Dagblaðið Vísir - DV - 23.11.1988, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 23. NÓVEMBER 1988.
MH Frjálst.óháð dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð í lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Allaballarnir
Þegar íslenskir sósíalistar stóðu undir nafni voru
hugsjónirnar og 'trúarbrögðin úr austri svo heilög mál
í þeirra augum að þeir settust aldrei í ríkisstjórnir nema
með afarkostum og úrshtaskilyrðum um brottför varn-
arliðsins og annað í þeim dúr. Alveg fram á daga Al-
þýðubandalagsins var óvild og andstaða gegn samstarfi
við vestræn ríki höfuðhugsjón flokksins. Fræg eru dæm-
in um andstöðuna gegn Búrfellsvirkjun, álverinu, Frí-
verslunarbandalaginu og raunar öllu sem var útlenskt
og ekki kom úr austrinu.
Sumir hafa haldið að nýjasta kynslóðin í Alþýðu-
bandalaginu hafi mildast í trúarbrögðunum á síðari
árum enda hefur Alþýðubandalagið kastað fyrir róða
mörgum hugsjónamálunum eftir að ráðherrasýkin greip
um sig og varð öllum heilögum kúm yfirsterkari. í seinni
tíð hafa allaballar vafið fordóma sína inn í þokukennd-
ar viljayfirlýsingar sem fæstir hafa tekið mark á og
sjaldnast framkvæmt. Helst hafa þeir getað þvælst fyrir
og er þess skemmst að minnast þegar Alþýðubandalag-
inu tókst að spilla fyrir áframhaldandi stóriðju í sam-
starfi við erlenda aðila og erum við enn að súpa seyðið
af þeirri afturhaldsstefnu.
Þegar núverandi ríkisstjórn var sett á laggirnar var
ákafi Alþýðubandalagsins fyrir stjórnarþátttöku svo
mikill að flokksforystan gleypti nánast hvað sem var,
minntist ekki á varnarliðið eða Atlantshafsbandalagið
og lét afnám samningsréttarins yfir sig ganga. Ráð-
herrasýkin lét aftur til sín taka.
Nú er hins vegar að koma í ljós að gamla afturhaldið
í Alþýðubandalaginu er ekki dautt úr öllum æðum.
Ennþá finnast í þeim flokki fulltrúar gömlu trúarbragð-
anna og ennþá stinga þeir upp kollinum sem telja það
skaðlegt að eiga viðskipti við vestræna aðila. Annars
vegar er hér um að ræða varaflugvöll sem Atlantshafs-
bandalagið vill gera og kosta á Norðurlandi. Hins végar
eru áframhaldandi viðræður um stækkun álverins í
Straumsvík. í báðum þessum málum hafa fulltrúar aft-
urhaldsins í Alþýðubandalaginu lýst yfir því að flokkur-
inn muni koma í veg fyrir þessar framkvæmdir.
Öllum er ljóst að nýr og fuUkominn flugvöllur er
mikil samgöngubót og flugvellinum fylgja engar kvaðir
af hálfu NATO, aðrar en þær að hafa afnot af vellinum
ef til styijaldar kemur. Sömuleiðis er stækkun álversins
í samvinnu við ýmis alþjóðafyrirtæki veruleg lyftistöng
fyrir atvinnulífið og forsenda fyrir áframhaldandi virkj-
unum. Báðar þessar framkvæmdir njóta fylgi mikils
meirihluta þjóðarinnar.
Það er átakanlegt til þess að vita ef gamla afturhaldið
í Alþýðubandalaginu kemur í veg fyrir að hægt verði
að hrinda góðum málum fram. Þá verður stjórnarþátt-
taka allaballa dýru verði keypt. Samstarfsflokkar Al-
þýðubandalagsins í ríkisstjórn eiga ekki að ansa þessum
fordómum. Þeir eiga að stilla aflaböllum upp við vegg
og tflkynna þeim að annaðhvort samþykki þeir skyn-
samlegar og sjálfsagðar framfarir, annaðhvort sam-
þykki þeir samstarf íslendinga við vestræna banda-
menn, ella sé stjórnarsamstarfmu slitið. Alþýðubanda-
lagið gafst upp í baráttu sinni gegn varnarsamstarfinu
og NATO. Það mun líka láta undan í þeim málum sem
nú eru á dagskrá. Að öðrum kosti einangra allaballarn-
ir sjálfa sig frá ráðherrastólunum og til þess mega þeir
ekki hugsa. Ráðherrasýkin mun bera trúarbrögðin ofur-
liði.
