Dagblaðið Vísir - DV - 19.09.1983, Blaðsíða 10

DVíMANUÐAGUR 19. SEPTEMBEB1983.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Evrópa veitir Bandaríkjun-
um samkeppni á
sviði geimferða
— Arianespace, sameignarfyrirtæki
11 Evrópuríkja, hyggst senda jjj
10 eldflaugar á loft áriö 1986 f / / JS
Umsjón: Ólafur E. Friðriksson
myndi ekki vera hagkvæmt fyrir
okkur aö hætta viö evrópska sam-
vinnu á þessu sviöi,” segir fyrr-
nefndur talsmaöur vestur-þýska iön-
aöarráöuneytisins. „Við höfum
áhuga á aö halda áfram rekstrí Ari-
anespace og vestur-þýska stjómin
mun veita til þess fjármagn eftir að
fýrirtækið hefur tekiö sjálft yfir
stjóm framkvæmdanna, en það
gerist eftir að tíunda geimskotinu
lýkur.”
Ein ástæöan fyrir áhuga vestur-
þýsku stjórnarinnar á fyrirtækinu er
að það skapar vinnu í Þýskalandi.
Vestur-Þýskaland á 20% hlutafjár í
fyrirtækinu og þar em framleidd
önnur og þriðju þrep flauganna og
skotpallamir. Bretland er aöeins
með 2,5% eignaraðild en British
Aerospace framleiöir flesta þá gervi-
hnetti sem sendir veröa á loft með
Arianeflaugunum. British Aero-
space framleiddi meðal annars
evrópska fjarskiptahnöttinn ECS-1
sem skotið var á loft meö ariane L6 i
júní síðastliðnum en hann vó um eitt
tonn. Hann er nú á braut umhverfis
jöröu í 36 þúsund kílómetra hæð yfir
miðbaug.
Talsmaður British Aerospace
hefur sagt að nú þurfi Bandaríkja-
menn i fyrsta sinn að fara að lita á
Evrópu sem hættulegan keppinaut á
þessu sviði. Þýskir tæknimenn á
þessu sviði eru jafnvel enn bjart-
sýnni og telja að Arianeflaugarnar
séu fuilkomlega samkeppnisfærar
við það sem Bandaríkjamenn bjóða
upp á. Ariane getur farið með 1300
kílóa farm á braut umhverfis jörðu
fyrir jafnviröi 1,5 milljarðs íslenskra
króna, en 910 kílóa farmur með
bandarísku eldflauginni Atlas-
Centaur kostar jafnvirði 1,8 millj-
arðs íslenskra króna. Bandariska
geimskutlan er ekki samkeppnisfær i
þessu tilliti þar sem hún nær aðeins
300 kilómetra hæð sem er ekki nægi-
legt fyrir flesta fjarskipta- og
sjónvarpshnetti. Eldflaugar munu
því áfram flytja gervihnetti á braut
umhverfis jörðu. Geimferðastofnun
Evrópu telur að sameignarfyrirtæki
Evrópuríkjanna, Arianespace, muni
ávinna sér það traust sem viðskipta-
vinimir ætlast til og geti frá árinu
1985 sent á loft 10 eldflaugar á ári
sem gæfi fyrirtækinu 10,5 milljarða
islenskra króna í tekjur.
Þörfin í heiminum fyrir þessa
þjónustu virðist nærri ótæmandi þar
sem æ fleiri ríki vilja koma sér upp
sinum eigin f jarskipta- og sjónvarps-
gervihnöttum. Tæpur helmingur
þeirra gervihnatta sem fyrirhugað
er að koma á loft er á vegum ríkja
utan Evrópu. Arianespace mun á
næstunni senda á loft gervihnetti
fyrir Bandaríkjamenn, Brasilíu-
menn og Intelsat, International Tele-
communication Satellite Organi-
sation, sem hefur aðalstöövar í
Washington.
Arabaríkin hafa bókaö þrjár
Arianeflaugar til aö koma á loft
sjónvarps- og fjarskiptakerfi sínu,
Arabsat, sem kosta um 350 milljónir
Bandarikjadala. Arianespace sækir
einnig fast aö fá aö koma á loft
alþjóðlegum gervihnöttum, Inmar-
sat, sem eiga aö koma á sambandi
milli verslunarflota heimsins við
f jarskiptastöðvar í landi. Áætlað er
að þetta verkefni kosti um 500
milljónir Bandaríkjadala.
Eftir að Ariane L5 hrapaði í sjó
áður en hún komst á braut umhverfis
jörðu sagði bandaríska fyrirtækið
Western Union Company upp samn-
ingi sínum viö Arianespace sem
hljóðaði upp á 22 milljónir dollara.
Þetta stafaði fyrst og fremst af því
að Arianespace frestaði frekari
geimskotum eftir mistökin og gat því
ekki fullnægt samningnum innan
þeirra tímamarka sem Westem
Union krafðist. Smávægileg vanda-
mál með Intelsat gervihnöttinn, sem
Ariane L7 á að setja á loft, hefur
frestað ferö flaugarinnar frá 15.
september síðastliðnum til ótiltekins
tíma í þessum mánuði. Talsmenn
ESA leggja áherslu á að töfin stafi
ekki af bilun í flauginni sjálfri, enda
skiptir nú miklu að Arianespace
verði ekki ábyrgt fyrir neinum mis-
tökumá næstunni.
