Dagblaðið Vísir - DV - 25.10.1985, Blaðsíða 14

14
DV. FÖSTUDAGUR 25. OKTÖBER1985.
*
Nauðungaruppboð
annað og siöasta á fasteigninni Sólvallagötu 40 G i Keflavik, þingl. eign
Alberts Sigurössonar, fer fram á eigninni sjálfri aö kröfu Garöars Garö-
arssonar hrl., Veödeildar Landsbanka fslands, Njarðvlkurbæjar, Róberts
Arna Hreiðarssonar hrl. og Bæjarsjóös Keflavikur miövikudaginn 30.10.
1985 kl. 15.45.
Bæjarfógetinn í Keflavik.
Nauðungaruppboð
sem augl. hefur verið I Lögbirtingabl. á fasteigninni Mávabraut 7C, 3.
hæö I Keflavik, þingl. eign Ingibjargar P. Harðardóttur, fer fram á eign-
inni sjálfri að kröfu Veðdeildar Landsbanka Islands og Bæjarsjóðs Kefla-
vikur miövikudaginn 30.10. 1985 kl. 15.30.
Bæjarfógetinn I Keflavik.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var 177., 82. og 89. tbl. Lögbirtingablaðsins 1985 á skipinu
BV Kolbeinsey ÞH —10 meö tilheyrandi fylgifé, þingl. eign Höfða hf.,
fer fram eftir kröfu Fiskveiöasjóðs Islands á sýsluskrifstofunni á Húsavlk
fimmtudaginn 31. október 1985 kl. 14.00. Uppboöiö er 2. og siðasta
uppboö á eigninni. Sýslumaöur Þingeyjarsýslu
Bæjarfógeti Húsavíkur.
Nauðungaruppboð
sem augl. hefur veriö I Lögbirtingablaöinu á fasteigninni Túngötu 13, 4.
hæö F I Keflavlk, þingl. eign Margrétar Jónu Bragadóttur, fer fram á
eigninni sjálfri aö kröfu Útvegsbanka Islands og Bæjarsjóös Keflavíkur
miövikudaginn 30.10.1985 kl. 10.00.
Bæjarfógetinn I Keflavik.
Nauðungaruppboð
sem augl. hefur veriö I Lögbirtingabl. á fasteigninni Vesturgötu 13, efri
hæö I Keflavik, þingl. eign Halldórs Guömundssonar o.fl., fer fram á
eigninni sjálfri aö kröfu Tryggingast. ríkisins miövikudaginn 30.10. 1985
kl. 10.30.
Bæjarfógetinn I Keflavlk.
Nauðungaruppboð
sem augl. hefur veriö I Lögbirtingabl. á fasteigninni Klapparstlg 7 I
Njarövlk, þingl. eign Isleifs Björnssonar, fer fram á eigninni sjálfri aö
kröfu JónsG. Briem hdl. miðvikudaginn 30.10.1985 kl. 10.45.
Bæjarfógetinn I Njarðvík.
Nauðungaruppboð
sem augl. hefur veriö I Lögbirtingabl. á fasteigninni Akurbraut 71 Njarö-
vík, þingl. eign Karls K. Arasonar, fer fram á eigninni sjálfri aö kröfu
Jóns G. Briem og Asgeirs Thoroddsen hdl. miövikudaginn 30.10.1985
kl. 11.00.
Bæjarfógetinn I Njarövik.
Nauðungaruppboð
sem augl. hefur veriö I Lögbirtingabl. á fasteigninni Kirkjubraut 27 I
Njarðvlk, þingl. eign Sigriöar Ingibjargar Haraldsdóttur, fer fram á eign-
inni sjálfri aö kröfu Róberts Árna Hreiöarssonar hdl., Njarðvíkurbæjar
og Skarphéðins Þórissonar hrl. miðvikudaginn 30.10.1985 kl. 11.45.
Bæjarfógetinn I Njarðvík.
Nauðungaruppboð
annaö og siöasta á fasteigninni Heiöargaröi 51 Keflavik, þingl. eign Vil-
hjálms K. Jónssonar, fer fram á eigninni sjálfri að kröfu Jóns G. Briem
hdl., Bæjarsjóös Keflavlkur og innheimtumanns rlkissjóös miövikudag-
inn 30.10.1985 kl. 15.00.
Bæjarfógetinn I Keflavlk.
Nauðungaruppboð
annaö og siðasta á fasteigninni Lyngholti 19, 2. hæð I Keflavík, þingl.
eign Katrlnar Thorarensen, fer fram á eigninni sjálfri aö kröfu Vilhjálms
H. Vilhjálmssonarhdl. miövikudaginn 30.10.1985kl. 14.30.
Bæjarfógetinn I Keflavík.
Nauðungaruppboð á lausafé
Aö kröfu Útvegsbanka Islands og Valgeirs Kristinssonar hdl., fyrir
hönd Llfeyrissjóös byggingarmanna veröur spónlagningarpressa I eigu
Sverris Hallgrlmssonar smlöastofu hf. seld á opinberu uppboöi sem fer
fram kl. 13.30 föstudaginn 1. nóvember nk. aö Trönuhrauni 5, Hafnar-
firði.
