Dagblaðið Vísir - DV - 28.09.1988, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 28. SEPTEMBER 1988.
15
Stjómmálaþankar:
Félagshyggja
í fyrirrúmi
Horfurnar í stjórnmálunum eru
ekki bjartar um þessar mundir.
Upp er komin togstreita á milli
hægri og'vinstri afla og ekki sér
fyrir endann á þeim málum. Afleið-
ingin af þessu er sú að ekki er
hlaupið að því aö mynda starfhæfa
stjóm sem getur tekiö á þeim
vandamálum sem steðja að þjóð-
inni, bæði félagslegum og efna-
hagslegum.
Svo við víkjum að ríkisstjórnar-
samstarfinu þá gekk þar á ýmsu
og menn sökuðu hvern annan um
óheilindi. Við skulum skoða þetta
aðeins nánar. Eitt fannst mér ein-
kenna stjómina öðru fremur. Þeg-
ar ákvarðanir um óvinsælar að-
gerðir lágu fyrir urðu Framsóknar-
flokkurinn og Sjálfstæðisflokkur-
inn fljótir til og bentu á Alþýðu-
flokkinn og sögðu: „Hann gerði
þetta, ekki ég.“ Og Alþýöuflokkur-
inn stóð einn eftir og varði aðgerð-
ir sem voru sameiginlegar ákvarð-
anir flokkanna þriggja.
Trúði á þessa stjórn
Svona vinnubrögð hljóta að grafa
undan trausti og hafa haft slæm
áhrif á áframhaldandi samstarf.
Sem dæmi um mál af þessum toga
get ég t.d. nefnt matarskattinn,
tollalögin og bílaskattinn. Síðan
má nefna húsnæðismálin sem voru
eitt aðalkosningamál Alþýðu-
flokksins í síðustu kosningum og
eitt meginmálið í stjórnarsáttmá-
lanum. Þar stóð Alþýðuflokkurinn
einn í því að koma því í gegn. Fram-
sóknarflokkurinn og Sjálfstæðis-
flokkurinn, með þá félaga Alexand-
er Stefánsson og Halldór Blöndal í
broddi fylkingar, gerðu allt til að
tefja og þæfa máiið á þingi og létu
Kjallaiiim
Ingi H. Guðjónsson
stjórnarmaður í Sambandi
ungra jafnaðarmanna
sig ekki fyrr en Jóhanna hótaði
brottfór úr stjórn. Hvers vegna?
Spyrjið þá félaga að því. Sú ábyrgð,
sem Alþýðuflokkurinn sýndi í rík-
isstjórn, kom illilega niður á fylg-
inu eins og kom fram í skoðana-
könnunum. En Alþýðuflokkurinn
var samt tilbúinn að fá þennan
brotsjó á sig vegna þess að hann
trúði á þessa stjórn og vann innan
hennar af heilum hug þó svo að
samstarfsflokkarnir væru að þessu
með hangandi hendi og væru í raun
löngu hættir. En eitt gerðist þó á
síðustu vikum. Alþýðuflokkurinn
og Framsóknarflokkurinn virðast
vera farnir að tala saman af fullri
alvöru og hafa sýnt það að biliö á
milli þeirra er í raun ekki mikið
þó að grundvallarágreiningur liggi
í ýmsum málum, sér í lagi land-
búnaðarmálum. En visst traust og
samstarfsvilji hefur greinilega
myndast á milli þeirra í kjölfar
þess að menn fari aö tala saman
og hætti að hnýta hver í annan.
Einnig virðist Alþýðubandalagið
vera veikt fyrir þessu en stað-
reyndin er samt sú að það er-aldrei
hægt að gera sér grein fyrir hvað
gerist í þeim herbúðum í ljósi þeirr-
ar staðreyndar að Ólafur Ragnar
hefur ekki þann stuðning sem
skyldi innan þingflokksins og
flokksins sjálfs en menn þar virð-
ast samt vera farnir að gera sér
grein fyrir nauösyn þess aö félags-
hyggjuöflin standi saman.
Þaðsemfólk vill heyra
Þá er það Kvennalistinn. Kon-
urnar neituðu að ræða nokkurn
skapaðan hlut annan en kosningar
og skyldi engan undra miðað við
skoðanakannanir.
En af hverju vilja þær ekki í
„Kvennalistakonur verða að gera sér
grein fyrir því að það að vera í „póli-
tísku skírlífisbelti“ gengur ekki þegar
til lengdar lætur.“
„Það er ekki minnst á hvernig skuli afla tekna á móti,“ segir greinar-
höfundur meðal annars. - Kvennalistakonur þinga.
stjórn þar sem „mjúku málin“
gætu átt sinn réttmæta sess? Er það
ekki í rauninni svo að þær þora
ekki í stjórn vegna úrræðaleysis
gagnvart þeim gífurlega efnahags-
vanda sem við er að etja?
