Dagblaðið Vísir - DV - 23.11.1988, Blaðsíða 4

4
MIÐVIKUDAGUR 23. NÓVEMBER 1988.
Fréttir___________________________________________________________________________________dv
Steingrimur undirbýr aðgerðir til stuðnings útflutningnum:
Lítill stuðningur við kröfu
Framsóknar um nýiar aðgerðir
lækkun dollarans kemur sérlega illa við Sambandið
„Vegna stjórnleysis i efnahagsmál-
um hefur mistekist aö koma í veg
fyrir ofíjárfestingu. eyöslu og þenslu
i góöærinu með þeim afleiöingum að
kreppa er yfirvofandi og verulegur
samdráttur í þjóöfélaginu."
Þetta var tónninn i stjórnmála-
ályktun flokksþings Framsóknar-
flokksins sem haldið var um helgina:
Samdráttur á flestum sviöum og al-
gjört hrun biöi handan við horniö ef
ekki yrði gripið til aðgerða. Þegar
Steingrímur Hermannsson. forsætis-
ráöherra og formaður flokksins.
gekk af þinginu lvsti hann því yfir
að stjórn fiokksins heföi fengið fullt
umboð til að gera hvað sem er sem
gæti trvggt að framleiðslugreinarnar
stöðvuðust ekki.
Steingrímur hafði áður lýst því yfir
á skyndifundi Sölumiðstöðvar hraö-
frystihúsanna að hann hefði sett
ýmsa punkta niður á blað eftir að
hann kom í forsætisráðuneytið og
blöskraö hversu svart útlitið væri.
Hann ætlar að boða til sérstaks ríkis-
stjórnarfundar til að ræða horfurnar
og hefur tilkynnt að sá fundur verði
lengri en hefðbundnir ríkisstjórnar-
fundir. Þar mun hann sjálfsagt
kynna samráðherrum sínum punkt-
ana sína.
Það er hins vegar ólíklegt að ráö-
herrar Alþýðuflokks og Alþýðu-
bandalags muni verða jafnákafir aö
grípa til enn nýrra efnahagsaðgerða
og Steingrímur lítur út fyrir að vera.
„Þessi fundur mun sjálfsagt fara í
að upplýsa Steingrím um ástandið,"
sagði einn alþýðuflokksmaðurinn í
samtali við DV og vísaöi þar til um-
mæla Steingríms um fílabeinsturn
utanríkisráðuneytisins.
Stjórnarflokkarnir leggia nokkuð
mismunandi skilning í hver vandinn
sé.
5 milljaröa halli
á ríkissjóði
Öllum er ljóst að mæta þarf minnk-
andi tekjum ríkissjóðs vegna sam-
dráttar í söluskattsveltu á þessu ári
og áframhaldandi samdrætti á næsta
ári vegna rninni aflakvóta.
Það liggur nú fyrir eftir uppgjör
októbermánaðar aö hallinn á ríkis-
sjóði í ár stefnir í 5 milljarða. Ástæð-
an er fyrst og fremst minni sölu-
skattsvelta og tekjumissir ríkissjóðs
vegna þess. Ólafur Ragnar Grímsson
hefur lagt til að. reynt vefði að koma
fram skattahækkunum í gegnum
þingið fyrir áramót til þess að reyna
að rétta \úð stöðuna á þessu ári. Það
gæti hins vegar strandað í þinginu
þar sem ríkisstjórnin hefur ekki
meirihluta til að ná fram slíkum
málum án stuönings einhvers úr
stjórnarandstöðunni.
Tekjuafgangur
1989 horfinn
Ekkert bendir til þess að sölu-
skattsveltan muni aukast á næstu
mánuðum. Samdrátturinn í október
riölar því forsendum fíárlagafrum-
varps Ólafs Ragnars Grímssonar. Ef
ríkisstjórnin grípur ekki til enn frek-
ari skattahækkana eða niðurskurðar
er 1.200 milljón króna tekjuafgangur
frumvarpsins horfinn. Samdráttur í
þjóðfélaginu vegna minni aflakvóta
mun síðan bætast ofan á þann sam-
Fréttaljós
Gunnar Smári Egilsson
drátt í veltusköttum ríkissjóðs sem
þegar hefur orðið.