Greiösla við hamarshögg. Bæjarfógetinn I Hafnarfiröi.
Menning Menning Menning

... . . en hitt er meira um vert, hve yfirgripsmikið þetta yfirlit er, og í góðu jafnvægi," segir örn Ólafsson
um bók Jóns Viðars Jónssonar.
Leikrítið utan sviðs
Jón Viðar Jónsson:
Laikrrt á bók.
Bókmenntafræðistofnun Hóskóla íslands,
fresðirit 6.
Rvfk 1985,148 bls.
Þetta er fremur stutt bók um mik-
ið efni. Titil hennar skýrir höfundur
svo, að hún sé takmörkuð við að
fjalla um lestur leikrita, en ekki leik-
listarfræði almennt, „þ.e. tekur ekki
nema óbeint til þess sem menn sjá og
lifa sem áhorfendur í leikhúsi”. En
vitaskuld hlýtur það að eflá mönnum
skilning við slíkar aðstæður, að hafa
áttað sig vel á texta leikrita, hvernig
hann byggist upp, og hversvegna
hann hefur þessi eða hin einkenni.
Bókin er vel skrifuð, framsetning
ljós og einföld. Hún er ætluð háskóla-
stúdentum, en áreiðanlega getur
hvaða leikmaður sem er lesið hana sér
til gagns og ánægju, því hún gerir
ekki ráð fyrir neinni sérþekkingu á
bókmenntum né leiklist. Það er
mikill kostur við bókina, að hún
tekur jafnan dæmi af alþekktum
leikritum, íslenskum og erlendum,
sem áhugamenn um leiklist annað
hvort þekkja, eða eiga auðvelt með
að ná sér í.
Kerfisbundin
vinnubrögð
Efnið er tekið fyrir á kerfisbund-
inn hátt. Fyrst er stuttur inngangur
um þaö hvort texti leikrits geti haft
sjálfstætt gildi utan leiksýninga. Þá
er rakið í 1. kafla hvað sé eöli leik-
rita, hvers eðlis dramatísk átök séu.
2. kafli, Sagan á sviðinu, fæst við
mismikið gildi söguþráðar, og hvern-
ig áhorfendur eru leiddir inn í hann,
hvernig kynning persóna, aöstæðna
og þess sem á undan er gengiö,
verður haganlega fram sett í upphafi
leikrits. Einnig er nokkuö f jallað um
hreyfiafl leikrita, spennuvald, innan
leikritsins í heild, innan þáttar og
innan atriða, frá einu tilsvari til ann-
ars. Þarna er líka nokkuð tæpt á
byggingu leikrita, hvernig þau skipt-
istihluta:
A. Inngangur, forleikur
B. Stígandi
C. Hápunktur, hvörf
D. Fall, umskipti
E. Niðurstaða, lausn
En hér þykir mér farið allt of
hratt yfir sögu. I rauninni er helst
fjallað um A og C, lítillega um B.
Bygging leikrita er hinsvegar svo
mikilvægt atriði, að þama þurfti aö
fara nokkuð í saumana á henni.
Einhver kann að svara því til, að
byggingin sé svo breytileg, að
þýðingarlítið sé að lýsa henni. En
það væri alrangt, á þessu sviði eru
sterkar hefðir, og sé þeim vel lýst,
verður þeim mun auðveldara að átta
sig á frávikum frá hefðunum.
3. kafli fjallar um persónur leik-
rita og gerir einkum glögga grein
fyrir tveimur meginflokkum þeirra;
annars vegar týpum sem ekki breyt-
ast, en hinsvegar margbrotnum
persónum sem þróast. Þetta er fróð-
legur kafli, en enn hefði ég kosið
hann eilítiö lengri. og væri þá tekið á
því máli, hvernig svokölluð raun-
sæisleikrit geta tekist vel, enda þótt
persónur þeirra séu tómar stereotýp-
ur, eða staðlaðar fígúrur, svo sem
örlagakvendið, Hin fómfús, Séní-
ið, góðviljuð lærdómsmoldvarpa.
o.s.frv. Dæmi þess eru auðfundin hjá
Ibsen, og um hann og hans nóta hefði
gjarnan mátt fjalla ítarlegar í ör-
stuttum 4. kaflanum: Umhverfi og
Bókmenntir
ÖrnÓlafsson
samfélag. Eg hefði viljað fá þar ein-
hverja úttekt á því hvernig slík leik-
rit „tóku vandamól til umræðu”,
öðruvísi en ritgerðir og skáldsögur
gera. 5. kafli: Málið, finnst mér hins-
vegar hinn merkasti. Jón Viðar
sparar sér töluverða umfjöllun um
bundið mál í leikritum með því að
vísa til fyrstu bókarinnar í þessari
ritröð, Brags og ljóðstíls Oskars
Halldórssonar; en fjallar þá þeim
mun betur um uppbyggingu ein-
stakra tilsvara í t.d. Skugga-Sveini,
Fjalla-Eyvindi, Islandsklukkunni og
Antígónu, hann sýnir einkar vel
hvernig þau öðlast stíl sinn hverju
sinni; dramatískan þunga, ljóðræna
fegurð, fyndni o.s.frv.
