Dagblaðið Vísir - DV - 25.10.1985, Blaðsíða 10

10
DV. FÖSTUDAGUR 25. OKTOBER1985.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
CRAXIÞRAUTSEIGUR
í PÓUTÍKINNI
— risinn upp af tur eftir fall st jórnarinnar á dögunum til þess

Ríkisstjórn hins sósíaliska for-
sætisráðherra Italíu, Bettino
Craxi, hafði setið rúmlega 800 daga
þegar hún neyddist til þess að segja
af sér á dögunum. Allan þann tíma
hafði Craxi setið undir stöðugum
árásum frá vinstri, frá hægri og
jafnvel frá meðráðherrum sínum í
ríkisstjórninni. Það einkennilega
var svo að þegar hann neyddist til
þess að segja af sér þá var það út
af máli þar sem hann naut meiri
samheldni og meiri stuðnings langt
út fyrir raðir stjórnarflokkanna.
Þó hefði stjórn hans ekki fallið ef
Bandaríkjastjórn hefði viljað lyfta
þó ekki væri nema litlafingri til
þess að veita honum pólitískan
stuðning.
öruggur bandamaður USA
Það var beiskur biti að kyngja
fyrir manninn sem telur sig hafa
gert meira til stuðnings stefnu
Washingtonstjórnarinnar en
nokkur annar ítalskur stjórnmála-
maður hefði getað, enda hafði
Craxi á stjórnartímanum hlotið
marga hnútuna fyrir. Um það má
segja það sama og gildir almennt
um ítölsk stjórnmál. Þau eru
óskiljanleg útlendingum og raunar
mörgum ítölum einnig.
Ungur leiðtogi
Craxi er leiðtogi sósíalista sem
eru þriðja stærsta stjórnmálaaflið
á Ítalíu með fylgi 12% kjósenda að
baki, samanborið við 35%, sem
kristilegir demókratar státa af, og
30% fylgi kommúnista. Hann er til
þess að gera ungur að árum eftir
því sem gerist um forystumenn í
ítölskum stjórnmálum. Hann fædd-
að mynda nýja ríkisstjórn
ist 1934 í Mílanó. Þegar hann byrj-
aði í sósíalistaflokknum þótti hann
fremur vera á hægri kantinum.
Hann vann sig upp uns hann sat
uppi með töglin og hagldirnar í
flokksmaskínunni.
Breytti álitinu
á sósíalistum
Hann er fyrsti sósíalistinn sem
tilnefndur er til forsætisráðherra-
embættis án þess að hafa nokkurn
tíma setið á ráðherrastóli áður.
Hafði þó áður farið óorð af sósíal-
istum sem óáreiðanlegum í stjórn-
arsamstarfi (með kristilegum demó-
krötum) og fyrir erjur innanflokks.
Einkanlega hafði iðnaðurinn illan
bifur á stefnu sósíalista. - Craxi
tókst að breyta þessu áliti og hefði
honum tekist að sitja til 17. nóv-
ember þá hefði hann sett ítalskt
met í forsætisráðherrastólnum. Nú
verður hann að láta sér nægja að
vera sá sem setið hefur næstlengst
af öllum þeim ríkisstjórnum sem
settar hafa verið á laggirnar á ítal-
íu frá því í stríðslok. Þegar þetta
er skrifað vinnur Craxi að því að
mynda nýja ríkisstjórn með sömu
fimm flokkunum og mynduðu síð-
ustu stjórn hans svo að ekki er séð
fyrir að hann geti ekki slegið metið.
- í síðustu stjórnartíð sinni náði
hann góðu samspili við atvinnulíf
þjóðarinnar og fjármálaheiminn.
Þegar stjórnin féll var verðbólgan
á Ítalíu minni en hún hefur verið
í mörg ár, góður friður ríkti á
vinnumarkaðinum og hlutabréf
fyrirtækja voru á hraðferð upp á
við.
