Dagblaðið Vísir - DV - 02.06.1984, Blaðsíða 9

DV. LAUGARDAGUR 2. JUNI1984.
" 9
Ný viðhorf í stjðrnniálum
Islendingar hafa löngum þótt
pólitískir. Einhvem veginn er það þó
svo aö um þessar mundir eru lands-
menn með hugann við flest annaö.
Fólk er aö skipuleggja sumarfrí sín,
hreinsa til í görðum, dytta að sum-
arhúsum eða er einfaldlega upptekið
við að láta enda ná saman frá einum
mánaðamótum til annarra.
Það lætur sig einu gilda þótt
Alþingi fari í sumarleyfi, ríkisstjóm-
in haldi upp á ársafmæli og menn
brosa jafnvel út í annað þegar Olafur
Ragnar upplýsir landa sina um að
hann sé orðinn nánasti ráðgjafi
nokkurra þjóöarleiðtoga um yfir-
lýsingar í friðarmálum.
Verkalý.ðshreyfingin hefur hægt
um sig, námsmenn lyfta ekki litla
fingri þótt námslán séu sögð skert
um 40% og innanbúðarmönnum í
stjórnmálaflokkunum ber yfirleitt
saman um að flokksstarf sé með
daufasta móti.
Helst eru það skemmdar
kartöflur, sem hrista upp í almenn-
ingi, en því máli hefur verið drepið á
dreif eins og öðm með huggulegri
nefndaskipan sem er alkunn svæf-
ingaraðferö þegar vond mál eru á
ferðinni.
Situr við það sama
Hér á blaðinu hefur verið gerð
skoðanakönnun á fylgi ríkisstjómar
og flokka og niðurstöður eru ekki
langt frá þeim hlutföllum sem fýrri
skoðanakannanir hafa leitt í ljós.
Fylgi rokkar upp og niður um nokkur
prósent og stjórnmálamennimir
hafa lag á því að túlka úrslitin sér í
hag aö venju þótt meginniðurstaðan
sé vitaskuld sú að allt situr við það
sama. Það er eins og fólk kæri sig
kollótt, láti sig einu gilda og sitji viö
sinn gamla keip, sinn gamla flokk, á
hverju sem gengur. Þetta eru í sjálfu
sér dapurleg tíðindi fyrir þfúgmenn
og flokka sem ýmist hamast í stjórn-
arandstööu eða erfiða í stjórn án
þess að sjá þess nokkur merki að
málflutningur þeirra eða ákvarðanir
hafi umtalsverð áhrif á viðhorf kjós-
enda.
Getur verið að fólki sé sama hvað
gert er eða sagt? Getur það verið að
stjórnmálabaráttan sé komin í öng-
stræti þar sem við komumst hvorki
aftur á bak né áfram?
Þá ályktun má auðvitað draga að
tiltölulega óbreytt ástand og litlar
sveiflur í skoðanakönnunum og þá
um leið í almenningsáliti þýði að
kjósendur séu upp til hópa sáttir við
þjóðmálin og stöðu þeirra. En það
getur lika þýtt að fólk sé vonlaust um
að miklar og róttækar breytingar
geti átt sér stað, það hafi hreinlega
gefist upp og sé afhuga pólitík, nenni
ekki lengur að æsa sig út af einhverju
sem hvort sem er verður ekki breytt.
Þessu er vert að velta fyrir sér.
Il/skásti kosturinn
Ríkisstjórnin hefur lifað af sitt
fyrsta ár. Það eru engin tíðindi hvort
sem menn eru meö henni eða á móti.
Vera kann að einhverjir brestir hafi
komið fram í stjómarsamstarfinu í
þinglok og sú staöa er aö verða æ
pínlegri og erfiðari að formaður
Sjálfstæðisflokksins situr utan ríkis-
stjórnar til óþæginda fyrir sjálfan
sig og til baga fyrir ríkisstjórnina og
báöa stjómarflokkana.
