Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.1986, Qupperneq 15

MÁNUDAGUR 22. DESEMBER 1986.
15
„Sekur um að selja
mjólk á sunnudegi“
Kjallaiinn
Opnunartími verslana er háður
reglugerð sem sett er af borgar-
stjóm. Reglugerð þessi var rýmkuð
fyrir nokkrum árum og er nú heim-
ilt að hafa verslanir opnar í 70 klst.
á viku. Þannig ætti að vera nægilegt
svigrúm til að neytendur megi vel
við una, en í framkvæmd snýr málið
öðmvísi við.
að geta farið í verslanir í nágranna-
sveitarfélögum á kvöldin og um
helgar og keypt þar í matinn en
hafa ekki tök á að gera þetta í borg-
inni sjálfri. Þar sem ég bý í vestur-
bænum er stutt fyrir mig að fara út
á Seltjamames þar sem verslunin
Vegamót hefúr veitt ómetanlega
þjónustu og reyndar fengið í staðinn
„Mér finnst eðlilegt að reglugerðará-
kvæði, svo og samningar við starfsfólk
verslana, séu þannig að kaupmenn sjái sér
fært, jafnt í Reykjavík sem utan hennar,
að hafa sveigjanleika í opnunartíma versl-
ana.
Verslunareigendur hafa ekki getað
komið sér saman um að skiptast á
að hafa opnar matvömverslanir á
kvöldin og um helgar, eins og apó-
tekin gera, og sömuleiðis hefur ekki
verið samið neitt við afgreiðslufólk
í verslunum um vaktavinnu eða sett
ákvæði sem stilia vinnutíma af-
greiðslufólks í hóf.
Verslað í nágrannasveitarfé-
lögum
Mér hefur alltaf þótt ankannalegt
viðskipti Reykvíkinga í gegnum ár-
in. Mér finnst eðlilegt að reglugerð-
arákvæði, svo og samningar við
starfsfólk verslana, séu þannig að
kaupmenn sjái sér fært, jafht í
Reykjavík sem utan hennar, að hafa
sveigjanleika í opnunartíma versl-
ana.
En því er þetta ekki gefið alveg
frjálst?
Er reglugerðin sett til þess að
tryggja lokun verslana svo að starfs-
fólk fái hvíld frá erfiðum störfum eða
er reglugerðin sett til að tryggja
neytendum lágmarks opnunartíma?
Kvöldsölureglugerð
Afleiðing af því hvemig opnunar-
tíma matvömverslana er varið er
hið sér íslenska fyrirbrigði sjoppur.
I sjoppum má selja takmarkaðan
lista af vörum samkvæmt reglugerð
og kvöldsöluleyfi, en ekki annan
vaming. í raun er sjoppum skylt
að hafa uppihangandi lista yfir þær
vörur sem selja má á staðnum. Sé
sjoppa af þessu tagi í tengslum við
matvöruverslun skal vera harðlok-
að á milli, ekki innangengt, svo að
ömggt sé að ekkert hollmeti sé
selt i sjoppunni. Slík kvöldsölureglu-
gerð er með öllu óþolandi í nútíma
þjóðfélagi, þjóðfélagi þar sem tann-
skemdir em algengari en víðast
annars staðar á byggðu bóli og böm-
in alast upp með sleikipinna í
munninum í stað hollmetis. Mér
finnst að skera þurfi herör gegn þess-
ari verslunarstefhu. Reyna þarf til
þrautar að koma á samstarfi kaup-
manna um að hafa opið fram eftir
kvöldum og um helgar, enda heimil-
ar reglugerðin mikið meira svigrúm
en nú er í framkvæmd. Að öðrum
kosti þyrfti að gefa opnunartíma
sölubúða frjálsan og tryggja í samn-
ingum að vinnutími starfsfólks verði
ekki óheyrilega langur. Þannig er
hægt að veita þeim kaupmönnum,
sem óska að veita viðskiptavinum
sínum þjónustu, tækifæri til þess án
þess að þeir brjóti af sér eins og
kaupmaðurinn í Breiðholtinu sem
gerðist sekur um að selja mjólk á
sunnudegi.