Ellert B. Schram
„Nú berjast Suðurnesjamenn örvæntingarfullri baráttu til þess að hindra hrun í útgerð og vinnslu.
menn Suðurnesja funda um togarasölumálið.
- Þing-
Af stríðum
kvótastraumi
Fyrir réttu ári bar stjómun fisk-
veiða hátt í umræðunni í fjölmiðl-
um og inni á Alþingi. Kvennalista-
konur létu ekki sitt eftir liggja og
kynntu hugmyndir sínar í nefndar-
störfum, greinaskrifum, fréttatil-
kynningum og breytingatillögum
við frumvarp ríkisstjórnarinnar
um stjómun fiskveiða.
Undarlega erfitt reyndist að ná
eyrum fjöldans með þessar hug-
myndir og má þar e.t.v. um kenna
rótgrónum viðhorfum um skyn-
bragð kvenna á atvinnumálum því
ekki bar á öðru en aö menn heyrðu
ágætlega þegar fulltrúar Alþýöu-
bandalagsins kynntu hugmyndir á
svipuðum nótum nokkru síðar.
Stjómarfrumvarpið var lögfest éft-
ir maraþonumræður og mikil átök
á Alþingi en sjávarútvegsráðherra
lét ekki svo lítið að víkja orði að
tillögum Kvennalistans í umræð-
um á þingfundi.
Því er ástæða að rifja þetta upp
að afleiðingar fiskveiðistefnunnar
birtast nú með skýrum og nötur-
legum hætti á Suðumesjum þessa
dagana. Hefði verið farið að tillög-
um Kvennalistans við mótun fisk-
veiðistefnu fyrir tæpu ári hefði
staðan verið önnur.
Miklu kastað á glæ
Markmiö fiskveiðistefnu hljóta
að vera vemdun og uppbygging
fiskistofna, aukin hagkvæmni við
veiðar og vinnslu, bætt meðferð og
hámarksnýting aflans, bætt kjör
starfsfólks í sjávarútvegi svo og
sanngjörn dreifing atvinnu og arðs
eftir aðstæðum.
Núgildandi fiskveiðistjómun hef-
ur ekki skilað tilætluðum árangri.
Heildarþorskaflinn hefur á hverju
ári farið langt fram úr áætlun og
smáfiskadrápið er gegndarlaust.
Fiskiskipum hefur fjölgað og ný
skip em í flestum tilvikum stærri
en þau sem lagt er. Sjávaraflinn er
illa nýttur og miklu á glæ kastað í
orðsins fyllstu merkingu. Kjör
starfsfólks í sjávarútvegi eru slæm.
Hömlur gegn flutningi kvóta milli
landsvæða hafa reynst haldlausar
og einstaklingar hafa hagnast um
hundmð milljóna á sölu kvóta sem
stjómvöld úthlutuðu þeim ókeypis.
Tillögur Kvennalistans
Allt þetta var deginum ljósara
fyrir löngu. Kvennalistakonur
vfidu því reyna nýja leiðsem var í
aöalatriðum þessi:
* Árlegur heildarafli yröi eftir sem
áður ákveðinn af sjávarútvegs-
ráðherra að fengnum tillögum
Hafrannsóknastofnunar.
* 80% heildaraflans yrði skipt milli
byggðarlaga með hliðsjón af
lönduðum afla síðustu 5 ára en
vildi byggðarlag halda sínum
hlut miðað við fyrri ár bæri því
KjáUarinn
Kristín Halldórsdóttir
þingkona Kvennalistans
að greiða fyrir þaö sem á vantaði.
* Gjald byggðarlaga rynni í sér-
stakan sjóð, sem varið yrði til
fræðslu og rannsókna í sjávarút-
vegi og verðlauna til handhafa
aflamarks fyrir góða frammi-
stöðu í nýtingu og meöferð sjáv-
arafla eða lofsverðan aðbúnað
starfsfólks.
