Dagblaðið Vísir - DV - 23.10.1984, Blaðsíða 10

10
DV. ÞRIÐJUDAGUR 23. OKTOBER1984.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
RáðherraíPortúgal:
Baðstrendumar mengaðar
Portúgal er land sólarinnar, bað-
strandanna og sjávarins sem himn-
eskt er aö synda í. Á þessu ári er bú-
ist við 10 milljón ferðamönnum til
Portúgais. Þeir koma langflestir til
að liggja á sólarströndum landsins.
En ef ekkert er aö gert má allt eins
búast við að strandirnar verði mann-
fáar og sjórinn auður innan tíöar.
Sjórinn við sólarstrandir Portú-
gals er svo germengaður að heil-
brigðishætta er af og einn ráðherra
Portúgalsstjórnar hefur lagt til að
sumum helstu baðströndum landsins
verði lokað. Ráðherrann, Francisco
Sousa Tavares, sem er lífsgæðaráð-
herra Portúgals, vakti mikla athygli
þegar hann sagði í útvarpi að strand-
irnar milli Lissabon og Cascais —
Costa do Sol strandirnar svonefndu
— væru svo mengaðar að þær ætti að
banna til baða.
Hann bætti við aö einnig væru
merki mengunar í Algarve þar sem
mikið er um erlenda ferðamenn, þar
á meðal íslenska.
„Þaö hafa komið upp vandamál
með magapínu vegna mengunarinn-
ar í Algarve,” sagði Sousa Tavares.
En hann sagði aö sjálfur gæti hann
ekki skipað að ströndunum yrði lok-
að. Það væri nefnd undir skrifstofu
forsætisráðherra sem sæi um þessi
mál. Hann væri hins vegar að ræða
máliö við Mario Soares forsætisráð-
herra í von um að fá yfirráö yfir
ströndunum.
Skolpvandamál
Staðaryfirvöld í Cascais eru ósam-
mála Sousa Tavares. „Staðreyndir,
sem við höfum aðgang að, styðja
ekki yfirlýsingar hans og við tökum
þær aðeins sem varnaðarorð fyrir
framtíðina.” En borgarráö staöarins
viöurkenndi að strandmengun heföi
verið vandamál í mörg ár og aö
nauðsynlegt væri að hef ja meiri hátt-
ar hreinsun á svæðinu. Aðallega þarf
aö leysa skólpvandamál en einnig
stafar mengun af rusli sem safnast
fyrir á ströndunum.
Mengunin virðist vera verst þar
sem Portúgalar sjálfir baða sig en
einnig er mengunarvandamál í Al-
garve þar sem erlendu ferðamenn-
imir dvelja aðallega. Forseti ferða-
málasambands Algarve sagði í út-
varpsviötali nýlega að læknar hefðu
tekið prufur af sjónum við strendur
Algarve og staðfest að sjórinn við
suðurströndina væri mengaður.
Á sólarströndum Portúgals. Betra eraö passa sig 6 sjónum sums staðar.
Eyðileggja efnahaginn
Blaðiö Diario de Noticias í Lissa-
bon, sem er í eigu ríkisins, segir í
leiðara:
„Sousa Tavares hefur greinilega
sýnt okkur hve staöan er alvarleg og
bent á hættusvæðin sem eru að
myndast í Algarve og sem myndu
ekki bara eyðileggja eölilegt um-
hverfi þar heldur einnig orðstír
feröamannastaðarins — og þar með
efnahaghans.”
Einnig sagði blaðið að samkvæmt
eigin könnunum stæðust aöeins sjö af
26 ströndum Costa do Sol svæðisins
(sem er ekki Costa del Sol svæðið
sem er á Spáni) heilbrigöiskröfur
Efnahagsbandalags Evrópu.
Peningar
Vandamáliö er peningar. Að
hreinsa Cascais strandsvæðið myndi
kosta um 1800 milljónir króna, sagði
Sousa Tavares. En hann benti líka á
að það væri með öllu órökrétt að vera
með háar hugmyndir um feröa-
mannaiðnaöinn, náttúrufegurðina og
hreinan bláan sjóinn þegar mengun-
in værí slík að hún ógnaöi heilsu
' manna.
