.
Við sem
heima siíjunt
„Mínir vinir fara fjöld”. Þetta
raulaði ég sorgmæddur um leið og ég
veifaði á eftir rútunni til Keflavíkur
þar sem hún brunaöi burtu, full af
náfölum Islendingum. „Þegar þeir
koma aftur, verða þeir allir brúnir,”
hugsaði ég meö mér og hryggðist enn
meir. Síöan hélt ég heim á leið.
Það er reyndar merkilegt hvað
fólk er tilbúið að leggja á sig í na&ii
sumarfría. Sumir staðfastir bílistar,
sem ellefu mánuði á ári ganga aldrei
lengra en út í bíl, ganga í sumarfrí-
inu sínu hundruð kílómetra með
þungar byrðar á bakinu. Þeir príla
upp og ofan fjöll og þykjast menn aö
meiri að hafa gengið Fjallabaks-
leiðir, Sprengisand, Leggjarbrjót og
Guð veit hvaða óvegi aðra. Til hvers
er hringvegurinn?
Aðrir ganga ekki heldur klifra.
Þeir finna sér fjall, helst hátt, meö
þverhníptum björgum, og klifra þar
upp og ofan, sveifla sér í ótraustlega
festum reipum og láta almennt eins
og það sé eftirsóknarvert að liggja á
gjörgæsludeild, hálsbrotinn með inn-
vortis blæðingar. Þessi tegund
sumarfríaafreksmanna er ekki
mikið fyrir langa göngutúra, ólikt
þeirri gerð sem fyrst var talin upp.
Það er vegna þess að hver prílari
fyrir sig ber með sér um þaö bil
fimmtíu kíló af ýmiss konar stál-
nöglum til þess að reka í hamrastál,
reipum, öxum, mannbroddum og
allskyns brotajámi.
Þá má nefna algengustu tegundina
af sumarfrísunnendum. Það eru þeir
sem fara utan og leggjast í sólböð og
sjávarböð. Þar aö auki kaupa þeir
mikið af minjagripum, drekka ótæpi-
lega og fara í kynnisferðir að skoða
merkilegar rústir. Þegar þeir síðan
koma heim eru þeir ákaflega sól-
brúnir og sællegir og mega helst ekki
brosa því tennurnar virðast svo
hvítar í andlitinu.
Þegar ég veifaði á eftir Kefla-
víkurrútunni var ég einmitt að
kveöja einn kunningja minn sem ætl-
aði nú í fyrsta sinn á ævinni að verða
brúnn. Eg vona að honum takist það,
blessuðum. Það virtist vera honum
metnaðarmál.
Það er einnig til sérstök tegund
manna, sem að vísu er nú orðin mjög
fágæt, en það eru menn sem ekki
þola frí. Þeir sem tilheyra þeim hóp
eru því sem næst undantekningar-
laust miðaldra og hafa fengið mjög
svo borgaralegt uppeldi. Þeir trúa
því að iðjuleysi sé undirrót alls ills og
verða yfirleitt að taka sitt sumarfrí í
áföngum, viku í senn og vinna
minnst mánuö milli áfanga, svo þeir
nái sér að fullu. Þessi hópur er eins
og áður sagði fámennur og fækkar
Úr ritvélinni
ðlafurB. Guðnason
óöum í honum.
Svo er einn hópur, einnig fá-
mennur. Þar í eru menn sem njóta
sumarfría að fullu, vildu gjama að
þau væru miklu lengri og hafa aðeins
eina reglu varöandi framkvæmd
þeirra: Að ferðast sem minnst og
allrahelst ekki neitt! Þann hóp fylli
ég. Það ég best veit erum við ekki
nema fjórir, Islendingar sem
teljumst til þessa hóps og eðli máls-
ins samkvæmt hittumst við sjaldan,
og aldrei í sumarfríum.
Þetta fámenni hefur reyndar alltaf
verið mér óskiljanlegt. Einir allra Is-
lendina erum við óháðir veðrinu.
Okkur er þaö alveg eitt hvort sólin
skín eða ekki! Það eitt, út af fyrir
sig, tryggir að við njótum sumar-
leyfis okkar í sumar betur en aðrir
landsmenn!
