Dagblaðið Vísir - DV - 08.03.1989, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 8. MARS 1989.
15
Réttur eða forréttur?
Stúdentar kjósa!
Um miðjan þennan mánuð ganga
stúdentar við Háskóla íslands til
kosninga til Stúdentaráðs. Valið
stendur á milli tveggja lista, lista
Röskvu og lista Vöku. Listi Röskvu
er skipaður félagshyggjufólki sem
í hinum stóra heimi stjómmálanna
fylgir ólíkum stjómmálaflokkum
að máh en hsti Vöku er skipaður
ungum íhaldsmönnum sem alUr
eiga djúpar rætur í Sjálfstæðis-
flokknum og stofnunum hans.
^Þetta er dáUtið hjákátleg staðreynd
þegar það er haft í huga að fuUtrú-
ar Vöku hafa galað þann boðskap
út um aUan háskóla að „póUtík“
skuU burt úr Stúdentaráði. Þeir
sem lesa dagblöð með reglulegra
milUbiU en 10 ára skilja hins vegar
þessa mótsögn Vökumanna, þar
sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur
haldið því að þjóðinni aUa sína tíð
að hann sé ekki í stjómmálum,
hann sé flokkur aUra stétta og verji
eitthvað sem hann kaUar sameigin-
lega hagsmuni þeirra
Valið er stúdenta
í Stúdentaráði sitja 30 fuUtrúar
stúdenta. Á því kjörtímabiU sem
nú er að Uða átti Vaka 15 fulltrúa
og þeir sem fylkja sér undir merki
Röskvu 15. Fylkingarnar hafa því
í raun haft stöðvunarvald á hvor
aðra. Það samræmist ekki stefnu
Sjálfstæðisflokksins að umræða
um ákveðin mál og atburði í
landinu og heiminum öUum eigi
sér stað í landinu. Af þessum sök-
um hefur Vaka komið því í gegn
að stúdentar við Háskóla íslands
hafa einir stúdenta á Norðurlönd-
um látið ofsóknir gegn stúdentum
í Suður-Afríku og víðar í léttu rúmi
Uggja. Vaka skUgreinir þessi mál
ekki sem hagsmunamál stúdenta
og gengur út frá því sem vísu að
stúdentar við Háskóla íslands vUji
ekki að lýðræðiskjömir fuUtrúar
þeirra hafi skoðanir á öðru en
þröngt skUgreindum hagsmunum
stúdenta. Vaka hagar málflutningi
sínum líka þannig að annaðhvort
sé um það að ræða að Stúdentaráð
ræði daginn út og daginn inn „þör-
KjaUarinn
Heimir Þór Pétursson
fulltrúi Röskvu I
Stúdentaráði H.í.
ungapláguna í Noregi og ofsóknir
gegn stúdentum í Suður-Afríku“
annars vegar (svo notuð sé samUk-
ing þeirra sjálfra) eða efnahagslega
hagsmuni stúdenta hins vegar.
Þetta verður Vaka auðvitað að eiga
við sjálfa sig, en tíl eru stúdentar
sem hugsa öðruvísi og þeir eiga sér
valkost sem fulltrúa í Stúdentaráð.
Ef formaður Stúdentaráðs yröi
dreginn út af heimUi sínu um miðja
nótt af lögreglunni, settur í fangelsi
og hafður þar án þess að vera
dæmdur fyrir nokkrar sakir svo
mánuðum skiptir og yrði síðan í
ofanálag pyntaður með fjölbreyti-
legustu aðferðum, - er ég nokkuð
viss um að íslenskum stúdentum
þætti það furðulegt ef stúdentar í
öðrum löndum vUdu ekki hreyfa
mótmælum, vegna þess að þau
myndu ekki hafa nein áhrif á efna-
hagslega stöðu þeirra sjálfra. En
vahð er áfram stúdenta. í kosning-
unum þann 15. mars velja þeir sér
fuUtrúa til að fara með sín mál.
