Dagblaðið Vísir - DV - 18.01.1986, Blaðsíða 8

8
DV. LAUGARDAGUR18. JANÚAR1986.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLLSTEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjóm, skrifstofur, auplýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111. SiMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLT111
Prentun: ÁRVAKU R H F. - Áskriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Stríðsfengur í
stjórnmálum
Átökin um, hver verði næsta heimahöfn togarans
Kolbeinseyjar, veita innsýn í stjórnmálin. Þau eru fvrst
og fremst barátta um aðstöðu til að deila og drottna.
Önnum kafnir í fyrirgreiðslum eru stjórnmálamenn á
Alþingi, í ríkisstjórn og í lánastofnunum.
Kolbeinseyjarmálið er sérstakt að því leyti, að átökin
eru ekki milli kjördæma, heldur innan eins og sama
kjördæmis. Fyrirgreiðslumennirnir eru að fjalla um,
hvort togarinn eigi að vera áfram á Húsavík eða fara
til Akureyrar eða Þórshafnar og Raufarhafnar.
Upphaf látanna var, að Húsvíkingar buðu ekki hæst
í gjaldþrota skipið, heldur Norður-Þingeyingar. Áætlað
hefur verið, að tilboð Útgerðarfélags Norður-Þingey-
inga sé 176 milljón króna virði, Útgerðarfélags Akur-
eyringa 163 milljóna og Húsvíkinga 160 milljóna.
Þetta hentaði ekki hinum pólitísku aðstæðum í kjör-
dæminu. Stjórnmálamenn fóru í gang til að reyna að
hindra flutning togarans. Sá vilji er út af fyrir sig skilj-
anlegur. Hins vegar er ekki samá, hvaða ráðum er beitt
til að fá honum framgengt. Sú saga er ekki fögur.
Undir forustu framsóknarmanna tókst samstarf milli
stjórnmálamanna á Alþingi og í stjórn Fiskveiðasjóðs,
sem á skipið. í því tóku þátt fyrrverandi alþingismenn,
sem eru orðnir bankastjórar í Landsbankanum og Seðla-
bankanum, svo og forsætis- og sjávarútvegsráðherra.
Á vegum sjávarútvegsráðherra var samin skýrsla á
hæpnum forsendum. Hún átti að sýna, að fyrirhugaðar
breytingar Norður-Þingeyinga á Kolbeinsey mundu
ekki kosta fimm milljónir, heldur 17,5 milljónir.
Þegar þetta reyndist ekki haldbært, var gripið til enn
harkalegri aðgerða. Samband íslenzkra samvinnufélaga
var fengið til að hætta við að ganga í átta milljón króna
ábyrgð. Síðan píndi Seðlabankinn Sparisjóð Þórshafnar
til að hætta við að ábyrgjast greiðsluna.
Meðan á þessu stóð hafði Landsbankastjóri forgöngu
í Fiskveiðasjóði um, að afgreiðslu málsins yrði frestað,
svo að Kolbeinsey hrataði ekki í hendur hinna óvinsælu
aðila. Seðlabankastjóri tók hins vegar að sér að mæta
með englasvip í sjónvarpinu til að segja, að pólitík hefði
alls engin áhrif á gang mála hjá sjóðnum!
Forsætisráðherra lýsti því yfír, að tvímælalaust ætti
Húsavík að fá togarann til baka. Þar með sagði hann
óbeint, að útboð skipsins væri markleysa ein. Menn
hefðu á fölskum forsendum verið fengnir til að bjóða í
skipið, sennilega til að finna, hvert væri verðgildi þess.
Slíkt er auðvitað siðlaust eins og annað í málinu.
Næsta skrefið var að hóta þeim, sem hæst buðu. Komið
var á framfæri við þá, að Raufarhöfn og Þórshöfn skyldu
hafa verra af, ef þeir héldu hinu háa tilboði til streitu.
Gefið var í skyn, að á næstu árum yrði takmörkuð hin
pólitíska fyrirgreiðsla í þágu þessara byggðarlaga.
Hins vegar mundi vera ljúflega munað eftir þeim, ef
þeir sendu skeyti um, að þeir drægju tilboð sitt til baka.
Þessu tilboði gátu þeir ekki hafnað. Svipuð skilaboð
gengu svo til Akureyringa til að fá þá líka til að víkja.
Niðurstaðan verður, að opinber sjóður tapar meira. fé
en til stóð. Ennfremur, að þar á ofan þarf að borga af
almannafé dúsur upp í þá, sem hafa látið undan síga.
Þannig eru vinnubrögðin í stjórnmálum lands, þar sem
stjórnmálamenn skammta fjármagnið, deila og drottna
í atvinnulífipu, skipta herfanginu. Kolbeinseyjarmálið
veitir innsýn í siðblinduna. J ónas Kristj ánsson
Með svan
á heilanum
Þegar Hornfirðingar þurfa að
lýsa kúnstugu fólki (eða geðsjúku)
segja þeir gjarnan: „Eyminginn,
það fauk á hann bátur í æsku.“
Þarna fer saman lofsverð háttvísi
og skáldlegt innsæi.
Á mig réðst hins vegar svanur í
æsku og nebbaði mig í kálfann.
