Dagblaðið Vísir - DV - 17.04.1986, Síða 4
4
DV. FIMMTUDAGUR 17. APRÍD 1986.
Fréttir Fréttir Fréttir Fréttir
Húsnæöislánakerfinu gjörbreytt:
Greiðslubyrði létt og
lánstíminn lengdur
Samkvæmt nýja íbúðalánakerfinu geta þeir, sem eru að byggja sína fyrstu íbúð,
fengið allt að 2.1 milljón króna lán.
Frá og með 1. september nk. verða
gerðar allmiklar breytingar á út-
lánareglum Húsnæðisstoíhunar.
Þær eru í samræmi við samkomulag
aðila vinnumarkaðarins og ríkis-
stjómarinnar um átak í húsnæðis-
málum. Megininntak þessara
breytinga er að framvegis verður
lánað í hlutfalli við framlag lífeyris-
sjóðanna til Húsnæðisstofnunar.
Einnig verður lánstími húsnæðis-
lána lengdur úr 31 ári í 40 ár.
Lánað allt að 70% af ibúðar-
verði
Miðað er við að lán frá Bygginga-
sjóði ríkisins verði aldrei hærri en
nemur 70% af íbúðarverði eða
kostnaðaráætlun húsnæðisins. Ef
lífeyrissjóður kaupir skuldabréf af
Húsnæðisstofnun fyrir 55% af ráð-
stöfunarfé sínu eiga viðkomandi
sjóðsfélagar rétt á hámarksláni úr
Byggingasjóði ríkisins. Hæsta ný-
byggingarlán til þeirra sem eru að
koma sér þaki yfir höfuðið í fyrsta
skipti getur orðið 2,1 milljón krónur
og er það um tvöfoldun frá núver-
andi kerfi að ræða. Þeir sem em að
byrja búskap og velja þann kostinn
að kaupa sér notað húsnæði eiga
kost á allt að 70% af nýbyggingar-
láni eða 1,47 milljónir króna, sem
er um þreföldun á núverandi lánum.
Sama hámarkslán er til þeirra sem
hafa áður keypt eða byggt og hyggj-
ast breyta til og byggja sér nýtt hús.
Þeir sem hins vegar eiga íbúð fyrir
og kaupa notað fá 1,029 milljóna
króna hámarkslán. í öllum tilfellum
er gert ráð fyrir að lánin skerðist ef
húsnæðið er stærra en 170 fermetr-
ar. Miðað er við að skerðingin verði
2% fyrir hvem fermetra umfram
þessa stærð.
Ef miðað er við að viðkomandi fjöl-
skylda fái hámarkslán og 70 prósent
af íbúðarverðinu getur sú fjölskylda,
sem er að byggja í fyrsta sinn, byggt
hús fyrir 3 milljónir króna. Sú sem
kaupir sér notað húsnæði fær fullt
lán fyrir 2,1 milljón króna íbúð.
Segja má að lífeyrissjóðimir séu
neyddir til að kaupa skuldabréf af
Húsnæðisstofhun því ef þeir verja
minna en 20% af ráðstöfunarfé sínu
til þessara kaupa fá sjóðsfélagar
þeirra ekki eina krónu úr byggingar-
sjóðunum! Sjóðsfélagar sætta sig
líklega illa við það og þess vegna
verða lífeyrissjóðimir að kaupa þessi
skuldabréf hvort sem þeim líkar bet-
ur eða verr. Eins og fýrr segir verða
lánin í hlutfalli við þessi kaup lífeyr-
issjóðanna. Enn hefur ekki verið
gefin út reglugerð um hvemig þetta
hlutfall verður nákvæmlega. I sam-
komulagi sem fylgdi kjarasamingun-
um var gert ráð fyrir að ef lífeyris-
sjóðimir greiddu 20% af
ráðstöfunarfé sínu til Húsnæðis-
stofhunar yrði hámarksnýbygging-
arlán til þeirra sem væm að hefja
búskap 700 þúsund krónur, 30% pró-
sent 1,1 milljón krónur, 40% 1,5
milljónir, 50% 1,9 milljónir og síðan
ef varið er 55% þá verði hámarkslán
2,1 milljón krónur.
Hverjir fá lán?