Þar sem forsendur fiárlagafrum-
varpsins um tekjuafgang hafa brost-
ið stendur ríkisstjórninni þrennt til
boða. Það fyrsta er aö falla frá þvi
stefnumiði að skila ríkissjóði með
tekjuafgangi. Sú ákvörðun væri ill-
sættanleg við annað markmið ríkis-
stjórnarinnar sem er að halda verð-
bólgu niðri. Annað er að skera niður
ríkisútgjöld. Þar sem 75 prósent af
ríkisútgjöldum eru nær óhagganleg
myndi slíkur niðurskurður einkum
bitna á framkvæmdum. Slík ákvörð-
un er ekki til þess fallin að mæta
auknum samdrætti í þjóðfélaginu. í
þriðja lagi getur ríkisstjórnin hækk-
að skatta umfram það sem hún hefur
þegar kynnt. Slík ákvöröun mun
verða gagnrýnd þar sem ríkissjóður
haldi með því sínum hlut á sama tíma
og einkageirinn dregur saman. í ljósi
reynslunnar er þessi niöurstaða þó
langlíklegust.
Met í erlendum
skuldum í hættu
Þar sem landsframleiðslan minnk-
ar á næsta ári má búast við aö þessi
ríkisstjórn slái öll fyrri met í skatt-
heimtu sem hlutfalli af landsfram-
leiðslu. Samkvæmt fiárlagafrum-
varpinu var gert ráð fyrir að heildar-
tekjur ríkissjóðs yrðu um 28,1 pró-
sent af landsframleiðslu árið 1989.
Það er nokkuð ljóst að þetta hlutfall
verður mun hærra - fari jafnvel yfir
30 prósent.
Annað met, sem er í hættu, er
skuldastaða þjóðarbúsins gagnvart
útlöndum. Samkvæmt fiárlagafrum-
varpinu var gert ráð fyrir að staða
þjóðarbúsins yrði neikvæð um sem
nemur 47,7 prósentum af landsfram-
leiðslu. Miðað við nýjustu upplýsing-
ar um enn frekari samdrátt er ljóst
að þetta hlutfall getur orðið um 49,3
prósent og íslandsmetið frá 1985,52,5
prósent, er því í hættu. Eldri met í
greiðslubyrði erlendra lána eru
sömuleiðis í hættu.
Framsókn vill
styðja útflutninginn
Fyrir utan ríkisfiármálin þarf rík-
isstjórnin einnig aö ákveða til hvaöa
aðgeröa á að gripa þegar verðstöðv-
uninni verður aflétt í lok febrúar.
Af ummælum stjórnarliða er ljóst að
einhvers konar verðlagseftirlit mun
halda áfram. Sú ákvörðun helst í
hendur viö kjarasamninga sem
veröa lausir um sama leyti. Ef ríkis-
stjórnin ætlar sér að ná einhveijum
raunhæfum árangri í að minnka
veröbólgu mun hún beita sér fyrir
því að í kjarasamningum verði ekki
samið um kauphækkanir nema sem
nemi fáeinum prósentustigum.
Það er ekki mikill ágreiningur inn-
an rikisstjórnarinnar um að hún
þurfi aö taka á ofangreindum mál-
um. Eins og ljóst er af ummælum
framsóknarmanna aö undanfómu
eru þeir samt ekki tilbúnir að sætta
sig við annað en tekið verði myndar-
lega á svokölluðum vanda fram-
leiðslugreinanna sem allra fyrst.
Alþýðuflokks- og alþýðubandalags-
menn eru hins vegar ekki fúsir til
þess.