Einkennileg mótsögn
Þar til fyrir fáum árum þótti
Craxi eindreginn bandamaður
ísraels. Hann var harðorður tals-
maður þess að harkalega væri
brugðist við hryðjuyerkum jafnt
heima sem erlendis. í forsætisráð-
herratíð sinni þótti mörgum lönd-
um hans hann hallur um of undir
Washingtonstjórnina, svo sem eins
og þegar hann ákvað að setja upp
eldflaugaskotpalla á Ítalíu sam-
kvæmt NATO-áætluninni sem sum
önnur NATO-ríki höfðu þó veigrað
sér við að gera. Það var því ein-
kennileg þversögn að eimmitt
Achille Lauro-málið skyldi verða
til þess að fella stjórn hans.
Washingtonstjórn
gat bjargað Craxi
Reaganstjórnin hafði bitið það í
sig að láta ekki sjóræningjana
sleppa. I Washington höfðu menn
fengið gallbragð af því að kyngja
ósannsögli Mubaraks Egypta-
landsforseta sem fór á bak við
Bandaríkjastjórn til þess að koma
hryðjuverkamönnunum úr landi
áður en Egyptar væru krafðir um
framsal þeirra. Mubarak laug því
að Palestínuarabarnir væru farnir
úr landi þegar þeir voru enn í Port
Said. Ennfremur hélt hann því
fullum fetum fram síðar að ekki
hefði verið kunnugt um að einn
farþeganna á skipinu, bandarískur
gyðingur í hjólastól, hefði verið
myrtur, ella hefði sjóræningjunum
ekki verið sleppt lausum. Banda-
ríska stjórnin taldi sig því geta
hrósað sigri þegar hún þrátt fyrir
samvinnuskort Kaíróstjórnarinnar
hafði hendur i hári sjóræningj-
anna. Einkanlega þótti henni
happafengur að hafa náð með
ræningjunum Abu Abbas sem
grunaður var um að hafa verið
yfirmaður hryðjuverkakvartetts-
ins og sá sem sent hafði hann af
stað í upphafi.
Þótt ætlunin með töku egypsku
ílugvélarinnar, sem flutti sjóræn-
ingjana, hafi verið sú að draga þá
fyrir lög og rétt í Bandaríkjunum
þótti Washingtonstjórninni ekki
stætt á því að neita að selja þá í
hendur ítölskum yfirvöldum því að
farþegaskipið hafði verið ítalskt og
siðferðileg krafa ítala til afbota-
mannanna því ótvírætt rétthærri.
En Bandaríkjamönnum var um og
ó að sleppa sjóræningjunum í
hendur ítölum af kvíða fyrir því
að þeim tækist einhvern veginn að
sleppa undan réttvísinni þar. Þol-
inmæði þeirra brast vegan von-
brigðanna þegar Abu Abbas var
leyft að fara frjálsum ferða sinna,
manni sem eftirlýstur var áður
fyrir morð. Giovanni Spadolini,
varnarmálaráðherra og leiðtogi
lýðveldisflokksins í stjórnarsam-
starfinu, tók upp þykkjuna fyrir
þeirra hönd og gagnrýndi Craxi
harðlega fyrir mistökin. Spadolini
sagði af sér í mótmælaskyni og þar
með var stjórnin fallin.
Breyttur Craxi héreftir
Takist Craxi að mynda nýja ríkis-
stjórn er viðbúið að tveir aðilar
eigi eftir að finna hjá honum breytt
viðhorf frá því í fyrri stjórnartíð.

Bettino Craxi, forsætisráðherra
Ítalíu, ný tegund talskra stjórn-
málamanns.
Hann hefur orð á sér fyrir að vera
bæði tortrygginn og harðskeyttur
og umfram allt langrækinn. Spado-
lini verður ekki meðal uppáhalds
samherja hans héðan í frá og óvíst
er að Bandaríkin eigi héreftir jafn-
vísan bandamann í Craxi og hingað
til.