Málflutningur þeirra hefur ein-
göngu beinst að „mjúku málun-
um“ og er ég þeim fyllilega sam-
mála um að þar þurfi virkilega rót-
tækar aðgerðir sem fyrst. En gall-
inn við málflutning þeirra er sá að
þær tala eingöngu um aö taka pen-
inga úr ríkissjóði til að gera þetta
og gera hitt en þaö er ekki minnst
á hvernig skuli afla tekna á móti.
Þær hljóta að þekkja muninn á
debet og kredit.
Þetta sýnir í raun ábyrgðar-
lausan málflutning og eigið úr-
ræðaleysi í öllum málum.
Staðreyndin er sú að traust efna-
hagslíf rennir stoðum undir vel-
ferðarkerflð.
Ég man alltaf eftir útvarpsþætti
fyrir síðustu kosningar þar sem
tveir af frambjóðendum Kvenna-
listans voru spurðir um stefnu
þeirra í efnahags- og atvinnumál-
um og svar þeirra var einhvern
veginn á þessa leiö: „Hvers vegna
er alltaf verið að spyrja um þessi
mál? Af hverju er ekki spurt um
eitthvað annað?" Þó svo að
Kvennalistinn telji sig flokk sem
sé aö berjast fyrir „mjúku málun-
um“ verður hann að hafa þá ábyrgð
að sýna fólki fram á hvernig afla
eigi tekna fyrir þeim málum í stað-
inn fyrir að segja eingöngu það sem
fólk vill heyra. Kvennalistakonur
verða aö gera sér grein fyrir því
aö það að vera í „pólitísku skírlífis-
belti“ gengur ekki þegar til lengdar
lætur. Skellurinn seinna meir
verður verri fyrir vikið.
Sérhagsmunaklíkur
Um Sjálfstæðisflokkinn er það
eitt að segja að þar vaða uppi sér-
hagsmunaklíkur sem toga í spott-
ann á Þorsteini sem sýndi það
ábyrgðarleysi að sprengja stjórn-
ina með tillögum sem hann vissi
að hinir flokkarnir myndu ekki
ganga aö. Hans stjórnendur fundu
einfaldlega góða leið út úr ríkis-
stjórninni en yfirsást greinilega sú
samstaða sem Alþýðuflokkur og
Framsóknarflokkur sýndu í kjölfar
stjórnarslita. Eftir þessa atburði
sýndi Borgaraflokkurinn loksins
sitt rétta andlit. Albert, sem lýsti
því yfir fyrir síðustu kosningar að
hann gæti ekki hugsað sér að vera
í flokki sem hefði frjálshyggju að
leiðarljósi, er nú eins og grár köttur
í kringum Sjálfstæðisflokkinn til
að bjarga því sem bjargað verður
af Borgaraflokknum.
Eins og sjá má af þessu og orðum
Þorsteins Pálssonar á Hótel Sögu
þann 21. september síöastliðinn
hefur aldrei verið jafnmikilvægt
fyrir félagshyggjuöflin að standa
saman í þeirri baráttu sem fram-
undan er.
Ingi H. Guðjónsson
Minningaigrein um ráðviltta ríkisstjórn
Þá hefir ríkisstjóm Þorsteins
Pálssonar geispað golunni, aðeins
14 mánaða gömul. Á þessum tíma
hefur henni tekist að ávinna sér
titilinn „óvinsælasta ríkisstjórnin"
í íslenskri stjórnmálasögu svo að
varla verður þjóðarsorg þó að hún
hafi lagt upp laupana.
Ekki verður sagt að ríkisstjórnin
hafi fengið hægt andlát því að síð-
ustu tímana köstuðu ráðherrar
spjótum hver að öðrum í fjölmiðl-
um og klögumáhn gengu á víxl.
Þetta voru eitthvað svo drama-
tískir athurðir.
En allt fram í rauðan dauða ríkis-
stjórnarinnar höfðu ráðherrar
virst taka lífinu létt. Á sama tíma
og þeir sögðu að atvinnuvegirnir
væru komnir í strand og galtómur
kassinn hjá Jóni Baldvini tóku þeir
sitt sumarfrí. Utanríkisráðherra
tókst að setja nýtt met í laxveiðum
og forsætisráðherra fór í langþráða
heimsókn til forseta Bandaríkj-
anna og var í leiðinni boðið til
Pentagon þar sem tekiö var á móti
honum með meiri viðhöfn en
nokkrum þjóðhöfðingja sem þang-
ið hafði komið. Tugir hermanna
úr sjóher, flugher og landher
Bandaríkjanna stóðu heiðursvörð
og försætisráðherra kannaði her-
inn með mikilli prýði og færði þjóð
sinni aukna virðingu eins og vænta
mátti.
Flottræfilsháttur og
ferðagleði
Fróðlegt væri að vita hvað öll
KjaUaiinn
Aðalheiður Jónsdóttir
verslunarmaður
ferðalög og lystisemdir fyrirfólks-
ins kosta þjóðarbúið, svo flölmennt
fyldarlið sem það hefir stundum á
að skipa.