„Það eru ekki nema sex vikur síðan
samþykkt var að setja atvinnutrygg-
ingarsjóðinn á laggirnar. Viö viljum
sjá hvaða áhrif hann hefur áður en
við förum að hugsa til frekari aö-
gerða,“ sagði alþýðuflokksmaður við
DV.
Stefnt er að því að úthluta úr þess-
um sjóði nú í vikunni.
„Þá fá þau fyrirtæki, sem eiga það
skiliö, lán úr sjóðnum, nokkur sem
einhvern tímann heföu átt það skilið
en önnur fá blessunarlega að rúlla,“
sagöi sami alþýðuflokksmaður.
Fall dollarans særir
einkum Sambandið
Áhugi framsóknarmanna á aðgerð-
um til stuðnings útflutningsgreinun-
um er skýrður með tengslum flokks-
ins við Sambandið. Forstjóri þess og
stjórnarformaður fengu jafnmörg
atkvæði í miðstjórn flokksins um
helgina og fékk aðeins einn flokks-
maður fleiri atkvæði en þeir.
Fall dollarans að undanförnu hefur
komið einkar illa við Sambandið og
Sambandsfrystihúsin. Þau eru mun
háðari Bandaríkjamarkaði en til
dæmis frystihús innan Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna. Fall doll-
arans veldur hækkun annarra gjald-
miðla gagnvart íslensku krónunni.
Það eru því einkum þeir sem eru
háðir útflutningi á Bandaríkjamark-
aö sem hafa ástæðu til þess aö kvarta.
Þeir sem flytja út á aðra markaöi
geta í raun hrósað happi.
Lækkun dollarans er í raun einu
ytri áföllin sem íslendingar hafa orð-
iö fyrir. Það er því ekki óeðlilegt að
líta á komandi átök innan ríkis-
stjórnarinnar um aðgerðir til stuðn-
ings útflytjendum sem baráttu Fram-
sóknarflokksins fyrir því að koma
fótunum undir Sambandið og Sam-
bandsfrystihúsin.
Ólafur Ragnar Grímsson fjármálaráðherra vill hækka skatta fyrir áramót
til að rétta eitthvað við 5 milljarða halla á rikissjóði i ár. Til þess þarf hann
að koma tekjuöflunarfrumvörpum i gegnum þingið þar sem ríkisstjórnin
hefur ekki tryggan stuðning til að fá þau samþykkt. DV-mynd GVA
í dag mælir Dagfari
í skugga hrafnsins
Nú er verið að sýna kvikmyndina
í skugga hrafnsins í Laugarásbíói
og er hún hin ágætasta afþreying
og hstaverk um leið. Kvikmynda-
gagnrýnendur hér heima voru yfir-
leitt vinsamlegir í dómum sínum
um myndina en eitthvað hafa verið
skiptar skoðanir meðal áhorfenda.
En eftir að fréttir bárust frá Svíþjóð
um að hún heföi fengiö lofsamlega
dóma þar í landi fer ekki lengur á
milli mála að hér. er mikil og góð
kvikmynd á ferðinni. Kvikmyndir
eftir Hrafn Gunnlaugsson eru
nefnilega háöar ummælum Svia og
af því að Svíar hafa miklu betra
vit á kvikmyndum heldur en ís-
lendingar verða menn aö skilja að
þetta er gott bíó, hvað sem áhorf-
endum fmnst.
Annars er þetta algjört aukaat-
riöi hvað fólki finnst um myndina.