Til að fá lán á að gilda almennt
sú regla að viðkomandi þurfi að
hafa greitt iðgjöld í sinn lífeyrissjóð
síðustu tvö árin áður en sótt er um
lán. Lánsréttur hjóna og sambýlis-
fólks miðast við meðaltal lánsréttar
þeirra eða meðaltal skuldabréfa-
kaupa lífeyrissjóða þeirra. Ef annar
makinn hefur aðallega staðið í heim-
ilisstörfum skal miða við lánsrétt
þess maka sem hefur verið úti á at-
vinnumarkaðinum. Þá er einnig gert
ráð fyrir undantekingum fyrir elli-
og örorkulífeyrisþega og þá sem hafa
verið frá vinnu vegna veikinda.
Fyrir þá sem hafa misst allt sitt í
húsnæðisólgunni, sem geisað hefur
hér, em góðar fréttir í þessu frum-
varpi. Það er nefnilega gert ráð fyrir
að umsækjandi geti talist vera að
byggja eða kaupa í fyrsta sinn, þótt
hann hafi áður fengið Ián úr Bygg-
ingasjóði ríkisins, enda hafi hann
misst íbúð sína eða hluta hennar
vegna t.d. hjónaskilnaðar, greiðslu-
erfiðleika eða gjaldþrots.
Greiðsluáætlun
I frumvarpinu er einnig gert ráð
fyrir að áður en gengið sé frá lána-
samningi liggi fyrir greiðslu- og
kostnaðaráætlun umsækjanda og er
þetta nýtt ákvæði. Lánsumsækjandi
getur átt von á synjun ef Húsneeðis-
stofhun sér fram á að hann geti ekki
staðið undir greiðsluáætluninni.
Mun lánakerfið sligast?
Húsnæðislán verða lánuð með 3,
5% vöxtum, verðtryggð og til 40 ára.
Hins vegar kaupir Byggingasjóður
ríkisins skuldabréfin af lífeyrisjóð-
unum núna verðtryggð og með 9%
vöxtum. Þessi munur getur orðið
þungbær fyrir ríkissjóð vegna niður-
greiðslna vaxtakostnaðarins. í
greinargerð með frumvarpinu segir
að vaxtamunur meiri en 2 til 3%
muni til lengdar sliga þetta lána-
kerfi vegna þess að niðurgreiðslum-
ar yrðu sífellt meiri og kölluðu á
meira ríkisframlag og meiri lántökur
hjá lífeyrissjóðunum. Niðurstaðan
er því sú að þetta gæti aðeins staðið
yfir skamma hríð og nauðsynlegt
væri að endurskoða þessi mál fljót-
lega. Enda hefur ríkisstjómin þegar
boðað lækkun á ríkisskuldabréfum
í maímánuði.
Greiðslubyrði lántakandans
minnkar hins vegar mikið miðað við
að sömu lánsupphæðir séu teknar
við núverandi ástand. Sá sem tekur
núna húsnæðislán, lífeyrissjóðslán
og bankalán upp á 2,1 milljón krón-
ur verður að greiða af þeim árlega
um 200 þúsund krónur fyrstu fimm
árin. Samkvæmt nýja kerfinu verða
ársafborganir fyrstu árin ekki nema
um 73 þúsund krónur af hámarksl-
áni en hækka upp í 100 þúsund á
fimmta ári. Munurinn felst i
skemmri lánstíma og hærri vöxtum
á núverandi lánum.
Lán hækkuð
Gert er ráð fyrir ýmsum sérákvæð-
um á meðan þessi breyting stendur
yfir og lífeyrissjóðir eru að móta
stefiiu sína í þessum málum. Sá sem
hefur þegar sótt um og fengið hluta
af láni getur átt von á því að seinni
hlutar lánsins, sem greiðast eiga eft-
ir 1. september, verði hækkaðir í
samræmi við þessar nýju reglur og
í samræmi við framlag síns lífeyris-
I dag mælir Dagfari_______I dag mælir Dagfari_______I dag mælir Dagfari
Happdrættin fá vinningana
íslendingar eru mikil happdrættis-
þjóð. Hvergi á byggðu bóli eru fleiri
happdrættismiðar seldir heldur en
hér á landi ef miðað er við höfðatölu
og raunar má segja það sama um
bingóin og lotteríin og getraunirnar.
íslendingar eru alætur á hvers konar
áhættuspil og maður byði ekki i þjóð-
ina ef hér væru starfrækt spilavíti.
Nú er það þannig með happdrættin
að einhver verður að hreppa vinn-
inginn til að áhættan borgi sig og
þegar til þess er tekið að möguleik-
amir á bak við hvem miða em
sennilega einn á móti hundrað þús-
und eða einn á móti tvö hundmð
þúsund, þá gegnir sú bjartsýni furðu
hversu margir taka þátt. Meðan einn
hreppir vinning sitja hundrað þús-
und aðrir með sárt ennið. Samt
halda þeir áfram að spila af sama
ákafanum eins og ekkert hafi í sko-
rist.