Þá er athyglisvert hvað hægt er
að ausa á báða bóga fiármunum
þjóðarinnar í alls konar bruðl og
flottræfilshátt. Það var t.d. hægt að
ákveða byggingu handboltahallar,
sem talið var að mundi kosta einn
milljarð króna, á sama tíma og sett
eru lög sem ómerkja síðustu kjara-
samninga og lækka launin svo að
hægt sé að halda atvinnuvegunum
gangandi og þá voru ekki undan
skilin lægstu launin, rétt um 30
þús. á mánuði. Um þetta var ekki
ágreiningur. Hvernig ríkisstjórnin
gat þoraö að framkvæma slíkt
óhæfuverk er ekki unnt að skilja.
Manngildi fótum troðið -
auðgildi sett öllu ofar
Því ber vissulega að fagna að
þessi ráðvillta ríkisstjórn gafst upp
á rólunum. Hvað við tekur er enn-
þá óráðin gáta. En verra getur það
varla orðiö.
Það eina sem þessari ríkisstjórn
og þeirri næstu á undan tókst var
að færa alla hluti til verri vegar.
Síendurtekin góðæri höfðu þessar
ríkisstjórnir möguleika á að gera
að slíku efnahagsböli að þær fengu
ekki við neitt ráðið en röðuðu upp
óleysanlegum vandamálum, flár-
málaspillingu og misrétti þar sem
auðgildi var sett öllu ofar en mann-
gildi troðið í svaðið. Stór hluti þjóð-
arinnar dæmdur til að lifa við harð-
an kost.
„Ófreskjan“
Fyrir nokkrum dögum sagði
Steingrímur Hermannsson eitthvað
á þá leið að nú sæist að það sem
hann sagði í febrúar um ófreskjuna
hefði haft við rök að styðjast. Ann-
ars skildist mér að hann hefði alveg
gleymt að geta þess að hann var
einn af feðrum þessarar „ófreskju"
Hins vegar afsakaði Steingrímur til-
vist afkvæmisinsá þeim forsendum
að hann hefði ekki mátt rétta íhald-
inu litla puttann þá hefðu „frjáls-
hyggjugauramir" hrifsað alla
höndina með þessum örlagaríku
afleiðingum.
Þangað sækir klárinn sem
hann er kvaldastur
Svo virðist vera, eftir því sem
skoðanakannanir hafa sýnt um
fylgi stjórnmálaflokka og vinsældir
stjórnmálamanna, að fleiri gleymi
en Steingrímur. Langsamlega vin-
sælasti stjórnmálamaðurinn er
formaður Framsóknarflokksins og
fylgi flokks hans vex jafnt og þétt.
Þá heflr Sjálfstæðisflokkurinn
einnig bætt við sig fylgi. Þetta sagð-
ist Þorsteinn Pálsson alls ekki fá
skilið og síst skal ég lá honum það.
En til er máltæki sem segir: Þangað
sækir klárinn sem hann er kvald-
astur. Og skyldi formaður Sjálf-
stæðisflokksins ekki oft hafa heyrt
kjósendur segja á kosningadaginn
að þeir ætli að kjósa íhaldið eins
og þeir hafi gert í 50 ár. Það eru
slíkir pólitískir svefngöngumenn
sem eiga sinn stóra þátt í því að
gera þennan flokk að stærsta
stjórnmálaflokki. landsins. Sem
sýnist eitthvað það undarlegasta í
pólitískri sögu þessa lands. þennan
sama flokk sem fann upp á því hér
fyrr á öldinni að leika sér með
„sjálfstæðiö", tók upp nafn þess og
nefndi sig Sjálfstæðisflokk.
Öfug hlutföll
Það er merkileg staðreynd að
skoðanakannanir hafa sýnt að fylg-
ishrun ríkisstjórnarinnar stendur
í öfugu hlutfalli við fylgi stjórnar-
flokkanna. Þetta sýnist vera furðu-
legasta fyrirbæri í pólitísku við-
horfi sem um getur. Aðeins vesal-
ings kratarnir hafa þurft að lúta
orsakalögmálinu og taka afleiðing-
um gerða sinna. Þó að mér sýnist
reyndar að þeir hefðu mátt fá dálít-
ið duglegri rassskell.
En nú hefir þessi ríkisstjórn
runnið sitt skeið á enda og átti sem
betur fer stutta sögu. Því eins og
maðurinn sagði: „Það er aldrei
gaman að leiðinlegum sögum.“
En nú herma síðustu fréttir að
líkur séu á að arftaki hennar sé í
burðarliðnum. Og ég vil aöeins
segja það að ég vona að svo fari.
Ég trúi að það sé besti kosturinn.
Aðalheiður Jónsdóttir
„Það er merkileg staðreynd að skoð-
anakannanir hafa sýnt að fylgishrun
ríkistjórnarinnar stendur 1 öfugu hlut-
falli við fylgi stjórnarflokkanna.‘‘