Það breytir þó ekki hinu að rikis-
stjórn Sjálfstæöisflokks og Fram-
sóknar var að mati beggja flokka
illur kostur, en þó sá illskásti eins og
mál stóðu eftir síðustu kosningar.
Það þurfti stjóm og það sterka stjóm
til að taka á verðbólgunni og efna-
hagsmálunum og hvað sem annars
verður sagt um ríkisstjórnina þá
hefur hún sannað tilvem sína með
stórkostlegum árangri í verðbólgu-
málum. Þótt ekki væri annaö ber að
þakka og meta þá hreingerningu.
Staðnað samfélag
Það er aftur á móti athyglisvert að
þegar þjóðin loks losnaöi úr álögum
verðbólgunnar og fékk annað til að
hugsa um hafa ný vandamál og
þjóðfélagsmein komist i sviðsljósiö.
Við vöknum skyndilega upp viö
þann vonda draum að íslenskt sam-
félag er að mörgu ef ekki flestu leyti
staðnað. Við sitjum enn uppi með úr-
elta landbúnaðarstefnu og gallaða
löggjöf í afurðasölu landbúnaöarins.
Húsnæöismál hafa setiö á hakanum,
sjávarútvegsmál eru komin í strand,
háþróaður iðnaöur, tækninýjungar
og rafeindabyltingin hefur farið
fram hjá okkur, endurskoðun á fjár-
lagagerö, ríkisfjármálum og
opinberri þjónustu hefur verið
vanrækt, starfsmat á heilum stéttum
og nýjum viðfangsefnum hefur
gleymst, kjördæmaskipan og starfs-
hættir Alþingis bíða enn breytinga.
Lau^ardag’s*
pisltll
Ellert B. Schram
Framfarir í fjölmiðlun, sjón-
varps- og útvarpsrekstri, hafa verið
hundsaðar, skattamál eru komin í ó-
efni og stjórnkerfið allt situr enn í
gamla farinu.
Allan þann hálfan annan áratug,
sem við höfum glímt við verðbólguna
og verið upptekin af kapphlaupinu
eftir krónunum, spákaupmennsk-
unni og brjálæðislegri streitu, sem
verðbólgusjúkt þjóðfélag hefur leitt
af sér, höfum við ekki tekið eftir því
að lífshættir hafa breyst, ný kynslóð
hefur komist til manns og eftirsóknin
eftir lífsþægindum hefur tekið
stakkaskiptum.
Tökum dæmi: Lifsstillinn felst
ekki í stóru einbýlishúsi, pluss-
lögðum húsgögnum, dýrum bíl.
Unga fólkið leggur meir upp úr innri
hamingju og fullnægingu í stað ytra
prjáls. Barneignum fækkar, konur
gerast sjálfstæöari, sjóndeildar-
hringurinn víkkar og víkkar.
Utanferðum fjölgar, fjölskyldur
ferðast saman, heimilishald
breytist.
Þetta allt finnur maður vel í
blaöamennskunni. Ahugamálin eru
ekki gæftir, eldhúsdagsumræður eða
ábúöarmiklar stjómmálagreinar.
Ahuginn beinist að neytendamálum,
mataræði, tísku, líkamsrækt, ferða-
lögum, tölvum og auknu frelsi ein-
staklingsins til eigin ákvarðana og
athafna.
Fólk er ekki lengur háð venjum
eða vana, umtali eða andleysi ein-
hæfninnar. Sjáið unglingana á
götunum, sem ganga um í fríkuðum
fötunum, og áttið ykkur á aö æskan í
dag er fr jáls og vill vera frjáls.
Eins og mannýg naut
En hvers vegna er ég að rekja
þetta? Jú, til að benda á aö þessi
þjóöfélagsmynd hefur kristallast
betur, kemur upp á yfirborðið,
loksins þegar verðbólgan skyggir
ekki á allt annað.
En á sama tíma og viðfangsefnin,
hinn nýi tími, kallar á viðbrögð,
uppstokkun í vinnubrögðum, stjórn-
sýslu og félagslegri aðlögun, situr
stjórnmálaástandiö i sama farinu.