Síðar i þessum mánuði verður
skotiö á loft frá Suður-Ameríku
evrópskri eldflaug sem er afrakstur
af vinnu þúsunda manna og kostað
hefur tugi milljarða íslenskra króna.
Ariane L7 er sjöunda eldflaugin
sem evrópska fyrirtækið Ariane-
space sendir á loft, en það er nú
helsti keppinautur Bandaríkjanna á
sviði geimferðatækni utan austur-
blokkarinnar. Þaö ríður nú á miklu
fyrir fyrirtækið að geimskotið gangi
vel til að auka áiit þess eftir mistökin
sem urðu við geimskot Ariane L2 og
L5. Tilraunaflaugin L2 sprakk i loft
upp skömmu eftir að hún komst á loft
frá skotpallinum í Kourou í Frönsku
Guiana í maí 1980. En enn alvarlegri
voru þó mistökin með L5 sem komst
ekki á braut umhverfis jörðu eftir að
henni hafði verið skotið á loft í
september síðastliðnum með tvo
gervihnetti innanborðs.
Arianespace endurheimti eitthvaö
af fyrra trausti sínu eftir velheppnað
Qug Ariane L6 i júni siðastliönum en
þá hafði verið lagfærður galli sem
kom fram í hreyfli þriðja þreps eld-
Qaugarinnar. En talsmaöur fyrir-
tækisins hef ur sagt að þr jú velheppn-
uð eldQaugaskot i röð þurfi til að
fyrirtækið skapi sér þann áreiðan-
leika sem nauðsynlegur sé fyrir við-
skiptavini þess.
Velheppnað flug Ariane L6 skilaöi
Arianespace f jórum samningum um
Qutning á gervihnöttum á braut um-
hverfis jörðu. Þar með hefur fyrir-
tækiö 24 slíkar pantanir sem saman-
lagt munu kosta rúmlega 600 miilj-
ónir dollara eða jafiivirði um 17
milljarða íslenskra króna. Að auki
hafa borist 9 pantanir sem ekki hafa
verið endanlega staðfestar og samn-
ingar standa yfir við 10 mögulega
viðskiptavini um að koma á loft
gervihnöttum á næstu árum.
,,Ef sjöunda geimskotiö heppnast
vel mun fyrirtækið vonandi fara að
skila hagnaði,” segir talsmaður
vestur-þýska iðnaðarráðuneytisins.
Hann bendir á að fram til þessa hafa
Arianeflaugamar kostað jafnvirði
um 30 milljarða íslenskra króna og
frekari mistök myndu þvi draga
verulega úr möguleikum fyrirtækis-
ins og líkunum á að þessari fram-
kvæmd yrði haldið áf ram.
Möguleikamir í þessum við-
skiptum eru miklir, bæði við fram-
leiðslu gervihnatta og útbúnaðar á
jörðu niðri og einnig við að koma
gervihnöttum á braut um jörðu.
Talið er að á þessu sviði muni verða
notað fjármagn að upphæð 60 til 90
milljarðar íslenskra króna fram tii
aldamóta og af því munu um 10 millj-
arðar fara til framleiðslu á gervi-
hnöttunum.
Geimferðastofnun Evrópu, E&A,
sem er í eigu 11 ríkja, telur aö fram
til ársins 1991 verði skotið á loft 250
gervihnöttum og eru þá undanskildir
þeir sem notaðir verða til hemaðar-
legra þarfa. ESA vonar að 60 til 70
þessara gervihnatta verði komið á
loft með ariane-eldfiaugum sem
stofnunin telur vera ódýrari og burð-
armeiri en bandarisku flaugarnar.
Geimferöastofnun Evrópu var sett
á stofn áriö 1975 til að samhæfa áður
vanburðugar tilraunir Evrópuríkja
til að komast út i geiminn. Innan
Geimferðastofnunarinnar eru nú öll
riki Efiiahagsbandalags Evrópu, aö
Grikklandi og Luxembourg undan-
skildum, en auk þess eiga Spánn,
Svíþjóð og Sviss aðild að stofiiuninni.
Fram til þessa hafa ArianeQaug-
amar verið stærsta verkefni stofnun-
arinnar. Smíði þeirra hefur hvílt
þyngst á Frökkum sem hafa fjár-
magnað um 60% af kostnaöi við
framkvæmdina. Frönsku flugvéla-
verksmiðjumar Aerospatiale sjá að
mestu leyti um smiði Qauganna. Þar
hefur hönnun og samhæfing alls
verksins farið fram og þar hefur
fyrsta þrep eldflauganna, sem er 165
tonn að þyngd, verið smiðað í heild.
En þrátt fyrir forystu Frakka
í þessum framkvæmdum líta
allir aðilar Geimferðastofiiunarinn-
ar á Ariane-flaugamar sem stærsta
afrek sem unnið hefur verið í tækni-
samvinnu Evrópuríkja. Þrátt fyrir
verulegt forskot Bandaríkjanna á
þessu sviöi og kostnaðinn við aö
vinna upp geimferðaiðnaöinn í
Evrópu, teljá Evrópurikin sig ekki
hafa annarra betri kosta völ. ,,Það