Og blaðið klykkti út með að segja:
„Við getum ekki talaö um ágæti vöru
semer rotin.”
I Jalta var kveikt þrætuglóð
sem logað
hefur i
fjörutíu ár
Frammi fyrir risamálverki af
gömlu jöxlunum, Stalín, Roosevelt
og Churchill, stendur rússneski leiö-
sögumaðurinn og þylur upp úr sér
fróðleikinn fyrir túrhestana en bætir
við: „Nú til dags er Reagan Banda-
ríkjaforseti að reyna að rifta sam-
komulaginu sem undirritaö var hér
nákvæmlega í þessum sal.”
Langi'tf þrætugfóð
Þessi umræddi salur er í Lívadía-
höllinni í Jalta sem er orðinn eins
konar Mekka fyrir sovéska og út-
lenda ferðamenn er ákafir vilja sjá
þennan sögufræga staö. Þar sem
leiðtogar þriggja bandamanna úr
síðari heimsstyrjöldinni komu sér
saman um mótun heimsmyndarinn-
ar eftir stríð og kveiktu um leið þann
ágreiningsneista er aldrei hefur
slokknað síðan. — Nálgast þó þaö að
fjörutíu ár verði liðin síðan því að
þetta var í febrúar 1945. Deilumar
hafa fremur magnast en hitt á þess-
umlanga tíma.
1 hádegisverðarboöi í Hvíta húsinu
um miðjan síðasta mánuð sagði
Reagan forseti við hóp pólskættaöra
Bandaríkjamanna aö hann vísaði á
bug „sérhverri þeirri túlkun á Jalta-
samkomulaginu sem fæli í sér aö
Bandaríkin legðu blessun sína á
skiptingu Evrópu i áhrifasvæði”. —
Stóð ekki á viöbrögðum Kremlverja
sem létu í veðri vaka að Reagan væri
að niðurlægja Sovétríkin og Pól-
landsstjórn. „Enginn hefur rétt til
þess aö draga í efa ákvarðanimar á
Krímskagaráðstefnunni.. . Enginn
og þar með ekki heldur Hvíta húsið,”
birtist í skrifum Tass-fréttastofunn-
ar sovésku.
Misvísandi framtíðarsýn
fyrir 40 árum
Á Jalta-ráðstefnunni reyndu leið-
togar bandamanna aö nálgast lausn-
ir vandamála sem þeir vissu að stríð-
iö mundi láta eftir sig.
Eins og Stah'n skrifaði sjálfur eftir
stríð, þá var hann ráöinn í aö sjá til
þess „að ríkisstjómir hiiöhollar
Sovétríkjunum” kæmu til valda í
Austur-Evrópuríkjunum. — Hann
var nefnilega þeirrar trúar að fjand-
semi þessara landa í garð Sovétríkj-
anna hefði örvað nasista til hern-
aðaraögerðanna.
Eitt atriðið var að miða austur-
landamærí Póllands við Curzon-lín-
una sem Curzon, breski lávarðurinn,
hafði átt áður hugmyndina að. Hún
miðaði skipti landanna við skiUn
milU byggöa Pólverja og Slava. — 1
raun voru vesturveldin þar með að
samþykkja innUmun Sovétmanna á
austurhiuta PóUands frá því 1939 og
ætlunin var að bæta Pólverjum það
upp með innUmun hluta Austur-
Þýskalands í PóUand.
önnur atriði samkomulagsins
gerðu síöan ráð fyrir frjálsum kosn-
ingum í Austur-Evrópulöndunum. I
reyndinni sölsuðu kommúnistar und-
ir sig ÖU völd og nutu tilstyrks sov-
éska innrásarliðsins sem hrakið
hafði þýska hernámsliðið úr landi.
