Dagblaðið Vísir - DV - 23.07.1983, Blaðsíða 37

DV. LAUGARDAGUR 23. JULI1983.
37
akamál — Sérstæð sakamál — Sérstæð sakamál —
aö búa með „öörum”. Þessi „annar”
var reyndar besta vinkona Karenar.
Og þetta notfæröi Kerr-McGee sér,
þegar harka hljóp í máliö, til aö
sverta Karenu í augum almennings.
Karen vann á rannsóknastofunni
við svokallaöa „hanskakassa”. Þeir
voru lofttæmdir og unniö var viö þá
utanfrá meö því að stinga höndunum
inn í þartilgeröa hanska. I þessum
kössum fékkst Karen einkum viö efn-
iö plútóníum sem getur verið mjög
hættulegt í vissum efnasamböndum.
„Miklu hættulegra en bit eitur-
slöngu,” lét sérfræðingur hafa eftir
sér. Á löngum tíma getur þaö orsak-
að erföagalla og krabbamein. Um
þetta vissi Karen ekkert þegar hún
byr jaöi aö vinna hjá Cimarron.
Þegar þetta var vann Drew líka á
rannsóknastofunni. Þau Karen voru
mikiö saman og fluttu saman þótt
sambandið væri á tíöum storma-
samt. Þar kom aö Drew hætti hjá
Cimarron og flutti burt. Þau Karen
héldu þó sambandinu áfram.
Þótti kvartsár
Ekki haföi Karen lengi unnið hjá
Cimarron er hún fékk orð fyrir aö
vera uppivöðslusöm. Hún var sí og æ
aö mótmæla og kvarta. Nýir starfs-
kraftar fengu enga tilsögn; þegar
plútóníum slapp út í andrúmsloftið
voru skýr ákvæði um þaö í reglum
aö loka skyldi rannsóknastofunni þar
til hreinsun hefði farið fram. Hjá
Cimarron fékk fólkið hins vegar
skipanir um að vinna eins og ekkert
heföi í skorist, að vísu meö súrefnis-
grímur; hanskarnir í lofttæmdu
kössunum voru h'ka farnir aö láta
sig; og á kaffistofunni haföi hún grun
um aö loftið væri ekki eins hreint og
þaöættiað vera... .
I september 1974 hafði Karen unn-
ið tvö ár hjá Cimarron. Þaö var þá
sem hún, ásamt formanni stéttar-
félags sins, fór til Washington til aö
hitta Steve Wodka. Hún lagði fyrir
hann lista hvar tíundaðir voru gallar
í öryggiskerfi Cimarron. Hún bauðst
til aö útvega pottþétt sönnunargögn.
Þannig mætti fá Kerr-McGee til að
hta hlutina alvarlegri augum.
Þetta var auðvitað aht hið mesta
leynimakk. Meira aö segja Drew
vissi ekkert. Wodka sagöi Karenu aö
ef kæmist upp um hana yröi hún ekki
aðeins rekin heldur gæti eitthvaö enn
verra komið fyrir.
Wodka talaöi viö kunningja sinn,
blaöamann á New York Times. Sá
sýndi mikinn áhuga, þaö er aö segja
ef sönnunargögn væru fyrir hendi.
.Eyrirtækiö grunar eitthvaö,”
skrifaöi Karen í dagbókina sína
þessa daga. Hún bauðst til að taka
næturvaktir. Þannig kæmist hún
auöveldar yfir pappira og skjöl. Hún
var alltaugaóstyrk þessa daga, haföi
litla matarlyst og keðjureykti.
Hún var ákveöin í þvi aö þegar
hún hefði komist yfir þaö sem vant-
aði segði hún upp hjá fy rirtækinu. En
hafði hún verið nógu gætin? Vissu
þeir hvað hún var að gera? Þessar
spurningar leituðu á hana aftur og
aftur. Hún geymdiþau gögn sem hún
hafði þegar komist yfir á botninum í
fataskápnum sinum. Hún vonaöi aö
enginn f yndi þau.
Þaö var þó ekki fyrr en 5. nóvem-
ber ’74 að verulegur skriöur komst á
málið.
Hún mætti til vinnu klukkan 13.
Hún haföi fataskipti og hvarf til
vinnu sinnar. Svo kom kaffi-
tíminn. Hún hætti að vinna og eins
og venjulega fór hún í gegnum
tæki sem sagöi hvort viðkomandi
var geislavirkur eöa ekkL Tækið
ýlfraði. Karen veinaöi upp, hún var
orðin geislavirk! Hún var tekin og
hreinsuö eins og kallað er. Þaö sem
eftir lifði vinnutíma sýslaði hún við
eitt og annaö, kom þó ekki nálægt
kössunum. Þegar vinnu lauk fór hún
aftur í gegnum tækiö og enn ýlfraði
það. Karen var enn orðin geislavirk
og aftur þurfti hún í gegnum hreins-
unina.
