Dagblaðið Vísir - DV

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Tidligere udgivet som

Dagblaðið Vísir - DV - 08.10.1986, Qupperneq 18

Dagblaðið Vísir - DV - 08.10.1986, Qupperneq 18
18 MIÐVIKUDAGUR 8. OKTÓBER 1986. D El LDARSTJÓ RASTARF Viljum ráða vanan deildarstjóra til starfa í sölubúð sem selur m.a. verkfæri, byggingavörur og heimilistæki. Upplýsingar gefur Ölafur Ólafsson kaupfélagsstjóri, sími 99-8121. Kaupfélag Rangæinga. RMl mi Borgarspítalinn l|/ Lausar stöður Starfsfólk óskast í eldhús Borgarspítalans. Hlutastarf kemur til greina. Uppl. gefur yfirmatreiðslukona í síma 696600-592. Nauðungaruppboð á fasteigninni Safamýri 51, kjallara, þingl. eigandi Jón Þorkelsson, fer fram á eigninni sjálfri föstud. 10. okt. 86 kl. 14.00. Uppboðsbeiðendur eru Útvegs- banki islands og Sigríður Jósefsdóttir hdl. ______________________Borgarfógetaembættið i Reykjavík. Nauðungaruppboð á fasteigninni Bollagötu 8, kjallara, þingl. eigandi Guðmundur Tómasson, fer fram á eigninni sjálfri föstud. 10. okt. 86 kl. 15.15. Uppboðsbeiðandi er Bjarni Ásgeirsson hdl. ______________________Borgarfógetaembættið í Reykjavík, Nauðungaruppboð á fasteigninni Álfheimum 70, efri kjallara, þingl. eigandi Kristín Þorsteins- dóttir, fer fram á eigninni sjálfri föstud. 10. okt. 86 kl. 11.15. Uppboðsbeiðandi er Hilmar Ingimundarson hrl. ____________Borgarfógetaembættið i Reykjavík. Nauðungaruppboð á fasteigninni Kirkjuteigi 5, 2. hæð, þingl. eigandi Ingibergur Þorkelsson, fer fram á eigninni sjálfri föstud. 10. okt. 86 kl. 16.00. Uppboðsbeiðendur eru Landsbanki íslands, Ásgeir Thoroddsen hdl., Málflstofa Guðm. Péturss. og Axels Einarss., Guðjón Armann Jónsson hdl., Gjaldheimtan í Reykjavík, Jón Eiríksson hdl„ Þorfinnur Egilsson hdl., Helgi V. Jónsson hrl„ Landsbanki Islands, Guðmundur Óli Guðmundsson hdl., Sigríður Jósefsdóttir hdl„ Ævar Guðmundsson hdl„ Baldvin Jónsson hrl„ Jónas Aðalsteinsson hrl„ Tryggvi Agnarsson hdl. og Tómas Gunnarsson hrl. ______________________Borgarfógetaembættið í Reykjavík. Nauðungaruppboð annað og síðasta á fasteigninni Álftamýri 38, 3.t.h„ talinn eigandi Elísabet Rósmundsdóttir, fer fram á eigninni sjálfri föstud. 10. okt. 86 kl. 11.30. Uppboðsbeiðendur eru Guðjón Áimann Jónsson hdl„ Útvegsbanki íslands, Þórólfur Kr. Beck hrl. og Veðdeild Landsbanka íslands. ___________________Borgarfógetaembættið I Reykjavik, Nauðungaruppboð á fasteigninni Skólavörðustíg 26, 3. hæð, þingl. eigandi Þon/aldur I. Jóns- son, fer fram á eigninni sjálfri föstud. 10 okt. 86 kl. 14.30. Uppboðsbeiðandi er Baldvin Jónsson hrl. __________________Borgarfógetaembættið í Reykjavík. Nauðungaruppboð á fasteigninni Skaftahlíð 28, risi, þingl. eigandi Jóhann Pálsson, fer fram á eigninni sjálfri föstud. 10 okt. 86 kl. 13.45. Uppboðsbeiðendur eru Ólafur Gústafsson hrl„ Tryggingastofnun ríkisins og Gjaldheimtan í Reykjavík. Borgarfógetaembættið í Reykjavík, Nauðungaruppboð annað og síðasta á fasteigninni Grundarstíg 5 A, þingl. eigandi Sigurgeir Amarson, fer fram á eigninni sjálfri föstud. 10 okt. 86 kl. 15.15. Uppboðs- beiðendur eru Gjaldheimtan í Reykjavík og Tollstjórinn í Reykjavík. ___________________Borgarfógetaembættið í Reykjavík. Nauðungaruppboð á fasteigninni Bergstaðastræti 24, þingl. eigandi Þórir A. Kristinsson, fer fram á eigninni sjálfri föstud. 10 okt. 86 kl. 15.00. Uppboðsbeiðendur eru Trygg- ingastofnun ríkisins og Gjaldheimtan í Reykjavík. Borgarfógetaembættið í Reykjavík. Nauðungaruppboð á fasteigninni Flókagötu 5, neðri hæð, þingl. eigandi Andrea Sigurðardóttir, fer fram á eigninni sjálfri föstud. 