Katrín Fjelsted.
Katrín Fjeldsted
borgarfullfrúi
Sjálfstæðisflokksins
„Reyna þarf til þrautar að koma á samstarfi kaupmanna um að hafa opið
fram eftir kvöldum og um helgar, enda heimilar reglugerðin miklu meira
svigrúm en nú er i framkvæmd."
Þegar 30% eru smáræði
Eftir nokkurra áratuga forystu
sósíaldemókrata í kjarabaráttu á ís-
landi eru kjarasamningar allajafha
gerðir einhvem veginn svona: Fyrst
er að lýsa því yfir hve leitt það sé
að stör hluti verklauna skuli vera
voðalega lág upphæð - einar 19.000
krónur á mánuði - þegar þess er
gætt að framfærsla einstaklings
kostar 30-35.000 kr. Um leið ber að
harma hve yfirvinna og bónus er
óþarflega stór hluti teknanna en
hrósa samt happi yfir því hve fáir
þurfa í raun að hfa af töxtunum
nöktum - ekki nema þúsundir
manna. Innan sviga verður að minna
á að flestir íslendingar eru haldnir
óhóflegri neyslusýki - einkanlega
sauðsvartur almúginn sem kaupir
allt of mörg heimilistæki, of stórar
íbúðir og fer of oft í ferðalög.
Er þetta sirkus?
Þegar svona undirbúningi kröfu-
gerðar er lokið má fara að hyggja
að því að félagsstjómir og fulltrúa-
eða trúnaðarmannaráð og þing sam-
þykki ályktanir um kröfur eða
stefiiu í samningunum en gæta her
þess að allsherjarskoðanakönnun
eða vinnustaða- og félagsfundir hafi
sem minnst að segja. Þar næst er
að taka vel eftir því hvað atvinnu-
rekendur og ríkisvald segja atvinnu-
vegina þola mikil útgjöld. Og
samsinna því að auðvitað megi telja
eðlilegt að útgjöldin verði ekki tekin
af langtíma hagnaði atvinnurek-
enda, heldur aðeins af aukagetunni,
sem komið hefur til vegna góðæris
og nýrra tekna atvinnurekendanna.
Enda valdi óábyrg kröfugerð verð-
bólgu svo um munar því að sjálf-
sögðu ættu fyrirtækin rétt á
verulegum verðhækkunum ef ganga
ætti á annað fé þeirra - fyrir nú utan
hve óréttlátt það væri að krefjast
þess að atvinnurekendur (um 22.000
skattgreiðendur) skerði kaupmátt
sinn í nokkur ár. Allir vita nefnilega
að launamenn hafa ekki þurft að
þola nema 30-40% skerðingu í nokk-
ur ár og verulegt kaupmáttarstökk
er í vændum. Allra síst má skerða
„Allir vita nefnilega að launamenn hafa ekki þurff að þola nema 30-40%
skerðingu i nokkur ár og verulegt kaupmáttarstökk er i vændum. Allra síst
má skerða hlut þeirra 8000 atvinnurekenda sem geta ekki einu sinni borg-
að tekjuskatt vegna litilla tekna.“
kauptalan situr efet eins og myglað
jarðarber á loftkenndu frómasi.
Ársnotkun mjólkur
En sýningunni er ekki lokið.
Nú lýsir VSÍ því hve langt at-
vinnurekendur hafi teygt sig með
því að auka útgjöldin um 2-3,5%
(eftir því hvemig reiknað er). Og
KjaUarinn
Ari Trausti
Guðmundsson
jarðfræðingur
„ASÍ og VSÍ hafa nú náð þeim áfanga að
enn stærri hluti launafólks en áður tekur
grunnlaun langt undir framfærslumörk-
um.
hlut þeirra 8000 atvinnurekenda sem
geta ekki einu sinni borgað tekju-
skatt vegna lítilla tekna.
