Dagblaðið Vísir - DV - 17.04.1986, Page 10

10
DV. FIMMTUDAGUR 17. APRÍL 1986.
Utlönd Utlönd Utlönd Utlönd
Bömin fæðast for-
fallnir eiturlyfjasjúklingar
Örvæntingarfull angist „heróín-móðurinnar 4
Gizur í. Helgason, fréttaritari DV í
Ziirich:
Þau veina eftir eiturlyfi
í Sviss fæðast árlega um 100 „heró-
ín-böm“. Öll eiga þau það sameigin-
legt að móðirin er forfallinn
eiturlyíjasjúklingur og flestöll koma
þau í þennan heim sem forfallnir
eiturlyfjasjúklingar. Yfirleitt er
hægt að hjálpa þeim á 2-6 vikum
með þvi að smáminnka við þau lyfja-
gjafir. Flestar mæður þessara bama
vita um hættuna og flestar vona þær
einnig að böm þeirra séu laus við
þennan vágest. Ekki mitt bam - er
viðkvæðið, en fæstum verður að ósk
sinni.
Hér á 'eftir kemur viðtal við eina
slíka móður. Ég nefhi hana hér
Yvonne, en það er ekki hennar rétta
nafii. Hún á 6 mánaða gamla stúlku.
Flestar gefa þær börn sín
Þegar Yvonne tekur dóttur sína,
Jasmin, varlega í fangið Ijóma bláu
augun hennar. „Þegar ég fer með
bamið mitt til kunningjanna í „klík-
unni“ öfunda allar stelpumar mig,“
segir Yvonne. Enda þótt þær viti að
fæstar þeirra séu ferar um að eign-
ast bam hefðu þær allar óskað þess
að svo væri ekki og hryggjast yfir
því. Yvonne þekkir eina sem er for-
fallin og sú var komin beint í strætið
löngu áður en forsvaranlegt gat tal-
ist, ef svo má að orði komast, og lét
bamið eiga sig á feðingardeildinni.
Henni var það ljóst að erfitt yrði
fyrir hana að fara út ef hún hefði
bamið með sér heim af deildinni og
því fór sem fór. Flestar gefa þær samt
böm sín eða foreldrar sumra þeirra
taka bömin að sér. Svo var ekki um
Yvonne, hún, ásamt eiginmanni sín-
um, Rico, hefur tekið upp baráttuna
gegn eiturlyfjunum.
Við vildum eignast barnið, í
þeirri von að það gæti hjálpað
okkur í baráttunni við eiturlyfin
Síðastliðið sumar fann hin 22 ára
gamla Yvonne breytingar á líkams-
starfsemi sinni og við læknisskoðun
kom í ljós að hún var komin 5 mán-
uði á leið.
Konur, sem háðar em vfmugjöfúm,
hafa oft óreglulegar blæðingar, svo
að í sjálfu sér var þetta ekki svo
óeðlilegt, eins og málum var háttað.
Fóstureyðing kom ekki til greina
þegar svo langt var liðið á með-
göngutímann, a.m.k. ekki hér í Sviss,
en það hvarflaði að Yvorvne að fara
til Hollands og láta fjarlægja fóstrið.
„Samt ákváðum við að eignast bam-
ið í þeirri von að það myndi hjálpa
okkur til þess að losna úr heróín-
vítinu." Hin verðandi móðir reyndi
síðan að taka sig á og hætti algjör-
lega að neyta áfengis. „Það var
hræðilegt. Ég fékk skelfilegar maga-
kvalir og síðan komu alls kyns
fráhvarfseinkenni." Þrátt fyrir ákaf-
an vilja tókst henni ekki að losna
frá heróíninu sjálfu, dró aftur á móti
mikið úr magninu.
Nýfætt bam eiturlyfjasjúklings
getur dáið úr krampa sé það
ekki undir stöðugu eftirliti fyrstu
dagana.
Þann 23. október fæddist Jasmin.