Spilar á gítar
og keyrir sportbíl
Craxi er kvæntur og á tvö upp-
komin börn. Hann hefur orð á sér
fyrir að kunna vel að meta mak-
ræði. Hann hefur yndi af því að
taka sér ökuferðir í sportbíl sínum
og þá helst án þess að lífverðirnir
fylgi honum sem ekki hefur þótt
hyggilegt síðan Rauðu herdeildirn-
ar hófu mannránin á ítaliu. Hann
hefur gaman af að leika á gítar og
hneykslaði ófáa landa sína þegar
hann einhvern tíma lét á sér skilja
að í hans augum væri hjónaband
ekki svo heilagt að aldrei mætti
út fyrir það stíga. Þegar hann tekur
til hendi þykir hann hinn mesti
vinnuþjarkur og úthald hans er
meira en svo að samstarfsmenn
.hans geti fylgt honum eftir, enda
er hann líkamlega hraustur og
heldur sér vel við með því að erja
garðinn heima hjá sér.
Andreas Papandreou, forsætis-
ráðherra Grikklands, sem einu
sinni kallaði Efnahagsbandalagið
„skrímsl kapítalismans", hefur nú
hallað sér að bandalaginu í von um
hjálp út úr því sem hann viður-
kennir að er alvarlegur efnahags-
vandi Grikkja.
Mörgum Grikkjum þóttu það
harðir kostir sem fólust í sparnað-
arboðskap Papandreous á dögun-
um. Þar kúventi leiðtogi grískra
sósíalista í launamálunum en fram
til þessa hefur stefna hans þar þótt
fremur örlát. Það var tekið fyrir
launahækkanir næstu tvö árin og
um leið dregið töluvert úr verð-
tryggingu launa. Jafnframt var
gengi grísku drökmunnar fellt um
15%.
Skuldir við útlönd
13 milljarðar dollara
Fyrir þennan spamaðarboðskap
höfðu sérfræðingar á Vesturlönd-
um séð það fyrir að gríska stjórnin
mætti til að stokka upp skuldir
Grikklands við útlönd strax á
næsta ári. Erlendar skuldir nema
orðið 13 milljörðum Bandaríkja-
dala. - Vegna þess hve hallinn á
gjaldeyrisviðskiptunum er orðinn
mikill (2,8 milljarðar dollara sem
er met) lagði Papandreou svo fyrir
að stór hluti innflytjenda skyldi
leggja drjúgar fjárhæðir inn á
Grikklandsbanka áður en þeir
fengju vörusendingar sínar af-
greiddar inn í landið.
Þessi ráðagerð er þo háð sam-
þykki hinna félaganna innan EBE,
eins og raunar fleiri beiðnir Grikk-
lands sem lagðar verða fyrir EBE
í Bmssel á komandi vikum, þar á
meðal beiðni um skyndilán upp á
Grikkir leita til
EBE eftir hjálp
— Spamaðarráðstafanir Papandreous mælast
illa fyrir hjá launþegum
1,6 milljarða Bandaríkjadála sem
ekki hefur verið lögð fram ennþá
en búist er við á næstunni. Hitt
hefur gríska stjórnin gert kunnugt
að hún muni æskja þess af banda-
laginu að verða leyst undan loforð-
um um þrennt sem hún hafði geng-
ist undir að uppfylla fyrir 1. janúar
næstkomandi, nefnilega fimm
árum eftir að Grikkland gekk í
Efnahagsbandalag Evrópu.
Eitt var að losa um fjármagns-
streymi milli Grikklands og ann-
arra aðildarríkja EBE. Annað var
að innleiða söluskatt eins og í
hinum EBE-löndunum. Þriðja var
að afnema ríkiseinkarétt á olíu-
verslun.
Urgur í verkalýðs-
hreyfingunni strax
Vonir grísku stjórnarinnar eru
þær að sparnaðarráðstafanirnar
dugi einar út af fyrir sig með ofan-
nefndum tilhliðrunum EBE svo að
ekki þurfi meira að koma til. En
auðvitað er það mikið undir því
komið hvernig þær verða virtar.
