Dagblaðið Vísir - DV - 09.01.1988, Qupperneq 12

12
LAUGARDAGUR 9. JANÚAR 1988.
Erlendar bækur
Enskarbamabækur
WRITTEN FOR CHILDREN.
Hölundur: John Rowe Townsend.
Penguin Books, 1987.
Þessi bók kom fyrsta sinn út
árið 1965 en birtist nú í endur-
skoðaðri útgáfu í þriðja sinn.
Upphaflega fjallaði rit blaða-
mannsins og barnabókahöf-
undarins Townsend eingöngu
um barnabækur sem breskir
rithöfundar hafa samið á ensku
en nú er einnig íjallað um am-
erískar, ástralskar ,og nýsjálen-
skar barnabækur sem
frumsamdar hafa verið á
ensku. Þetta á þó aðallega við
um barnabókafarmleiðslu síð-
ustu fjörutíu ára eða frá lokum
síðari heimsstyrjaldarinnar.
í bókinni er umfjölluninni
skipt niður í fjögur afmörkuð
tímabil en þau eru: upphaf rit-
unar bóka fyrir böm fram til
ársins 1840, árin frá 1840 til fyrri
heimsstyrjaldarinnar, stundin
milli stríða og allt til loka síðari
heimsstyrjaldarinnar, og loks
tímabiliö 1945-1985 sem tekur
hátt í helming bókarinnar.
Townsend leggur meginá-
herslu á að veita glöggar
upplýsingar úm höfunda og
bækur þeirra og hefur við val
sitt að leiðarljósi þá skoðun að
góð bamabók veröi að standast
þær kröfur sem gera verði til
góðra bókmennta yfirleitt.
Margar teikningar úr þekktum
bamabókum skreyta þetta
gagnlega og læsilega rit.
Ræðurí
Amer-
íku
THE PATIENT HAS THE FLOOR.
Höfundur: Alistalr Cooke.
Penguin Books, 1987.
Þeir sem hafa einhvern tíma
síðustu áratugi hlustað reglu-
lega á breska útvarpið BBC
kannast vafalaust við pistla
Alistair Cooke frá Ameríku. í
þessum frægu Ameríkubréfum
hans, sem hófu göngu sína árið
1951, hefur hann krufið til
merkjar það sem efst hefur ve-
rið á baugi í bandarísku þjóðlífi
á hverjum tíma.
En Cooke hefur ekki aðeins
frætt hlustendur BBC um
bandarísk málefni: hann hefur
einnig við fjölmörg tækifæri
haldið ræður í Bandaríkjunum
um hin ólíkustu mál, þar á
meðal í Fulltrúadeild Banda-
ríkjaþings á 200 ára afmæh
fyrsta bandaríska þingsins.
Fjórtán slíkum ræðum, þar á
meðal þeirri sem hann flutti
þinginu árið 1974, hefur verið
safnað saman í þessa bók.
Viðfangsefnin eru margvís-
leg: samskipti Breta og Banda-
ríkjamanna fyrr og síðar,
sérkenni bandarísks þjóðlífs,
staða enskrar tungu, bók-
menntir, heilbrigðismál, svo
dæmi séu tekin. Frásagnarað-
ferð Cooke í þessum ræðum er
ipjög á sama hátt og í Ameríku-
bréfunum. Hann spjallar við
hlustendur um viöfangsefniö af
þekkingu og skynsemi og hóf-
legri kímni.
Óbreyttir borgarar í
síðari heimsstyrjöld
FORTUNES OF WAR: THE BALKAN
TRILOGY. THE LEVANT TRILOGY.
Höfundur: Olivla Manning.
Penguin Books, 1987.
Styrjaldir hafa gjaman orðið rit-
höfundum uppspretta rismikilla
bókmennta. Ymis af merkustu
skáldverkum bókmenntasögunnar
sækja þannig efni sitt í stríðsátök,
allt frá kviðum Hómers til þeirra
mörgu ágætu skáldsagna sem
kviknað hafa af eldi síðari heims-
styríaldarinnar.
Sex skáldsögur breska rithöfund-
arins OUvia Manning, sem nú hafa
verið endurútgefnar undir sam-
heitinu „Fortunes of War“ í tilefni
af fmmsýningu nýs framhalds-
myndaflokks sem BBC hefur gert
eftir sögunum, gerast á árum síðari
heimsstyríaldarinnar en fjalla þó
næsta Utiö um stríðsleiki. Flestar
sögupersónumar eru nefnilega
óbreyttir borgarar, sem stríðsátök-
in hrekja á undan sér laríd úr landi:
frá Rúmeníu til Grikklands og þaö-
an yfir Miðjarðarhafið til Egypta-
lands. Flest er þetta fólk á vegum
eða í tengslum við breskar stofnan-
ir sem hafa það verkefni að út-
breiða enska tungu og fræða
útlendinga um breska menningar-
starfsemi.