Yvonna hafði látið leggja sig inn
nokkrum dögrnn áður og var algjör-
lega vímuefiialaus við feðinguna.
„Ég var svo hrædd um að sú litla
væri líka eiturlyfjasjúklingur." Dag-
inn eftir fæðinguna fullvissuðu svo
læknamir Yvonne um að bamið
væri heilbrigt. „Ég var himinlif-
andi.“
Fráhvarfseinkenni bams, sem háð
er eiturlyfjafíkn móðurinnar, byrja
yfirleitt um 24 tímum eftir fæðingu.
Bamið grætur óeðlilega mikið, frem-
ur mætti kalla það vein, hátt og
skerandi. Það vill ekkert drekka,
titrar og er á alla lund mjög óró-
legt. Sé það ekki undir stöðugu
eftirliti í marga daga er hætt við að
það deyi úr krampa. Því er það að
læknamir gefa bömunum róandi
efni í smáminnkandi skömmtum til
þess að koma í veg fyrir hættuleg
fráhvarfseinkenni.
„Heróín-börn“ seinni til í byrjun
Rannsóknir sem gerðar hafa verið
í USA og í Danmörku benda til þess
að böm heróínsjúklinga séu vem-
lega langt á eftir í öllum þroska,
líkamlegum sem andlegum, þ.e.
fyrstu árin. Þau em einnig yfirleitt
fædd fyrir tímann - sem gæti átt sinn
þátt í þessu. Þegar böm þessi hafa
svo náð forskólaldri virðast þau hafa
náð jafhöldrum sínum, jafht á and-
lega sviðinu sem líkamlega.
Amaud Carasson, yfirlæknir í
Bem, hefur fullyrt að litningar
bama, sem fædd em af eiturlyfja-
sjúklingi, séu á engan hátt skaddað-
ir.
Yvonne byrjaði að reykja hass
15 ára og 18 ára „sniffaði“ hún
í fyrsta sinn heróín og skömmu
síðar kom sprautan
15 ára gömul byijaði Yvonne í
hassi. Hún flæktist um í skólanum
aðgerðalaus. Þessi miðstéttarmær,
sem kom frá góðu heimili, flosnaði
fljótlega upp frá námi eftir að hún
byijaði að „sni£fa“. Hún vann hér
og þar, ef vinnu var að fá, en það
var ekki svo auðvelt fyrir unga
stúlku sem enga framhaldsmenntun
hafði fengið.
„Ef ég átti í einhverjum vandræð-
um reykti ég. Heima fyrir reyndu
allir að rétta mér hjálparhönd og út
í frá virtist allt vera í besta lagi. En
fljótlega vildi ég sjálf fá að ráða mér
og fór að heiman.“ Og vissulega réð
hún sér sjálf, en aðeins í stuttan
tíma, síðan tók „klíkan" yfirhöndina
og síðar heróínið.
Átján ára gömul prófaði hún í
fyrsta sinn „sykur“. Hún tók sem
sagt heróín í nefið.....1 upphafi
fannst mér eitrið hræðilega vont.“
Það leið þó ekki á löngu áður en
Yvonne þurfti á sínum skammti að
halda daglega til þess að líðanin
væri þolanleg. Ef skammturinn lét á
sér standa' þá „fékk ég kuldahroll,
titraði öll og svitnaði. Ég þoldi ekki
birtu vegna þess að augasteinarnir
þöndust út.“
Dag nokkum kom svo að því að
hún lét tilleiðast, þegar ekkert heró-
ín var til að „sniffa" og fékk fyrsta
„kickið" (þ.e. fyrstu heróínspraut-
una). „Þetta var ótrúlega yndisleg
tilfinning sem færði mér hlýju og
öryggiskennd." Þetta voru falskar
tilfinningar, heldur Yvonne fram í
dag. „Maður ántetjast samstundis.
Það er eins og maður reyrist í fjötra
heróínsins eftir að maður er byijaður
og úr þessum fjötrum er illmögulegt
að losna því að maður hefur það á
tilfinningunni, á meðan á vímunni
stendur, að allt sé í himnalagi, lukk-
unnar velstandi, en vanti mann
heróín er það vart til sem maður
vill ekki gera til að fá sitt „kick“.