Um kvöldiö fék hún Drew í heim-
sókn. Næsta dag mætti hún til vinnu
eins og venjulega. Þegar hún kom í
námunda viö tækið ýlfraöi þaö enn.
Hvernig mátti þaö vera? Var ein-
hver geislavirkni heima hjá henni?
Sérfræðingar fylgdu henni heim.
Þaö kom i ljós að síminn, saleniiö og
ísskápurinn voru geislavirk, auk
fleiri hluta sem Karen haföi snert.
Einkum var rúllupylsuendi í
ísskápnum hættulega geisiavirkur.
Drew var kallaöur til en ekkert
fannst aö honum. Ibúö Karenar var
tekin I gegn. Þegar þaö loks var yfir-
staöiö og Karen fékk að fara þangað
inn aö nýju var þaö fyrsta sem hún
geröi aö gá í fataskápinn. Henni létti
stórum: allir pappírar á sínum stað.
En hvemig stóð á þessu með rúliu-
pylsuna? Hún hafði borðað af henni
síðast 5. nóvember, daginn áöur en
íbúðin haföi veriö hreinsuð. Hún varð
viti sínu f jær af hræðslu. Hún hringdi
tilWodkatilNewYork.
„Eg fæ krabbamein, ég dey!”
sagöi hún viö Wodka. Hann lofaði aö
koma til hennar næsta dag. Hann
reyndi aö róa hana og fullvissa hana
um að svo hættulegt væri þetta ekki
og líf hennar alls ekki í hættu. Karen
róaöist en sjálfur var hann ekki
sannfærður. . .
Hvað var í möppunni?
Karen flutti nú aftur inn til Drew.
Kerr-McGee sendi þau bæði til
ítarlegrar læiknisrannsóknar til Los
Angeles. Þar voru þau í tvo daga.
Hjá Drew fannst ekkert en örlítið
plútóníum fannst í lungum Karenar.
Þó ekki hættulegt, fullvissaöi læknir-
inn hana um. 12. nóvember flugu þau
aftur til Oklahoma City. Þá fyrst
sagði Karen Drew viö hvað hún væri
aöfást.
Sólarhring síðar var hún öll.
Daginn sem hún kom frá Los
Angeles var hún kölluö f yrir h já yfir-
mönnum Cimarron. Hún var sökuö
um aö smygla plútóníum út úr fyrir-
tækinu. Hvers vegna gæti þaö annars
fundist hehna hjá henni? Hún
svaraöi engu.
Næsta dag ætlaði hún aö hitta
Wodka og blaðamanninn og láta þá
fá sönnunargögnin. Drew sótti þá út
á flugvöll.
Sama dag þurfti Karen aö vera á
stéttarfélagsfundi. Félagar hennar
þar tóku eftir því að hún hélt á
möppu undir handleggnum og
sleppti henni aldrei. A fundinum
trúði hún einum vinnufélaga sínum
fyrir því að fylgst væri meö sér og
einnig veitt eftirför. En nú skyldi
Kerr-McGee fara aö vara sig, þessi
mappa ætti eftir að koma honum á
kné.
Klukkustund síðar var hún öll og
mappan horfin. Nú var þaö í valdi
einkaspæjarans Pipkin frá Texas aö
grafast fyrir um hvort hér væri um
morðaðræða.
Erfitt viðureignar
Pipkin tók eftir rispum á afturstuð-
ara bíls Karenar. Þetta voru nýjar
rispur og greinilega eftir stuðara
annars bíls. Pipkin var viss um aö
rispur þessar hefðu komið í siöustu
ökuferð Karenar.
Pipkin var því sammála Wodka
um að bíl Karenar heföi verið
þröngvað út i vegarkantinn af öðrum
bil með fyrrgreindum afleiðingum.
Hann var samt ekki á því aö mein-
ingin hefði verið að stytta ævidaga
Karenar heldur aöeins hræða hana
eöa fá hana til aö stansa. Þegar
viðkomandi heföi svo séð í hvað
stefndi heföi hann hraðaö sér á brott
en komið svo aftur til að sækj a möpp-
una.
Lögreglan hins vegar yppti öxlum.
Hún hélt fast viö fyrri málalyktir og
leit svo á að málið væri til lykta leitt.