Höfuðpersónumar í skáldsögun-
um eru ung hjón, Guy og Harriet
Pringle, en við upphaf fyrstu sög-
unnar er hann kennari í ensku við
háskólann í Búkarest. Manning
lýsir lífi þeirra, kunningja þeirra
og samstarfsfólks, á flækingi um
framandi lönd.
Það eru margar hnyttnar per-
sónulýsingar í þessum sögum, en
fyrst og síðast er Guy miðdepill frá-
sagnarinnar. Hann er Uklega það
sem kalla mætti „góður maður“,
þ.e. maður sem hefur ódrepandi
áhuga á öllu því sem aðrir em að
gera, er reiðubúinn að fórna sér
fyrir aðra en má ekkert vera að því
að sinna eigin hag eða þeirra sem
honum em þó nánastir. í sumra
augum eru slíkir menn kjánar, í
annarra augum dýrlingar.
Manning gerir Guy ógleymanleg-
an en henni tekst einnig að koma
til skUa erfiðu hlutskipti Harriet
sem þarf að búa með manni sem er
í senn ómissandi og óþolandi.
Fyrir minn smekk em þrjár
fyrstu skáldsögunar, sem gerast í
Balkan-löndunum svonefndu,
veigameiri hluti þessa skáldverks.
Þar er eftirminhileg frásögn af at-
höfnum Guy Pringle auðguð af
aragrúa smáatriða daglegs lífs sem
færir framandi umhverfi í nánd við
lesandann.
Kjaftasögubiblía
WHO’S REALLY WHO.
Höfundur: Compton Miller.
Sphere Books, 1987.
Eitt víðlesnasta efni enskra blaða
eru slúðurdálkar þar sem sagðar
eru litríkar sögur, sannar eða logn-
ar, af einkalífi fólks sem drjúgur
hluti almennings kannast við.
Þetta er það fólk sem er í sviðsljós-
inu hveiju sinni.
Compton Miller hefur langa
reynslu af að skrifa um shkt fólk
og sú reynsla hefur komiö honum
að góöum notum við samningu
þessarar bókar. Hér hefur hann
vahð 400 manns sem sameina það
tvennt að vera bresk og fræg - svo
fræg að sérhver lesandi, sem á ann-
að borð horfir á sjónvarp eða les
blöð, kannist við minnst níu af
hverjum tíu nöfnum.
Það kemur þess vegna ekki á
óvart að hér er fólk úr hsta- og fjöl-
miðlaheiminum áberandi: sjón-
varps- og kvikmyndastjörnur,
popparar, metsöluhöfundar. Einn-
ig er hér margt af því kóngafólki
sem alltaf er í slúöurfréttunum og
einstaka stjórnmála- og athafna-
menn sem vakið hafa sérstaka
athygh fyrir eitthvaö óheíðbundið.
Miller segir ahítarlega frá hveij-
um og einum og skrifar hispurs-
laust um einkalíf fólksins: íjöl-
skyldulíf, ástir og ævintýr og sigra
og vonbrigði á starfsferlinum.
Hér má sem sagt fá á einum stað,
í samþjöppuðu formi, upplýsingar
sem einungis er að finna í höfði
áköfustu lesenda slúðurdálkanna.
Sannkölluö kjaftasögubibha.
Metsölubækur #
Bretland 8. D. G. Hessayon: 13. Tom Clancy:
Söluhæstu kiljurnar órið 1987: THE HOME EXPERT, THE HUNT FOR RED OCTO-
1. Jeffrey Archer: 9. Mark Wallington. BER.
A MATTER OF HONOUR. 600-MILE WALKIES. 14. Victoria Holt:
2. John le Carré: 10. Helene Hanff: SECRET FOR A NIGHTING
A PERFECT SPY. 84 CHARING CROSS RO- ALE.
3. James Herbert: AD. 15. M. Weis/Tracy Hickman:
THE MAGIC COTTAGE. (Byggt á The Sunday Times.) FORGING THE DARKS-
4. Dick Francis: * WORD.
BREAK IN. 5. Jackie Collins: Bandaríkin Rit almenns eðlis:
HOLLYWOOD HUSBANDS. Metsölukiljur um áramót: 1. Bill Cosby:
6. Catherine Cookson: 1. Sidney Sheldon: FATHERHOOD.
THE MOTH. WINDMILLS OF THE GODS. 2. John Feinstein:
7. Barbara Taylor Bradford: 2. V.C. Andrews: A SEASON ON THE BRINK.
ACT OF WILL. GARDEN OF SHADOWS. 3. M. Scott Peck:
8. Wilbur Smith: 3. Pat Conroy: THE ROAD LESS
POWER OF THE SWORD. THE PRINCE OFTIDES. TRAVELED.
9. Stephen King: 4. Stephen King: 4. Beryl Markham:
IT. THE EYES OFTHE DRAGON. WEST WITH THE NIGHT.
10. Catherine Cookson: 5. Lawrence Sanders: 5. Judith Viorst:
BILL BAILEY. CAPER. NECESSARY LOSSES.
Rit almenns eðlis: 6. Jack Higgins: 6. Gelsey Kirkland:
NIGHT OF THE FOX. DANCING ON MY GRAVE.