Nei - þetta er verkalýðsbar-
átta
Þegar hér er komið sögu er best
að skella skollaeyrum við almennum
kröfum (sem sjást helst í fjölmiðlum)
um að lágmarkslaun verði 35.000 kr.
Um þær gjamma jú aðeins nokkrir
einstaklingar úti í bæ - ekki í ábyrg-
um stjómum og nefhdum. Enda
óheyrt að menn lifi af 8 st. dagvinnu-
tekjum - hvílíkir öfgar!
Svo er að finna vegið meðaltal af
lægstu launum og ýtrustu öfgum -
eða 26.500 kr. á mánuði - á ströngum
fundum með atvinnurekendum sem
helst vilja vera 2-3 þúsundum króna
undir markinu. Meðfram er rétt að
hefja upp „sígildu" raustina og kyrja
rímuna um þá „verst settu“. Nú geta
þeir „illa settu“ bara beðið einu sinni
með sína 2/3 af framfærslukostnaði
einstaklings eftir 10-20 ára starf.
Svo má skrifa undir.
Það neitar þvi enginn að ýmis at>
riði til ávinnings fylgja með. En
VSÍ játar trú á svo sem eins og 8%
verðbólguspá.
ASl lýsir yfir merkum áfangasigri
og vísru- til 30% hækkunar á samn-
ingstímanum til handa botntaxta-
fólkinu. Til að róa þá sem eru næstir
nýja láglaunamarkinu, og fá sem
nær ekkert, bæta ASÍ-foringjarhir
hækkun á launum nú 1. des. (og til-
heyra allt öðrum samningum) við
hækkanir er síðar koma og fá út
tæpa 10% hækkun frá 1. des. til loka
samningstímabilsins. Og fisk-
vinnslufólkið, hvers vanda átti að
leysa, situr uppi með tilfærslur milli
fastakaups og bónussins - sem
minnkar ef til vill virmuálag - en
færir því ekki nægar kjarabætur.
Gætið að því, gott fólk, að mesta
hækkun launa jafngildir allri mjólk-
umotkun fremur stórs heimilis, eða
símagjöldum mánaðarins ásamt með
einum digrum helgarinnkaupum.
Um svona hluti er hægt að semja á
íslandi í dag. Svona samningsatriði
kallast „stórmerkur áfangi". Svo
ekki sé nú minnst á 500-króna
hækkanimar sem koma á næsta
ári og kallast skiptimynd í munni
stálpaðra skólakrakka.
Ónýt hugmyndafræði
ASÍ og VSÍ hafa nú náð þeim
áfanga að enn stærri hluti launa-
fólks en áður tekur grunnlaun langt
undir framfærslumörkum. Þótt
hluti fólks hafi stigið upp úr svi-
virðulaunum breikkar enn bilið milli
þorra launafólks og síhækkandi
framfærslukostnaðar. Allir vita að
framfærsluvísitalan mælir ekki
raunverulega greiðslubyrði vegna
þess að sumir þættir hennar eru of
lágir en aðrir breytast hratt vegna
nýrra neysluvenja og húsnæðisok-
urs.
VSÍ hefur náð þeim áfanga að
kjarasamningar eru miðaðir við
hagfræði atvinnurekenda - vegna
þess að hún er um leið löngu orðin
hagfræði ASÍ og sósíaldemókrata.
Kjarabaráttan takmarkast við að
deila út hluta af nýjum viðbótum við
tekjur atvinnurekenda. Hún miðast
við aukna framleiðni fólks. Það hef-
ur tekið ASl nokkra áratugi að
aðlaga sig þessari hugmyndafræði.
Hún er löngu orðin meðvituð og
„rétt“. Svo „rétt“ að formælendur
hennar halda í einlægni að hún sé
undirstaða velferðarríkis til fram-
búðar. Vinnandi fólk á betra skilið.
Ari Trausti Guðmundsson.