Gamlir flokkar, hver á sínum stað,
hver meö sina hagsmuni, allir meö
sömu lummurnar. Þaö verður að
bjarga bankastjóra úr flokknum hér
og þaö verður að hygla flokksmanni
þar. Ekki má breyta kjördæmaskip-
aninni nema samkvæmt hagsmun-
um flokkanna, sem fyrir eru, ekki
má leggja Framkvæmdastofnun
ríkisins niður vegna kjötkatlanna og
þeirra sem við þá sitja, ekki má
hnika til úreltri útvarpslöggjöf af
tillitssemi viö Rikisútvarpið, ekki
má leggja niður einokun í land-
búnaöarmálum af ótta viö eitthvað
annaö.
Flokkamir stappa eins og mannýg
naut frammi fyrir hver öðrum og
standa vörð um status quo, vegna
þess að þeir hafa allir komið sér fyrir
í kerfinu, samtryggingunni, og vilja
ekki og mega ekki missa spón úr aski
sínum. Og jafnvel þótt þeir vilji það
hver um sig þá komast þeir ekki upp
með moðreyk, vegna þess að þeir eru
í samstarf i hver við annan á víxl.
Lögmál?
Þeir em fastir í eigin neti, sef ja sig
upp i frjálshyggju eöa iélagshyggju,
samvinnustefnu eða verkalýös-
baráttu, án þess að þessi hugtök eða
þessi baráttumál eigi nokkurt
erindi inn í nútímasamfélag i sin-
um hefðbundna skilningi. Sjálf-
stæðisflokkur starfar með Framsókn
og allt situr fast í landbúnaöarvit-
leysunni, Framsókn semur við
Alþýðubandalag og allt situr fast í
staðnaðri kjarabaráttu. Miðju-
flokkar tvístrast í allar áttir, reyna
að yfirbjóða hver annan í misskilinni
kröfugerð.
Stjórnmálamennirnir og flokk-
amir loka sig af í lokuðum þings-
flokksherbergjum og stunda hrossa-
kaup, nauðugir, viljugir hver við
annan á markaðstorgi fáránlegra
flokkshagsmuna. Fólkið, lífið og nú-
tíminn gleymist fyrir utan.
Enn og einu sinni skal þaö tekið
fram að sökin liggur ekki hjá ein-
stökum stjómmálamönnum. A þingi
situr ágætisfólk upp til hópa. I ríkis-
stjóm er mannval. Adeilan beinist
ekki að persónum heldur aö
stöðnuðum flokkadráttum þar sem
hver og einn þátttakandi er leik-
soppur örlaganna; þeirra örlaga að
enginn einn flokkur eða samstjórn
hefur afl til að sprengja upp
munstrið sem gömul en fastmótuð
flokkaskipan hefur búið til.
Þetta em fyrst og fremst á-
stæðumar fyrir þvi að stjómmála-
áhugi dofnar og Alþingi smækkar að
völdum og áhrifum.
Stjórnmálaflokkar eiga erindi en
spumingin er hinsvegar hvort núver-
andi flokkaskipan eigi sér f orsendur;
hvort það þurfi að vera lögmál um
aldur og ævi að Sjálfstæðisflokkur,
Framsóknarflokkur, Alþýðubanda-
lag og Alþýðuflokkur verði nánast
eins og stofnanir sem enginn stjórn-
málalegur máttur geti haggað. Eða
hvort er meira virði völd flokksins,
flokksins vegna, eða pólitísk og
þjóðfélagsleg aðlögun að nýrri og
breyttri veröld í takt við tímann?
Um þetta verðum við að hugsa,
stjómmálamenn, almenningur, allir
þeir sem vilja veg íslensks sam-
félags sem mestan.
Ellert B. Schram.
tmmmmrnmmmmmmmmwmmm mmmmmmmmm mmmmmmmm mmmmmmmmmmm—— ** -*-** «** **