Hún vildi heldur ekki setja innbrot
sem framiö var í ibúö Drew, þar sem
ekkert hvarf nema myndavél sem
Karen hafði átt, í samband viö dauöa
Karenar.
Þar sem Cimarron vann fyrir
bandariska ríkið fór málið fyrir FBI.
Þeir afgreiddu þaö einnig sem slys.
Og áburöur Wodka og félaga gegn
Kerr-McGee vakti enga athygli.
Þeir sem reyndu að vinna aö
málinu enduðu ætiö í blindgötu.
Fyrrum starfsfélagar Karenar vildu
ekkert tjá sig, af ótta viö aö missa
vinnuna. Og Kerr-McGee sam-
steypan bar út óhróður um Karenu:
hvaö var svona eiturlyfjaneytandi og
kynvillt kvensa aö færa sig upp á
skaftið? Hver trúir slikri konu?
Karen hafði nokkrum sinnum átt
vingott við kvenfólk á milli þess sem
hún hafði verið með Drew. I töskunni
hennar fundust nokkrir marihuana-
vindlingar. Hún haföi lika stundum
tekið taugalyfið metaqualo sem
flokkað hefur verið sem eiturlyf. En
þetta kom auövitað ekki málinu við.
Spurningin var hvort ákærur hennar
á hendur Kerr-McGee væru réttar.
Og í framhaldi af því, hvaö varö af
möppunni sem hvarf úr bílfiakinu?
Var dauödagi hennar eðlilegur?
Loksins kom málið
f yrir rótt
I Washington var hvíslaö að blaða-
manni nokkrum aö ekki væri allt
meö felldu í rekstri Kerr-McGee
samsteypunnar. Tuttugu kíló af plú-
tónium höfðu horfiö á undarlegan
hátt, nóg til að búa til kjamorku-
sprengju. Hvað varö af þessum kíló-
um?
Annar sagöi að Karen Silkwood
hefði vitað hvað orðið hefði af þess-
um tuttugu kílóum af plútóníum og
hver þjófurinn væri. Þess vegna varð
aö ryöja henni úr vegi.
Sá þriðji sagði aö Kerr-McGee
hefði selt þetta plútónium á svörtum
markaði til aðila í Tel Aviv.
Slíkar voru sögumar sem gengu.
31. desember 1975 var Cimarron
verksmiðjunni lokað. Hún hafði ekki
skilað þeim hagnaði sem vænst hafði
verið.
Nokkur bandarísk kvennasamtök
héldu við máli Karenar. öll áttu
samtökin þaö sameiginlegt aö vera
andvig kjamorku. Peningum var
safnað til að kynna máistaðinn.
Einkaspæjarar voru ráönir til að
koma Kerr-McGee á kné. Og nú, eftir
að verksmiöjuni hafði veriö lokað,
höföu fyrrum starfsmenn ekkert á
móti því aö tjá sig. Það kom í ljós aö
sími Karenar hafði verið hleraður
síðustu daga hennar. Og einnig
þeirra sem mest umgengust Karenu
af vinnufélögunum. Þekktur stjórn-
málamaður, sem ætlaði að láta
málið til sín taka, varð skyndilega
úthrópaður í f jölmiðlum vegna sam-
bands við einhverja léttúðardrós.
I nóvember 76 stefndu ættingjar
Karenar Silkwood Kerr-McGee sam-
steypunni. Var krafist peninga í
skaöabætur sem renna áttu til barna
Karenar. Stefnendur sökuöu stefnda
ásamt FBI og dómsmálaráðuneytinu
bandariska um að leyna hættulegri
vinnuaðstöðu hjá Cimarron. Þá var
samsteypan ábyrg fyrir því að plút-
óníum fannst í íbúð Karenar og kraf-
ist var að Kerr-McGee borgaði
þungarsektir.
Eftir mikið japl og jaml og fuður
komst málið loksins fyrir rétt. Það
var í Oklahoma City í mara 79. Þá
hafði Karen veriö látin í fjögur og
hálft ár. Rétturinn stóö í tíu vikur.
Áður haföi dómarinn tekið loforð af
málsaöilum. Það mátti ekki minnast
á dauöa Karenar, hvorki slys né
morð. Ekki mátti heldur nefna kyn-
villu eða eiturlyf janeyslu Karenar.
Hálfur sigur
Þegar þetta var höfðu andstæðing-
ar k jamorkunnar mun meiri meðbyr
en 74, máiið vakti því töluverða at-
hygli. Fjölmargir komu fyrir réttinn
og þar kom að dómurinn var kveöinn
upp:
Þaö var ekki Karen sjálf sem haföi
komið plutóníum inn í íbúö sina
heldur einhver annar. Að það skyldi
geta geret væri ófyrirgefanlegt
kæruleysi frá hendi stjórnenda Cim-
arron, þess vegna væri Kerr-McGee
sekur. Vegna geislavirkninnar, sem
Karen varð fyrir, voru börnum
hennar dæmdir 505.000 dollarar.