„Hagsmunir stúdenta“
Ef við víkjum síðan að þessum
þröngt skUgreindu „hagsmunum
stúdenta", lánamálunum, er held-
ur ekki hægt að skoða Vöku öðru-
vísi en í samhengi við móðurflokk-
inn í ValhöU. Vaka er nefnUega og
hefur aUa tíð verið einhvers konar
æfingarbúðir fyrir unga sjálfstæð-
ismenn í háskólanum. Þar hafa
nær öU stórmenni, sem og smærri
menn í forystuUði Sjálfstæðis-
flokksins, sUtið bamsskónum póU-
tískt séð. Úr Vöku hefur leiðin alla
tíð verið greið tU æðstu metorða
•hjá þessum hagsmunaflokki íjár-
magnseigenda í landinu.
í Vöku var einu sinni ungur
gjörvulegur maður kaUaður Sigur-
bjöm Magnússon. Eftir að hafa
barist af eldmóði fyrir hagsmunum
stúdenta innan vébanda Vöku hef-
ur hann haldið þeirri iðju srnni
áfram sem stjómarformaður Lána-
sjóðs íslenskra námsmanna. Þar
hefur hann af dugnaði barist gegn
því að einstæðir foreldrar í háskól-
anum sætu við sama borð og aðrir
stúdentar. Hann hefur fullur rétt-
lætiskenndar barist gegn því að
stúdentar á fyrsta ári fengju lán
hjá LÍN og nú síðast er hann sjálf-
skipaður krossberi andstöðunnar
gegn því að frysting Sverris Her-
mannssonar, fyrrverandi mennta-
málaráðherra, á námslánum verði
leiðrétt.
Rétt fyrir kosningar hjá SHÍ þjón-
ar það auðvitað ekki hagsmunum
Vöku að kannast við þennan dugn-
aðarfork og hún keppist við að af-
neita honum og hefur gert það oftar
en Pétur afneitaði meistara sínum
forðum. Þetta er auðvitaö fullkom-
lega í anda vinnubragða Vöku, sem
snýr staðreyndum eins og henni
hentar. En stúdentar em læsir og
eiga ef til vill oftar en aðrir erindi
á Landsbókasafnið þar sem ís-
landssagan er varðveitt í bókum
og blöðum. Ennþá er vahð stúd-
enta.
Vaka hefur nefnilega ekki farið
með þau „l>röngt skilgreindu hags-
munamál“ stúdenta sem lánamálin
em síðustu ár. Röskva hefur átt
fulltrúa SHÍ í stjóm lánasjóðsins
síðustu misseri og barist þar ötul-
lega gegn fulltrúum íhaldsins.
Þessi barátta hefur nýverið skilað
stúdentum7,5% hækkunarleiðrétt-
ingu á námslánum og vinnuhópur
á vegum menntamálaráðherra hef-
ur lagt til að gengið verði að öllum
kröfum námsmanna til margra ára
fyrir janúarmánuð 1990. Fyrir
þennan tíma á að leiðrétta að fullu
skerðingar íhaldsins á framfærslu
námsmanna, fyrsta árs nemar fá
lán að nýju, könnun verður gerð á
raunverulegum framfærslukostn-
aði stúdenta og ráðherra hefur lýst
því yfir að niðurstaða hennar verði
höfð til grundvallar þegar upphæð
námslána er ákvörðuð.
Hvaða jafnrétti er það?
Fulltrúi Sjáifstæðisflokksins og
um leið Vöku í stjóm LÍN hefur
sett sig upp á móti öllum hugmynd-
um um réttindabætur á kerfl LÍN.
Vaka bar upp tillögu í Stúdentaráði
sem hefði haft það í för með sér,
ef hún hefði verið samþykkt, að
SHÍ setti sig einnig upp á móti öll-
um þessum réttindabótum -ef þær
hefðu það í för með sér að tekjutil-
ht LÍN yrði hækkað. En tekjutilht
er það hversu mikið tekjur náms-
manns hafa áhrif á rétt hans til
lána.
Röskva byggir skoðanir sínar í
þessu máh á þeirri grandvallar-
hugsim að LÍN sé jöfnunarsjóður
sem stuðla eigi að jafnrétti til náms
í landinu. Hvaða jafnrétti er það?