Eitrið virðist drepa allar tilfinning-
ar. Maður verður ískaldur og sjálfs-
elskufúllur. Eini vinurinn sem
maður á er „sykurinn" (heróínið)"
Þurfti 10.000 kr. á dag fyrir
heróínskammtinum
Yvonne var heppin: f „klíkunni"
kynntist hún 27 ára gömlum manni,
Rico. Þessi fyrrverandi stúdent var
einnig heróínsjúklingur. Eftir að þau
höfðu sprautað sig niður í göturæsið
í Zúrich lá leiðin til Bem. „Þar lent-
um við í innkaupaparadís eiturlyfja-
neytandans.“ Á meðan allt lék í
lyndi, ef svo má að orði komast í
þessu tilfelli, var dagskammtur þess-
arar ungu konu um 'A gramm, en
kostnaðurinn við þetta hálfa gramm
var um 10.000 krónur. Peningana
útvegaði Yvonne sér með því að
færa öðrum heróínneytendum
skammt sinn á hina ýmsu staði í
Bem. Þama var hún að vinna fyrir
skuggalega bakmenn en stundum
stalst hún til þess að versla sjálf með
heróínið, enda þótt það gæti orðið
henni hættulegt því þama gilti
einkarétturinn svo sannarlega. „Ég
varð að, vinna fyrir skammtinum
mínum. Til allrar hamingju fékk ég
líka ýmsa aðra atvinnu en að bera
út heróín sem var mér á móti skapi.“
Hjónaleysin sluppu einhvem veginn
alveg við öll afskipti lögreglunnar
og sem heróínsprautandi er Yvonne
hvergi á skrá hjá yfirvöldunum.
Týndist of lengi í heróínruglinu
Bamið hefur hjálpað til þess að
gera Yvonne að dágóðri húsmóður.
Hún giftist Rico, foður Jasminar.
Eftir að Rico hafði lifað í 4 mánuði
á styrk frá því opinbera fékk hann
vinnu. Þau búa nú í tveggja her-
bergja íbúð í ónefndu hverfi hér í
Zúrich. Enda þótt stundum þyrmi
yfir Yvonne af vanlíðan reynir hún
hvað hún getur til þess að láta það
ekki bitna á öðrum og sýnir bami
sínu alla þá ást og blíðu sem hún
getur. „Sjálf óskaði ég mér oft að
einhver sýndi mér ást og umhyggju,
en síðan týndist ég um árabil í
draumaheimi heróínsins," segir
Yvonne heimspekilega.
Fékk daglega „methadon"
Hjónaband Yvonne og Rico geng-
ur vel, þau eru afar samstillt í öllu
sem þau taka sér fyrir hendur og
tala opinskátt um hlutina. „Við
þörfiiumst gagnkvæmrar hjálpar ef
við eigum að komast í gegnum þetta
tímabil." Stundum heimsækja þau
gömlu kunningjana sem enn eru á
götunni.
í þijá mánuði urðu þau að vera á
methadönkúr, þ.e. Yvonne fór dag-
lega til ákveðinnar sjúkrastofú og
fékk þar hjá lækninum skammt af
methadoni. „Án þessa efnis hefði ég
ekki getað uppfyllt móðurhlutverk-
ið,“ fúllyrðir Yvonne. Hún lýsir samt
sem áður yfir ótta sínum við met-
hadon-efnið og telur það vanabind-
andi eins og heróínið - sem það og
er. „Þetta er engin lausn en aftur á
móti vonast ég fastlega til að geta
einhvem tímann komist út úr þess-
um vítahring."
Eva (fimm daga gömul) veinar á heróín. Hún er á sama hátt háð eiturlyfinu og móðir hennar. í dag hljóma þessi smábamavein æ oftar á feðingardeildum
sjúkrahúsa um víða veröld.