íslendingar hafa byggt Háskóla
fyrir happdrættispeninga. Þeir hafa
byggt dvalarheimili fyrir aldraða og
berklasjúklingar og fatlaðir hafa
fjármagnað starfsemi sína með
happdrættisfé. Satt að segja þekkjast
varla þau félagasamtök á Islandi
sem ekki em rekin fyrir happdrætt-
ispeninga og síðustu fréttir af
þessum vettvangi em þær að búið
sé að samþykkja lög um lottó fyrir
íþróttahreyfinguna og öryrkja-
bandalagið og hafi staðið um það
mikið stríð í þinginu fram á síðustu
stundu hvort ekki ættu einhveijir
enn aðrir að fá að sitja að þessum
fjársjóði. Sú hugmynd skaut jafiivel
upp kollinum hjá snjöllum manni í
þinginu að ríkið tæki sjálft yfir rekst-
ur á lottó. Hver veit nema ríkissjóður
hefði svo mikið upp úr krafsinu að
skattar gætu lagst niður og þjóðin
stæði undir rekstri á sjálfri sér með
talnagetraunum?
Margur maðurinn hefur undrast
þetta happdrættisfyrirbæri, þessa
spilafikn Islendinga, og dáðst að því
snjallræði að halda menntun gang-
andi og æskulýðs- og liknarmálum í
horfinu og sjá fyrir gamla fólkinu
með þvi að láta þjóðina kaupa happ-
drættismiða. Þetta hefði engum
dottið í hug nema íslendingum, segja
þessir aðdáendur okkar og spyijast
fyrir um vinningana. Þeir hljóta að
vera háir og eftirsóknarverðir úr þvi
svona grimmt er spilað.
Jú, víst er það rétt að fínir og glæsi-
legir vinningar eru auglýstir og í
fljótu bragði mætti ætla að þeir væru
í boði. En svo er ekki, aldeilis ekki.
Happdrættið gengur nefnilega út á
það að happdrættin hreppi vinning-
ana sjálf. I þvi er galdurinn fólginn,
enda halda happdrættismenn því
fram sem heilögum sannleika að
happdrætti geti engan veginn borið
sig ef það slys hendi að afhenda þurfi
vinninga. Það er þó afar sjaldgæft
sem betur fer og satt að segja hafa
likumar verið svo litlar að þess eru
mörg dæmi að happdrætti hafa ekki
séð ástæðu til að kaupa vinningana
enda þótt þeir séu auglýstir. Annars
er algengasta aðferðin sú að happ-
drættin draga aðallega úr óseldum
miðum, hreppa vinninginn sjálf og
selja hann síðan á markaðnum fyrir
tvöfalt það verð sem hann er upp-
haflega keyptur á. Undanfarin ár
hafa blómleg elliheimnili verið byggð
fyrir vinningana sem ekki ganga út,
enda engir smávinningar þegar heilu
einbýlishúsin dragast á miða sem
aldrei hafa verið seldir. Og ekki er
þetta verra þar sem peningaupp-
hæðir eru auglýstar í vinninga,
stundum kannski heilu milljónirnar.
Það er ekki dónaleg peningamaskina
þegar heill háskóli getur rekið happ-
drætti og selt miða fyrir milljónir og
hirt síðan bæði miðakaupverðið og
vinninginn þegar dráttur fer fram.
Einhveijir kverólantar úti í bæ
hafa verið að fetta fingur út í þetta
kerfi sem happdrættin hafa komið
sér upp, en í aðaiatriðum hefur þjóð-
in gert sér þetta að góðu. Það er líka
haft fyrir satt að fólk hafi alls ekki
gott af því að vinna stóra vinninga
í happdrætti og segir ekki máltækið
að illur sé skjótfenginn gróði? Von-
andi tekur þjóðin ekki upp á þvi að
hætta að spila í happdrættum þó hún
hreppi aldrei vinninga, þvi þá verður
að leggja háskólann niður og enginn
elliheimili verða byggð og hvað verð-
ur þá um æskuna og gamla fólkið?
Svo ekki sé talað um ef líka þarf að
borga vinningana! Þá færi þjóðfélag-
Dagfari
U'.
■ WJ. U iWJHWIi! *'*l1