Jú, það er jafn réttur efnaminni
flölskyldna í landinu á við þær
efnameiri til að senda afkvæmi sín
í háskólanám. Á samdráttartímum
eins og nú ríkja er þetta hlutverk
LÍN enn mhdlvægara. Röskva
krefst þess að böm verkalýðsfor-
eldra eigi sama rétt til háskóla-
náms og sonur hehdsalans, svo
dæmi sé tekið. Röskva krefst þess
einnig að lán sjóðsins dugi fyrir
raunverulegri framfærslu. Það er
því skoðun Röskvu að stúdent með
800 þúsund th eina mhljón í sumar-
tekjur eigi ekki að hafa sama rétt
og stúdentar með 120-300 þúsund í
sumartekjur. Fyrir flölskyldur,
sem hafa tekjur sem varla duga
fyrir daglegri framfærslu, er jöfn-
unarsjóður eins og LÍN stórkostlegt
réttindamál. Vaka hefur barist öt-
uhega fyrir þvi að ekkert tilht verði
tekið th tekna við úthlutun náms-
lána, þó sá málathbúningur henti
ekki um þessar mundir á þeim bæ.
Þessi krafa felur í sér að fleiri
tekjumiklir fái námslán og th langs
tíma mun það koma niður á ráð-
stöfunarfé LÍN og rnn leið bitna á
þeim tekjuminni. Þetta viðhorf th
námslánanna réttlætir hka vaxta-
töku af námslánum, sem stríðir
algerlega gegn skoðunum Röskvu.
En stúdentar eiga völina og þeir
eiga líka kvölina. Stúdentaráö hef-
ur verið hla starfhæft að mati
Röskvu vegna þessa útibús Sjálf-
stæðisflokksins sem Vaka er. Stúd-
entar ættu að hafa það í huga að
þeir velja á mhli þeirra sem hta á
LÍN sem jöfnunarsjóð, menntun
sem mannréttindi óháð efnahag
annars vegar og hins vegar um þá
sem hta á LÍN sem útdeilingarbúhu
á vasapeningum og menntun sem
forréttindi þeirra sem geta borgað
hana í beinhörðum peningum. Það
munar einum manni á því hver
verður í meirihluta í Stúdentaráði,
Vaka eða Röskva. Stúdentar, snúið
hlutfóllunum ykkur í hag.
Heimir Mór Pétursson
„Röskva krefst þess aö börn verkalýðs-
foreldra eigi sama rétt til háskólanáms
og sonur heildsalans svo dæmi sé tek-
ið. Röskva krefst þess einnig að lán
sjóðsins dugi fyrir raunverulegri fram-
færslu.“
Bjór og fjölmiðlar:
Hvað ætlum við að ganga langt?
Ég hélt að ég væri að lesa eitt-
hvað er ekki væri ætlast til að
nokkur manneskja tæki alvarlega
þegar ég las grein í Morgunblaðinu
29. 4. 1988: „Sveitamennskuímynd
íslendinga útrýmt". - Þótt langt sé
um liðiö síðan umrædd ritsmíð
birtist langar mig að gera smáat-
hugasemd við innihald hennar.
Þar höfum við það: Þessi boð og
bönn eru svo sveitaleg. En hvað er
nú hugtakiö að vera sveitalegur?
Höfundur getur trúlega útskýrt
það. Ég held að flestir Islendingar
séu ættaðir úr sveitum landsins.
Þvi miður virðast fleiri vera
sömu skoðunar og greinarhöfund-
ur: Það er svo púkalegt að geta
ekki boðið útlendingum, er hér
dvelja, upp á bjór og þá helst á
krám er opnar væru megnið af sól-
arhringnum. Alla vega er heh-
brigðisráöherra sammála greinar-
höfundi því að hann rétti upp hönd
á Alþingi og mælti: „Ég trúi á skyn-
semi fólksins." - Svo mörg voru
þau orð. Vonandi duga þessi um-
mæli hans þegar öhð kemur. Ég er
bara ekki á sömu skoðun, við erum
held ég að kaha yfir okkur það sem
ýmsar þjóðir vhdu vera lausar við.
En kannski dugar sveitamennskan
okkur th að halda ölinu innan
skynsamlegra takmarka.