Strax gætir urgs hjá launþegastétt-
unum sem ekki bendir til þess að
þær sætti sig við launafrystingu í
tvö ár, nema gripið verði til um-
fangsmeiri verðstöðvunar en nú
viðgengst. Verðbólgan, sem komst
upp í 20,1% í síðasta mánuði í
Grikklandi, er sú mesta sem þekk-
istinnan EBE.
Fyrsta kjörtímabil sitt veitti
stjórnin (1981) opinberum starfs-
mönnum fullar verðbólgubætur á
laun. Samkvæmt nýju sparnaðar-
ráðstöfununum er ekki gert ráð
fyrir verðbólgubótum á laun næstu
tvö árin en einhverjum hækkunum
sem miðast við hvað mönnum
reiknast að vöruverð hækki á þeim
tíma. Þeir reikningar taka ekki
mið af hækkunum eins og þær hafa
verið á undanförnum árum.
Ríðurá velvild EBE
Til þess að glíma við efnahags-
vandann ríður Papandreou á
tvennu: Hann þarf að ná betri
samvinnu við EBE en enn þann dag
í dag segir hann að Grikkir hefðu
aldrei átt að ganga í bandalagið.
Gríska stjórnin hefur margreynt á
þolinmæði félaga sinna í EBE með
sérafstöðu sinni til margra efna-
hagsmála og pólitískra alþjóða-
mála. - í öðru lagi þarf hann að
sannfæra stuðningsmenn sína um
að hann hafi ekki alveg gefið upp
á bátinn róttækar sósíalistahug-
myndir sínar um leið og hann á
síðan við að glíma stjórnarand-
stöðu kommúnista og hægriflokk-
anna.
í minnihiuta innan EBE
gagnvart neitunarvaldinu
Ef Grikkland fær, eins og margir
diplómatar spá, velviljaðar undir-
tektir innan EBE er líklegt að
mildist afstaða grísku stjórnarinn-
ar til hugmyndarinnar um að af-
nema neitunarvald einstakra að-
ildarríkja í ákvörðunum banda-
lagsins. Þar hafa Grikkir verið á
báti með Bretum og Dönum í and-
stöðu við öll hin bandalagsríkin
sem vilja efla einingu Evrópuríkja
með því að láta ákvarðanir lúta
einföldum meirihluta atkvæða.
Aðeins átta mánuðir
í kosningar
Hitt þykir meiri vafa undirorpið
að stjórn Papandreous fái frið
heima fyrir til þess að koma efna-
hagsaðgerðum sínum fram. Kosn-
ingar verða í júní næsta ár. Og eins
og að ofan greinir hafa launþega-
samtök þegar tekið að viðra
óánægju sína með launafrysting-
una. Kommúnistaflokkarnir báðir,
sem njóta til samans um 12% fylgis,
eru alfarið andvígir þessum að-
gerðum og þeir njóta mikilla áhrifa
innan verkalýðshreyfingarinnar.
Hins vegar er stjórn Alþýðusam-
bands þeirra Grikkja hliðholl
stjóm sósíalistanna og PASOK -
flokki Papandreous. Þrátt fyrir það
var átta verkalýðsforkólfum vísað
úr PASOK á dögunum vegna and-
stöðunnar við fyrirætlanir ríkis-
stjórnarinnar í efnahagsmálum.
Nýi lýðveldisflokkurinn (hægri-
menn) hefur boðað til útifunda
þegar í þessari viku til að mótmæla
sparnaðarráðstöfununum. Flokk-
urinn samsinnir því að efnahags-
vandinn sé orðinn slíkur að ekki
megi lengur við svo búið standa en
segir stefnu stjórnarinnar svo al-
ranga í aðalatriðum að sparnaðar-.
ráðstafanirnar séu út í hött.
Umsjón: Þórir Guðmundsson og Guðmundur Pétursson