Vegna slælegrar öryggisvörslu var
Kerr-McGee dæmdur til að greiða 10
milljónir dollara i sekt.
Þetta var sigur en þó ekki nema
hálfur. Það var enn á huldu hvernig
dauða Karenar bar aö. Það var
sannað að sími hennar hafði verið
hleraður síöustu daga hennar. Þess
vegna var leynifundurinn, sem hún
hafði verið á leiö til, enginn leyni-
fundur.
Nokkrum dögum eftir að dómur
féll í málinu hringdi sími eins einka-
spæjarans sem meö málið haföi haft
aö gera. Á hinum endanum var
maður sem ekki vildi láta nafns sins
getiö. Sagðist hann hafa komist í
leyniskjal FBI þar sem sagt var að
dauða Karenar hefði borið nákvæm-
lega eins að og Wodka og Pipkin
héldu fram: annar bíll hafði þvingað
hana út af veginum. Með öðrum
orðum: morð að yfirlögðu ráði.
Síöan þetta var hefur meöal ann-
are Newsweek sæmt Karenu Silk-
wood titlinum, ,ein af het jum samtíð-
arinnar”.
VÆRKSTEDSMASKINER
Bedre, brugte vaarkstedsmaskiner for Jem- og trnindustri.
Salg og vejladning telef on 90-45-3-86 28 04.
Hárgreiðslustofan Safír
Nóatúni 17 (2. hæð) S. 25480

LOÐAÚTHLUTUN
Mosfellshreppur auglýsir eftir umsóknum í byggingarlóðir við
Víðiteig, Mosfellssveit.
Annars vegar er um að ræða 14 einbýlishúsalóðir sem einkum
er ætlað að úthluta til einstaklinga.
Hins vegar 5 sambýlis/raðhúsalóðir sem einkum er ætlað að
úthluta til verktaka.
Umsóknarfrestur er til 2. ágúst nk.
Skilmálar og umsóknareyðublöð liggja frammi á skrifstofu
sveitarsjóðs á skrifstofutíma.
Umsóknum sé skilaö til byggingafulltrúa, Hlégarði.
Sveitarstjóri.
B/ *3/ e3/ ej/ •?/ Ot *J/ eS/ *S/ *3/ *?/•?/ *S/ *S/ *S/ eS/ *S/ *S/ *S/ *S/
/£• /C* /C*/C!^* /t* /£* /{•/{• /t* /t* /C* /C* /f* /C* /C* /C* /C* /C
Opið frá kl. 9 til 19,
alla daga, einnig í há-
deginu,
laugardaga 10 — 5.
Simar:
84370 - 85255.
EINN GLÆSILEGASTI
HÚSBÍLAMARKAÐURINN
FORD CLUB WAGON ferOabHI. Einn með öllu. árg. 1977. nýinn-
fíuttur, með ótrúlegum aukahlutum, t.d. tölvu og tækjum, inn-
rótting meö eldavól, ísskáp o.fí. o.fí.
Verðkr. 680.000
Einnig:
Ford Econoline húsbíll, með upph. toppi, érg. 1980. Verð kr.
600.000,- Volkswagen húsbíll, með lyftitoppi, érg.1976. Verð
kr. 165.000,-
GMC húsbill érg. 1979. Verðkr. 460.000,-
ATH. okkur vantar Ford Taunus og Fiesta bíla,
einnig Suzuki Foxjeppa og fólksbíla.
Af sérstökum ástæðum bjóðum við MERCEDES
BENZ DÍSIL A/T árg. 1980 á 550.000,- og
CHEVROLET CAMARO Z-28, svartan, með öllu.
Verð kr. 320.000,-
Sölumenn: Jónas Ásgeirsson og Þorsteinn Kristjánsson.
Aðstoðarm: Kári Eliasson. Framkvstj: Finnbogi Ásgeirsson.
BÍLAKJALLARINN F0RD HÚSINU
iS/ *3/ 41 *3/ *s/ *S/ *s/ *3/ *S/ *S/ *s/ *S/ *S/ *S/ *S/ *S/ *S/ *3/ *S/ *3/
/C* /C* /c* /c* /c* /C* /C* /C* /C* /c* /c* /C* /C* /C* /C* /C* /C* /C* /C* /C
£
/ Notaðir
Co / bílar
BILAKJALLARINN
F0RD HÚSINU