Hitt skiptir meira máli hvað höf-
undinum sjálfum og aðstandend-
um hans finnst um sína eigin
mynd. Enda hlýtur höfundurinn
að vita meira um sín eigin listaverk
heldur en aðrir. Nú vill líka svo vel
til að Hrafn Gunnlaugsson hefur
verið lista- og skemmtistjóri hjá
ríkissjónvarpinu en Hrafn, sem
gerir myndina í skugga hrafnsins,
er sami Hrafn Gunnlaugsson og
stjórnar listadeildinni hjá Sjón-
varpinu. Auk þess er systir Hrafns
Gunnlaugssonar aðalleikarinn í
myndinni og mágur Hrafns Gunn-
laugssonar er líka einn af leikurum
myndarinnar. Þaö eru því hæg
heimatökin að koma þessu lista-
verki á framfæri. Að vísu tíðkast
það ekkí að kvikmyndir séu sýndar
í sjónvarpinu um leiö og þær eru
sýndar í bíóhúsum og þess vegna
hefur verið brugðið á þaö ráð að
kvikmynda kvikmyndatökuna og
gefa sjónvarpsáhorfendum kost á
að fylgjast með þvi hvernig kvik-
myndatakan fór fram. Nú er búið
að sýna tvær kvikmyndir um kvik-
myndina í Sjónvarpinu og vonandi
eru fleiri á leiðinni, svo engum leið-
ist sjónvarpsdagskráin.
Verður heldur ekki annað sagt
en að það sé eðlilegt framhald af
miklu hstaverki að sjá hvemig
listaverkið er unnið. Sérstaklega
þegar einn og sami maðurinn
stjórnar verkinu og leggur síöan
mat á það hvað skuli sýnt í sjóh-
varpj, Fyrir vikið hefur ríkissjón-
varpið verið svo elskulegt gaguvart
okkur áhorfendum aö fylla dag-
skrána af löngum og merkilegum
kvikmyndum um kvikmyndina
hans Hrafns.
Við höfum fengið að sjá brot af
upptökum, sem bæði eru gerðar af
Sjónvarpinu undir stjórn Hrafng
og svo af Svíum sem hafa sýnt okk-
ur Hrafninn baksviös. Er það í
samræmi við það náttúrulögmál
að Svíar hafa einir vit á bíómynd-
um Hrafns Gunnlaugssonar fyrir
utan hann sjálfan. Svo höfum við
séö sérstakar myndir um einstaka
leikara og næsti kafli í þessum
uppökum fer fram á laugardaginn,
þegar okkur verður sýnt í beinni
útsendingu þegar útlendingar,
undir forystu Svía, munu verð-
launa leikarana í skugga hrafnsins.
Ýmsar merkar biómyndir hafa
verið framleiddar í áranna rás. í
Ameríku er allnokkur kvikmynda-
iðnaður og í flestum Evrópulönd-
um stendur kvikmyndaiðnaður
með blóma en í rauninni hefur öh
þessi framleiðsla verið hjóm eitt og
rusl í samanburði við myndina
hans Hrafns Gunnlaugssonar.
Þessu hefur ríkissjónvarpið gert
sér grein fyrir undir forystu Hrafns
Gunnlaugssonar, og þess vegna
hefur Hrafn Gunnlaugsson ákveðið
að láta Hrafn Gunnlaugsson
mynda Hrafn Gunnlaugsson í bak
og fyrir, bæði af löndum sínum og
Svium, svo ekki fari framhjá nein-
um að hér er á ferðinni bíómynd
allra tíma.
Það yröi auðvitað meiri háttar
skandall ef kvikmyndin fengi ekki
fyrstu verðlaun á laugardaginn og
vonandi er að Svíar hafi þar hönd
í bagga enda hafa þeir manna best
vit á verkum Hrafns Gunnlaugs-
sonar. Fyrir utan Hrafn sjálfan. Við
getum verið þakklát fyrir þá tilvilj-
un að Hrafn Gunnlaugsson á inn-
angengt í ríkissjónvarpinu svo
þessir atburðir og listasnilld fari
ekki framhjá neinum manni því
annars hefði enginn getað fylgst
með því hvernig Hrafn fer aö því
að framleiða kvikmynd ef Hrafn
Gunnlaugsson kvikmyndafram-
leiðandi væri ekki akkúrat sami
Hrafn Gunnlaugsson og er lista- og
skemmtistjóri hjá Sjónvarpinu.
Dagfari