Marggagnrýnt
Sagnfræðingar hafa síðan deilt um
að hve miklu leyti Sovétstjóminni
hefðu verið veittar frjálsar hendur til
athafna í Austur-Evrópu og um skyn-
semi þess. Breskir sagnfræðingar
hafa sakað Roosevelt um barnalega
einfeldni í samskiptum viö Stah'n og
Viðhafnarkvöldverður í lok Jalta-ráðstefnunnar fyrir nær 40 árum. Það er ChurchUl sem er að lesa upp af blöðum
en Roosevelt virðist íhuga gaumgæfilega orð breska ljónsins. Stalin virðist búlnn að missa mesta áhugann, kannski
með hugann við hvemig hann ætli að halda á spilunum í A-Evrópu.
tilfæra til dæmis þessa yfirlýsingu
hans: „Stalín er ekki heimsvalda-
sinni.” — En Churchill þeirra Breta
hefur ekki farið varhluta af gagnrýn-
inni, því að honum hefur verið legið á
háisi fyrir að senda aftur austur fyr-
ir járntjald stríðsfanga sem breskt
herlið frelsaði í Þýskalandi. Flestir
þeirra létu hfið í fangabúðaeyja-
klasa Stah'ns, dæmdir sem föður-
landssvikarar.
Bandaríkin og Sovétríkin gerðu
einnig með sér samkomulag sem
samþykkt var síðar af Bretum en
það fól í sér umbun til Sovétmanna
fyrir að vísu síðkomna þátttöku
þeirra í hernaðinum á vígstöðvunum
í Austurlöndum fjær. Það varð
grundvöllurinn að eilifum deilum
Rússa og Japana um nyrstu eyjar
Japans og landamæraerjum Rússa
ogKínverja.
Charles de Gaulle hershöfðingi og
Helmut Schmidt kanslari eru í hópi
þeirra leiðtoga Evrópu sem síöan
hafa fordæmt Jalta-samkomulagið
sem kaldranalega tilburði risaveld-
anna til þess að skipta Evrópu á miili
sin.
Annar sjónarhóii í Moskvu
I Moskvu er hins vegar litið á sam-
komulagiö sem óhagganlegan sátt-
mála í líkingu við Helsinki-sáttmál-
ann frá öryggisráðstefnunni 1975. —
Á Vesturlöndum heyrast þó raddir
sem kaila Helsinkisáttmálann „að-
eins staöfestingu á óréttlæti Jalta-
samkomulagsins ”.
Minnast 40 ára afmæiisins
Víða á meginlandinu eru nú i
undirbúningi ýmis hátíðahöld og við-
burðir til þess að minnast stríðslok-
anna fyrir fjörutíu árum en margt af
því mun árétta örlagavefinn sem
spunninn var í Jalta. Arftakar mann-
anna, sem settir voru í valdastóla A-
Evrópulanda, skrifa greinar í
Pravda til þess að lýsa þakklæti
þjóða þeirra fyrir frelsun Rauða
hersins á landi þeirra úr klóm nas-
ismans. Sovéskir fjölmiölar fara
hamförum gegn V-Þýskalandi og
saka stjórnvöld þar um aö grafa und-
an a-þýska ríkinu með óbilgjömum
kröfum til glataöra landsvæða.
Söguslóðum haldið við
1 Jalta heitir aðalgatan enn eftir
Franklin D. Roosevelt og í Livadíahöll
stendur brjóstmynd af honum við
hlið brjóstmyndar af Stalín. Livadía
var sumarhöll Rússakeisara á hæð
einni skammt frá sumarhúsi sem
Leonid Bresjnef var reist. Skammt
frá er önnur höll þar sem Winston
Churchill dvaldi vikuna sem ráð-
stefnan fræga var haldin. Ferðafólki
er stundum bent á ljónsstyttu sem
Churchill vildi gjaman kaupa því að
hún líktist honum s jálfum svo mjög.
Og það mega leiösögumennimir
eiga að nógu eru þeir diplómatískir
til þess að hlífa breskum og banda-
rískum ferðamönnum við ræðustúf-
um um Reagan og afturhaldssinnana
í Bonn. Þeir sýna enn meiri tillits-
semi þegar mikið ber á Þjóðverjum í
hópnum, hlustandi með andakt á
leiðsögumanninn inni í salnum sem
þakinn er myndum af sprengjurúst-
unumíBerlín.