Þá má nefna efnahagslegu hliðina
á málunum. Menn sem fara til sólar-
landa taka fyrir því lán og kaupa sér
síðan gjaldeyri, hvar sem þeir kom-
ast yfir hann. Þetta er auðvitað rán-
dýrt og stressandi. Þeir sem ferðast
innanlands verða einnig að láta út
stórar fjárfúlgur, ef ekki fyrir
bensíni og gistingu hér og þar viö
hringveginn, þá fyrir tjaldi, svefn-
pokum, prímusum, gönguskóm og
alls kyns tólum.
Við, sem heima sitjum, höfum vart
annan kostnað af sumarfríinu okkar
en þann að kaupa nýtt áklæði á
sófann annað til þriðja hvert ár. Við
eyðum okkar sumarfríi að mestu lá-
réttir og meöan bókabúðir eru opnar
öðru hvoru er okkar sumarfríi
borgið.
Því er ekki að neita að jafnvel
heimaseta er á stundum vand-
kvæðum bundin. Þaö fer nokkuð eftir
f élagslegri aðstööu manna hvort þeir
geta notið hennar til fulls eða ekki.
Þannig er þaö til dæmis staðreynd að
séu ung börn á heimilinu, á aldrinum
1—3 ára gömul, er það segin saga, að
þau líta á hvern fulloröinn einstakl-
ing liggjandi í sófa á svipaðan hátt og
Hillary leit á Everest. Þaö getur
verið mjög þreytandi til lengdar að
hafa ungbörn standandi eða jafnvel
dansandi á nefi manns.
Þannig er það ljóst að sá þjóð-
félagshópur sem hvaö besta aðstööu
hefur til heimasetu í fríum og getur
best notið þeirrar dýrðar að gera alls
ekki neitt í heilan mánuð á hverju
sumri er miöaidra fólk, sem búiö er
að losna við börnin að heiman, með
góðu eða illu. Eftir því sem menn eld-
ast veröur hrns vegar erfiðara aö
njóta aögerðaleysisins, sagði mér
aldraður iðjuleysingi um daginn.
Hann sagði mér að eftir að hann
hefði farið að nálgast sjötugt hefði
það farið að verða honum erfitt að
leggjast út af i sófanum og nú væri
svo komið, aö hann yrði eiginlega að
sitja uppréttur þegar hann ætlaði að
hvíla sig. „En það er ekki hálf nautn-
in maður, blessaður vertu,” sagði
þessi aldni brautryðjandi heimaset-
unnar við mig og kunni illa við
þrælkun Elli kerlingar.
Við öldrunarvanda heimasetu-
manna, er ekki gott að gera. En það
er aftur á móti deginum ljósara
hvernig má gera fjölskyldufólki
kleift að njóta sumarleyfisins í al-
geru iðjuleysi heimavið. Barnaheim-
ilum má ekki loka vegna sumar-
leyfa og alls ekki má krefjast þess að
foreldrar í sumarleyfum taki börnin
sínheim!
Að vísu myndi þetta auka nokkuð
opinber útgjöld vegna bamaheimil-
anna. En þá má benda á það, á móti,
að ef stjórnvöld rækju duglega
áróðursherferð fyrir heimasetu, leti
og ómennsku í sumarleyfum og
fengju þjóöina alla með sér í því
máli, myndi það spara talsverð út-
gjöld! I fyrsta lagi hlytist af því
gjaldeyrissparnaður, og hann tals-
veröur. Þá myndi sparast töluvert
bensín vegna þess að fólk sem situr,
eöa liggur heima, brennir ekki
bensíni á hringveginum. Að auki
myndi slit á nefndum hringvegi
minnka til muna, auk þess sem
slysahætta myndi stórminnka, sem
myndi spara í heilbrigðiskerfinu!
Þó ekki tækist nema að telja Reyk-
víkinga á aö halda sig heima eitt
sumar, yrði það til mikils sparnaðar.
Til hvers ættu Reykvíkingar enda að
ferðast? Reykjavík er nafli alheims-
, ins, eins og allir vita, og það sem ekki
er þar að finna er ekki þess virði að
elst sé við það!