1. GILES CARTOONS. 7. Johanna Lindsey: 7. JAMES HERRIOT'S DOG
2. Keith Floyd: SECRET FIRE. STORIES.
FLOYD ON FRANCE. 8. James Ciavell: 8. Andrew A. Rooney:
3. PROMS '87. WHIRLWIND. WORD FOR WORD.
4. Gambaccini/Rice: 9. Andrew M. Greeley. 9. Joseph Wambaugh:
BRITISH HIT SINGLES. PATIENCE OF A SAINT. ECHOES IN THE
5. Dirk Bogarde: 10. Tom Clancy: DARKNESS.
BACKCLOTH. RED STORM RISING. 10. LIFE: THE FIRST FIFTY YEARS,
6. Mike Wilks: 11. Howard Fast: 1936-1986.
THEULTIMATEALPHABET. THE DINNER PARTY. (Byggt á New York Times Book
7. Delia Smith: 12. Stephen King: Revisw.)
ONE IS FUN. IT.
Umsjón: Elías Snæland Jónsson
Verðlaunahafar
ogmetsölubækur
Að þessu sinni er brugðið út
af venju með hstann yfir met-
sölukhjur í Bretlandi hér á
síðunni. í stað hsta um sölu-
hæstu pappírskiljurnar eina
viku nær breski hstinn yfir
1987. Þetta eru sem sagt þær
kiljur sem mest seldust í Bret-
landi á öllu árinu og kemur þar
fátt á óvart. Bandaríski hstinn
nær hins vegar yfir eina viku
að venju, að þessu sinni síðustu
viku nýhðins árs.
í upphafi þessa nýja árs er
ekki úr vegi að minnast á
nokkra þá rithöfunda sem
hlutu ýmis eftirsóttustu bók-
menntaverðlaun nýhðins árs
en ótrúlegur íjöldi slíkra verð-
launa er afhentur á hveiju ári
í nágrannalöndum okkar.
Mikilvægust að virðingu eru
að sjálfsögðu nóbelsverðlaunin
og mun flestum kunnugt um
handhafa þeirra, ljóðskáldið
JósefBrodský. Hannhlautjafn-
gildi rúmlega tólf milljóna
íslenskra króna.
Frönsku Goncourt-verðlaun-
in eru fárra króna virði (innan
við flögur hundruð krónur) en
mikil að virðingu. Þau hlaut á
síðasta ári Tahar Ben Jellounb
fyrir „La Nuit Sacree".
Verðlaun sem kennd eru við
Ritz í Paris og Hemingway gefa
meira í aðra hönd, tæplega tvær
milljónir króna. Þau fékk í
fyrra Peter nokkur Taylor fyrir
bók sína „A Summons to
Memphis".
Þá má ekki gleyma Booker-
verðlaununum bresku sem
ávallt vekja mikla athygh, en
verðlaunaféð jafngildir hátt í
átta hundruð þúsundum króna.
Að þessu sinni féhu þau í skaut
Penelope Lively fyrir skáldsög-
una „Moon Tiger" sem gerist á
stríðsárunum síðari í Egyptal-
andi.
Samtök reyfarahöfunda í
Bretlandi veita árlega viður-
kenningu: rýtinga mikla og
peningaupphæð. Barbara Vine,
öðru nafni Ruth Rendell, fékk
„guhrýtinginn" að þessu sinni
fyrir „A Fatal Inversion”, en
P. D. James, sem er landsmönn-
um af góðu kunn, fékk svo-
nefndan demantsrýting fyrir
mörg afrek í glæpasagnaritun á
langri ævi.
varpa af-
hjúpuð
THE JANUS MAN. «*»»
Höfundur: Colin Forbes.
Pan Books, 1987.
Janus-maðurinn er nýjasta
spennusagan eftir breska rit-
höfundinn Colin Forbes sem
birtist í pappírskilju. Þetta er
hröð pjósnasaga sem að megin-
hluta snýst um það að komast
að þvi hver af fjórum háttsett-
um mönnum bresku leyniþjón-
ustunnar sé njósnari
Sovétmanna. Sem slíkt er við-
fangsefnið ekki sérlega frum-
legt en Forbes sýnir hér að það
er enn gott tU síns brúks, þ.e.
sem efniviður í spennandi frá-
sögn.
Inn í leitina að KGB-mold-
vörpunni í bresku leyniþjón-
ustunni blandast svo röð
óupplýstra morða og óvenjuleg-
ur maður sem kallast Berlin
læknir og er eins konar arftaki
hins þýska Schweitzer sem
stundaði lækningar á sjúkum í
Afríku við mikinn orðstír.
Forbes segir umbúðalaust frá
þvi sem fyrir söguhetjur hans
ber án mikilla útúrdúra eða
vangaveltna um óskylda hluti,
og á það vafalaust sinn þátt í
vinsældum bóka hans sem eru
tilvalinn afþreytingarlestur
fyrir svefninn.
COKJN
l'OIUJKS
sfl%
I lYIIK \I »V