10. okt. 86 kl. 15.45. Uppboðsbeiðendur eru Guðjón Ármann Jónsson hdl. og Gjaldheimtan í Reykjavík. _____Borgarfógetaembættið í Reykjavik. Nauðungaruppboð á fasteigninni Háagerði 37, þingl. eigandi Guðmundur Jónsson, fer fram á eigninni sjálfri föstud. 10. okt. kl. 10.45. Uppboðsbeiðandi er Gjaldheimtan í Reykjavík. Borgarfógetaembættið í Reykjavík. Merming John Locke, samtimamynd. Eðli og takmörk ríkisvaldsins John Locke: Ritgerð um rikisvald íslensk þýöing eftir Atla Haröarson sem einnig ritar inngang. Hiö íslenska bómenntafélag, Reykjavík 1986 John Locke er einn áhrifamesti heimspckingur sögunnar. Ritgerð hans um ríkisvald, sem fyrst kom út árið 1689, lásu allir frjálslyndir menn í Norðurálfimni og Vestur- heimi á átjándu og nítjándu öld. Stofnendur Bandaríkjanna, bylting- armennimir frönsku og höfundar dönsku og íslensku stjómarskránna vom allir hver með sínum hætti lærisveinar Lockes. Það er því fagn- aðarefni, að þetta stórmerka rit skuli komið út í flokki lærdómsrita Bók- menntafélagsins í ágætri þýðingu Atla Harðarsonar. Það verðskuldar svo sannarlega rækilegri umsögn en hér getur að líta, en ég skal þó reyna að gera grein fyrir nokkrum aðalat- riðum kenningar Lockes um eðli og takmörk ríkisvaldsins og sumum þeim annmörkum, sem fræðimenn hafa þóst sjá á henni. Frjálshyggja Lockes IRitgerð um ríkisvald boðar Locke þá stjómmálakenningu, sem hlaut á nítjándu öld nafhið frjálshyggja eða líberalismi. Samkvæmt henni er rík- ið umfram allt til þess að vemda borgarana, líf þeirra, frelsi og eignir. Til þess að gegna þessu hlutverki setur ríkið þeim almennar reglur og framfylgir þeim með valdi. En eðli málsins samkvæmt takmarkast þetta vald þess af réttindum borgar- anna til frelsis og eigna. Ef ríkið fer út fyrir takmörk sín, þá geta ein- staklingamir „áfrýjað til himna“ eins og Locke orðar það - risið upp og hrint valdsmönnum af höndum sér. Þetta gerðu þeir á Englandi 1688, en þar var Locke sjálfur í hópi byltingarmanna, í Bandaríkjunum 1776 og Frakklandi 1789. Einn meginkjaminn í kenningu Lockes er, að einstaklingar þiggi réttindi sín til frelsis og eigna frá Guði, en ekki mönnum. Þessi rétt- indi séu ekki samkomulagsatriði mannanna, heldur náttúrleg í þeim skilningi, að þau séu til, áður en rík- ið komi til sögu. Þau geti því ekki horfið með neinu valboði. Locke hugsar sér í upphafi ríki náttúrunn- ar, þar sem menn njóti fulls frelsis og engin ein stofrmn hafi það vald, sem ríkinu er gjaman fengið. Marg- víslegt óhagræði er að sögn hans að slíku stjómleysi, svo að menn kpma sér að lokum saman um að stofiia ríkið. Þeir afsala sér tilteknu frelsi í hendur valdsmanna til þess að geta betur notið þess frelsis, sem eftir er. Sáttmálakenníng um ríkið Locke aðhyllist eins og Hobbes á undan honum og þeir Kant og Rous- seau síðar svonefnda sáttmála - eða samkomulagskenningu: ríkið er stofriað með sáttmála, sem borgar- amir gera sín á milli, og af honum em valdsmenn bundnir. í ríki Loc- kes eiga lögin að ráða, en ekki mennimir. Þetta orðaði höfundur eins flugritsins, sem kom út á sama tímabili um stjómmál, eftirminni- lega: Lex, rex. Locke skrifar (57. grein, bls. 93): „Tilgangur laganna er ekki að afriema eða takmarka, heldur að vemda og auka frelsið. Enda er hvarvetna svo, þar sem fyr- Bókmenntir Hannes H. Gissurarson ir em skapaðar verur