KjaUaxinn
Sigríður Eymundsdóttir
sjúkraliði
verkefni í tómstundum; þetta með
sjónvarpslausan júlímánuð var svo
„sveitalegt" að slíkt gat ekki geng-
ið, svo urðu útlendingar, er til
landsins komu, svo hissa að við
urðum okkur th skammar. Þessa
útlendinga hefir trúlega langað að
sjá Stiklur Ómars eða Setið fyrir
svöram. Ég er svo sveitaleg að á
þessum tíma hlakkaði ég th júh-
mánaðar.
Þaö vhl svo th að á sjúkrastofnun
er ég vann á á tímum þessarar sjón-
varpslokunar fannst mér fyrst vist-
fólkið fara að tjá sig, þá sátu ekki
allir þegjandi og horfðu á sama
kassann. Þetta var stofnun með
vistfólki á öhum aldri, flest þokka-
lega hresst. í þessum sjónvarps-
lausa mánuði kom í ljós ýmislegt,
er ekki var daglega á yfirborðinu,
Síðan féh þetta tjáskiptavigi því
að júlímánuður mátti ekki hða án
mötunar á afþreyingarefni og við
trúlega ekki eins „sveitaleg". Þá
vora það bara fimmtudagamir en
það vígi féh auðvitað líka og þar
með vorum viö að verða eins og
þeir í útlöndum og á hraðri leið upp
á við í menningunni. En ég held
að öh þessi flölmiðlamenning s'khji
- því miður - ekki ahtaf mikið eftir
því að oft mætti. ætla að það sem
sýnt er sé sýnikennsla í ránum og
morðum. Ég held að hollára væri
þeim Sem eru að vaxa úr grasi að
meira væri við þá talað.
„Rússnesk rúlletta“
Ekki vantar menninguna hjá út-
varpsstöðvmn, mér telst svo th að
um 8-10 rásir sé að velja. Það ætti
að nægja 250 þús. manna þjóð en
ekki held ég að unga fólkið læri
málvöndun af að hlusta á þessa sí-
bylju ahan sólarhringinn. Maður
gæti haldið að ekki hefðu allir í
þessu Qölmiðlaþvargi lært mikið í
móðurmáhnu, sumir virðast ahs
ekki þekkja á klukku og því síður
geta komið frá sér á skiljanlegu
talmáh hvað klukkan er á þessum
og hinum tíma. Ég er því fegnust
er ég finn gömlu og góðu rásina
með Ragnheiði Ástu.
Ég held að ég leyfi mér að vitna
til orða konu er veit nákvæmlega
hvað hún segir: „Aðalatriðið er að
buha allan sólarhringinn en segja
þó ekki neitt.“
En þótt við ætlum þeim yngri að
fara með bullið þá eru þeir eldri
síöur en svo óskeikuhr. Það var t.d.
slæmt að heyra vanan flölmiðla-
mann tala um „móðurharðindi".
Ég hélt að ástandið 1783 hefði gefið
nafnið en ekki átt skylt við neina
móður.
Höfundur greinarinnar „Sveita-
mennskuímynd íslendinga út-
rýmt“ saknar þess mjög að hnefa-
leikar eru ekki löglegir hér. Hann'
vitnar í Svía, þaðan höfum við fyr-
irmyndina í flestu er heitir menn-
ing. Hann skorar á hæstvirt Al-
þingi aö afnema hnefaleikabannið.
Alþingismenn hafa kannske ekkert
á móti hnefaleikum og segja sem
svo: „Ég trúi á skynsemi fólksins.“
En fyrmefndur greinarhöfundur
gleymdi einu, mjög menningar-
legu. Það var „rússnesk rúhetta".
Er hún kannski ekki lögleg í Sví-
þjóð?
Sigríður Eymundsdóttir
„Alþingismenn hafa kannski ekkert á
móti hnefaleikum og segja sem svo: „Ég
trúi á skynsemi fólksins.“
t.d. skáld og fleira, sem leyndist í
Fjölmiðlar pokahorninu, að ég tah nú ekki um
Fyrrnefndur greinarhöfundur aö vistfólkiö blandaði meira geði
hefur trúlega ekki mörg áhuga- hvað við annað.