6. kafli, Myndin, er í algeru lág-
marki (4 bls.), en ekki kann ég að því
að finna, þar sem bókin fjallar ekki
um sviðsetningar. Til er bók eftir
Ævar H. Kvaran: Á leiksviði, ein-
hverra hluta vegna er hún ekki nefnd
í þessari, fremur en önnur skrif á
íslensku um efnið.
Sagan á 40 síðum
7. kafli, Klassísk leikritun og nú-
tímaleg, er hinn lengsti í bókinni,
enda er þar gripið á mörgu hinu
merkasta úr sögu leikrita, þótt bókin
sé með orðum höfundar: „ekki sögu-
rit, stefnir ekki að því að lýsa þróun
leikbókmenntanna á einstiflcum tím-
um eða frá upphafi vega til okkar
daga”. Og eins og annaö í bókinni, er
þetta ljóst og skýrt, í stuttu máli.
Þegar fjallað er um slíkt efni á 40
blaðsíðum, fer auövitað ekki hjá því,
aö hverjum lesanda þyki eitthvað
vanta. Það segir sig sjálft, en hitt er
meira um vert, hve yfirgripsmikið
þetta yfirlit er, og í góðu jafnvægi.
Einhvers staðar verður aö draga
mörkin, en mér hefði þótt eðlilegt að
víkja til dæmis eitthvað að upphafi
leikritahefðar Vesturlanda í Grikk-
landi hinu foma, í ljósi þeirrar kenn-
ingar, að þau leikrit endurspegli
stjórnmálalifiö sem fram fór á torgi
grískra smáborga, en af því spretti
reglan um einingarnar þrjár, að leik-
rit eigi að gerast á einum stað, tíma
og með sömu persónum — svona
nokkurnveginn. Fengur væri líka að
vangaveltum um leikritun endur-
reisnarinnar, og á hvern hátt hún
vék frá miðaldaleikritun, að ekki sé
minnst á tilraunir til að skýra hinn
mikla blóma leikritunar skömmu
síðar, þegar á 16. öld, bæði á Spáni og
Englandi. Einhverjir hafa viljað
tengja þennan blóma tilveru farand-
leikhúsa, sem hafi átt líf sitt undir
því að geta höföað til flestra sam-
félagshópa í senn, svo sundurleitir
sem þeir voru. En einmitt þess
vegna höfði þau einnig til fólks á
ólíkum tímum, þetta sé að minnsta
kosti ein rótin að varanlegum vin-
sældum Shakespeares, svo dæmi sé
tekið.
Ennfremur hefði verið mjög fróð-
legt til hliðsjónar að fá örlitlar
upplýsingar um leikrit til forna á
fjarlægðum slóðum, utan vestrænn-
ar menningarheföar, á Indlandi,
Kína og Japan, þó ekki væri nema
um helstu einkenni, lík því sem við
þekkjum.ogólík.
Stutt en dugar samt
Ef óskir mínar eru lagðar saman,
þá verða þær beiöni um töluvert
lengri bók en þessi er. En mér finnst
nú samt mikill fengur í þessari, hún
er einkar glöggt yfirlit. Þetta er
handbók, sem á aö auðvelda fólki að
skilja og nota „þau hugtök sem mest
eru notuð í greiningu leikrita og
gagnrýni”, hún á að veita „stuðning
við lestur og greiningu leikrita”.
Spyrja mætti, hvort hún ætti þá ekki
að veita kerfisbundna handleiðslu í
slíkri greiningu, með skipulegri röð
verkefna, svo sem gert er í bók Gör-
an Lindström: Att lasa dramatik,
sem töluvert hefur verið notuð hér á
landi, og Jón Viðar vitnar til:
„Kostur hennar er ugglaust sá að
hún þjálfar menn í að lesa leiktexta
af nærfærni og gætni, safna saman
og koma reglu á þær upplýsingar
sem textinn miðlar. Þar er hins
vegar minna skeytt um tengsl texta
og leiksviðs og virðist greiningarað-
ferð Lindströms fullformföst til að
leyfa ímyndunarafli lesandans að
njóta sín.” — Eg er nú ekki sammála
þessari síðustu setningu, ég held aö
lesendum sé síst vorkunn að beita
ímyndunaraflinu eftir hlutlæga
greiningu textans. En varla er við
því að búast, að Jón beiti aðferð sem
hann er þó þetta gagnrýninn á, og
um hana hafði þegar birst nokkur
vísbending á íslensku, í bók Njarðar
Njarðvík: Saga, leikrit, ljóð. Hún
ætti að duga enn betur en áður meö
þessari bók Jóns Viðars, sem ástæða
er til aö fagna.