* Byggðarlög réðu því að mestu
sjálf hvemig þau ráðstöfuðu afla
sínum og hvert gjald umfram
lántöku ríkisins þau tækju fyrir
en eðlilegt væri að tekjur sveitar-
félaga af framleigu kvótans yrðu
notaðar til þess að bæta aðstöou
í höfnum og þjónustu við sjávar-
útveginn.
Þrátt fyrir rækilega kynningu fékk
þessi stefna ekki nægan hljóm-
grunn, hvorki inni á Alþingi né í
almennum umræðum. Nú heyrast
æ oftar raddir á svipuðum nótum
og þarf engan að undra þótt þær
séu háværastar meðal Suðumesja-
manna sem hafa mátt sjá á eftir
17-18 þúsund tonna kvóta til ann-
arra landshluta frá 1984.
Sérstaða Suðurnesja
Fyrir tveimur áratugum stóð
sjávarútvegur svo vel á Suöumesj-
um að þar var jafnvel besta afkom-
an á landinu í þessum undirstööu-
atvinnuvegi landsmanna. Nú berj-
ast Suöumesjamenn örvæntingar-
fullri baráttu til þess að hindra
hrun í útgerð og vinnslu. Hvað
veldur?
Ein ástæðan er sú að Suðumesin
em ekki viðurkennd landsbyggð
og hafa í sumu tilliti fremur goldið
en notið nábýlisins við höfuðborg-
arsvæðið. Suðumesjabyggðir urðu
útundan við framkvæmd byggða-
stefnu á 8. áratugnum, var neitað
um fyrirgreiðslu á sömu kjörum
og aðrir staðir úti um land nutu.
Afleiðing þess varð hægari upp-
bygging og endumýjun í sjávar-
plássum Suðumesja sem aftur olli
því að þau vom að ýmsu leyti verr
undir það búin að mæta afleiðing-
um kvótakerfis og samdráttar í
fiskvinnslu.
Önnur veigamikil ástæða er sú
að samsetning aflans er óhagstæð
hjá Suðumesjaskipum og vinnsla á
sama hátt óhagkvæm. Samsetning
aflans breytist hins vegar við flutn-
ing skipa af suðursvæði á norður-
svæði, þar sem þorskafli vegur
mun þyngra á norðursvæðinu og
sú er veigamesta ástæðan fyrir
dýrmæti Suðumesjaskipa. Það fer
á hinn bóginn illa saman við hags-
muni heildarinnar.
Snúið I sókn
Ástandið er vægast sagt ískyggi-
legt í sjávarútvegi á Suðumesjum
sem eitt sinn voru í fararbroddi.
Á hálfu öðra ári hafa yfir 10 fisk-
vinnslufyrirtæki hætt rekstri,
fengið greiðslustöðvun eða orðiö
gjaldþrota.
Á sama tíma og fiskiskipastóll
landsmanna hefur stækkað vera-
lega hefur skipastóll Suðumesja-
manna minnkað um tæp 2.800 tonn
á síðustu 4 árum. Þegar þetta er
skrifaö er enn ekki útséð með 2
togara Hraðfrystihúss Keflavíkur,
sem Byggðastofnun vfil aðstoða
Skagfirðinga við að kaupa, en auk
þeirra er íjöldi smærri skipa á Suð-
umesjum á sölulista.
Þessu verður að linna. Það getur
ekki verið hagkvæmt að leggja nið-
m* * sjávarútveg á Suðurnesjum og
jafnframt stuðla að vaxandi sókn í
smáþorsk. Suðumesjamenn reyna
nú að snúa undanhaldi í sókn og
eiga skiliö stuðning og skilning.
Staðan væri allt önnur nú ef
hlustað hefði verið á tillögur
Kvénnalistans við mótun fiskveiði-
stefnunnar.
Kristín Halldórsdóttir
„Það getur ekki verið hagkvæmt að
leggja niður sjávarútveg á Suðurnesj-
um og jafnframt stuðla að vaxandi sókn
í smáþorsk.“
»