Ekki veit ég hvort þessi atburður
er undirrót að mínu háttalagi sem
er á stundum óútskýranlegt. Ég á
til dæmis erfitt með að umgangast
alls konar löggæslumenn. Mér er
lífsins ómögulegt að tala við þá
eins og annað fólk, heldur stend
ég sjálfan mig annaðhvort að ein-
hvers konar merkilegheitum eða
yfirgengilegri auðmýkt í hvert sinn
sem ég þarf að hafa samband við
laganna verði sem ekki kemur oft
fyrir. Best að það sé á hreinu. En
í hvert skipti skammast ég mín
lengi á eftir.
Ég veit það hins vegar að svanur-
inn sá arna beit sig langt inn í
vitundina á mér. Mörg ár á eftir
vaknaði ég upp í svitabaði, eftir
æðisgenginn flótta undan stórum
hvítum fugli með svo mikið væng-
haf að bar við himin. Ég sagði
engum frá þessu. En einn daginn
mundi ég eftir því að ég svaf undir
sæng sem fyllt var svanaíjöðrum.
Hana setti ég út í horn og breiddi
ullarteppi yfir mig í staðinn. Lögð-
ust þá þessar martraðir af.
Öfugmæli
En vakandi leit ég svaninn ekki
sömu augum og ég hafði gert. Mér
stóð ógn af honum, sætti mig ekki
við upphefð hans í bókmenntum
og myndlist. Þrösturinn var minn
skáldfugl. Mér fannst táknrænt að
þegar Júpíter kom af himnum ofan
til að nauðga meynni Ledu var
hannísvanslíki.
Og ég, sem heyrði gjallandann í
svaninum í vöku sem draumi, leit
á lýsingar skáldanna á „svanasöng
á heiði“ sem hrein öfugmæli.
Enn eimir eftir af þessari andúð
á svaninum hjá mér. Þegar ég fer
Aðalsteinn
Ingólfsson
í TALFÆRI
með dætrum mínum niður að Tjörn
að gefa fuglunum fleygi ég mínum
skerfi ósjálfrátt til andanna, ekki
svananna.
Síðan liðu árin, svanir hættu að
valda mér hugarangri, aðrir
draumar ásóttu mig í staðinn. En
eins og sænski rithöfundurinn Per
Gunnar Evander segir á einum
stað, þá er minnið eins næmt fyrir
ertingu og kynfærin. Um daginn
rakst ég ljósmynd af hollensku
málverki frá 18. öld í gömlu tölu-
blaði af Times Literary Supple-
ment, sjá hér að neðan. Höfundur-
inn er lítt þekktur málari, Pieter
Snyers, og málverkið sýnir svan
sem ver hreiður sitt fyrir ásókn
barns og hunds.
Þá var eins og þyrmdu yfir mig
slitur úr gömlu martröðunum,
gamlar meinlokur hrönnuðust upp
og nokkur augnablik var hjartað
eins og bassatromma í brjóstinu á
mér.
Sannleikurinn í draumi
En höfðu ekki foreldrar mínir
staðhæft að svanur hefði aldrei
nálægt mér komið? Jú, það gerðu
þau reyndar, ekki alls fyrir löngu,
er ég var að riíja upp atburðinn.
Ég varð agndofa, endurtók lýs-
inguna á þessu bernskuferðalagi
mínu ofan frá Bergstaðastræti og
niður að Tjörn, sagði þeim írá sef-
inu sem ég hafði brotist í gegnum
í átt að svanshreiðri sem ég vissi
ekki um. Svo kom svanurinn á
fleygiferð og með miklum hljóðum.
Hann elti mig skelfingu lostinn upp
á Fríkirkjuveg og hjó í legginn á
mér að skilnaði....Og ég sýndi þeim
örið.
Þau brostu góðlátlega, sögðu mig
hafa dreymt þetta allt saman, örið
hefði ég sennilega fengið við annað
tækifæri. Ég var hálft í hvoru far-
inn að leggja trúnað á útskýringar
þeirra. En svo sá ég ljósmyndina,
fann hve miklu róti hún kom af
stað í mér.
Gat verið að tuttugu ára gamall
draumur eða hugarburður hefði
skotið eins föstum rótum í mér og
blákaldar staðreyndir, til dæmis
dauði ömmu minnar? Á slíkum og
þvílíkum augnablikum fara menn
að efast um veruleika veru- og
persónuleikans.
Hughreysting barst mér úr ólík-
legustu átt. í sjálfsævisögu sinni
„Fyrir andlát" (Mon dernier soup-
ir) fjallar kvikmyndaleikstjórinn
Luis Bunuel um óáreiðanleika
minnisins og segir: „Hugarflug
okkar og draumar lita stöðugt
minningarnar og þar sem okkur er
tamt að taka mark á hugarfluginu
þá kemur að því að við búum til
sannleik úr staðlausum stöfum. En
hugarflugið og veruleikinii eru
hvort tveggja jafnpersónulegir,
þau snerta okkur jafnt. Því skiptir
ekki ýkja miklu máli þótt við
slengjum þeim saman á stundum."
Við erum sem sagt ekki bara það
sem við étum og gerum, heldur
einnig það sem okkur dreymir. - ai

Pieter Snyers - Svanur ver hreiður sitt fyrir barni og hundi.