færar um að fara að lögum, að ef ekki em nein lög þá er heldur ekkert frelsi, því frelsi er að vera fijáls undan þving- unum og ofbeldi annarra, og þar sem ekki em nein lög er þess enginn kostur." Eignarrétturinn er að sögn Lockes ekki samkomulagsatriði fremur en einstaklingsfrelsið. Hann er með öðrum orðum kominn til sögu, áður en ríkið er stofriað. En getur ekki verið, að hann rekist á frelsið? Hvers vegna má einn maður girða af land, kalla það sitt og banna öðrum afnot af því? Segir Locke ekki á einum stað (25. grein, bls. 66), að Guð hafi gefið mönnunum jörðina með öllum hennar gögnum og gæðum í samein- ingu? Til þess að leysa þennan vanda hefiir Locke allflókna kenningu um, hvemig menn geti eignast gæði í ríki náttúrunnar. Þeir verða að eign- ast þau með vinnu, og þeir mega ekki skaða aðra, þegar þeir slá eign sinni á þau. Locke bendir ennfremur á, að sá, sem bætir gæði jarðarinnar með vinnu sinni, er ekki að gera öðrum mein. Öðm nær. Hann er í rauninni að auðvelda þeim lífsbar- áttuna. Kenning Lockes gagnrýnd Kenningu Lockes um upphaf og eðli ríkisvaldsins má gagmýna með margvíslegum hætti. Félagshyggju- menn geta bent á, hversu ósöguleg hún er. Hugtök eins og einstaklings- frelsi og eignarréttur hafa orðið til innan ríkisins. Þau em afeprengi langrar sögu: menn hafa smám sam- an tileinkað sér þær reglur, sem frelsinu em nauðsynlegar. Þeir hafa lært þessi hugtök í glímunni við valdið. Og þau hafa sett að segja lít- ið gildi utan ríkisins. Markaðshyggjumenn og stjóm- leysingjar geta hins vegar bent á, að lög og ríkisvald em sitt hvað. Við þurfum ekki að seilast langt til skýringar. íslenska þjóðveldið frá 930 til 1262 er dæmi um mannlegt samlíf, þar sem allir lutu sömu lög- um, þótt ríkisvald í fyllstu merkingu orðsins fyrirfyndist ekki. Það var auðvitað ekki fullkomið, en líklega Var það miklu mannúðlegra en þau ríki, sem stóðu á sama tíma annars staðar í Norðurálfunni, því að þar hérjuðu konungar og hirðmenn þeirra gjaman á þegna sína af miklli grimmd. Höfum við íslendingar átt- að okkur á því, hversu einstakt skipulag okkar var á þjóðveldisöld? Locke og nútíminn Ég held, að John Locke eigi miklu meira erindi við nútímann heldur en margan kann að gruna. Þá á ég ekki aðeins við það, að flestar stofn- gnir okkar em sem betur fer reistar samkvæmt kenningu hans og ann- arra frjálslyndra hugsuða seytjándu og átjándu aldar, svo að við þurfum í rauninni að skilja Locke til þess að skilja okkur sjálf. Ég er ekki held- ur að skírskota til þess eins, að kenning Lockes hefur nýlega verið endurvakin og efld að rökum af bandaríska heimspekingnum Robert Nozick (eins og ég lýsi í þessum ár- gangi Skimis, tímarits Hins íslenska bókmenntafélags). Ég er einkum að vísa til þess, að í dagsins önn verðum við að halda fast í þau almennu réttindi, sem saga okkar og siður hafa helgað. Við megum alls ekki leyfa valdsmönnum að þyngja skattbyrði okkar úr hófi fram, og við skulum ekki heldur þola þeim nein forréttindi. Þeir eiga að lúta sömu lögum og við. Hvers vegna getur ríkið innheimt háa dráttarvexti af ógoldnum opinberum gjöldum, á meðan við fáum ekki sömu vexti, þegar það þarf að endur- greiða okkur fé? Hvers vegna má Ríkisútvarpið innheimta afiiotagjöld af okkur, þótt við höfum sum engin afiiot af því, þar eð við hlustum á einkaútvarpsstöðvar? Með kenn- ingu sinni ætti Locke að auðvelda okkur að svara slíkum spumingum.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.