Dagblaðið Vísir - DV - 23.12.1989, Blaðsíða 32

40
LAUGARDAGUJi 23. DESEMBER 1989.
Ný bók; Gullfoss, lífið um borð:
í vindlingum, viskíi
og villtum meyjum
- með Flosa Ólafssyni í gleðiferð
Margireldri íslending-
arminnastoftgóðra
daga sem þeir áttu í
ferð með Gullfossi.
Nokkrir þeirra hafa nú
sagt frá þessum góðu
* dögumsem ungafólk-
ið hefur heyrt talað um
en ekki fengið að upp-
lifa. í bókinni Gullfoss,
lífið um borð, eru frá-
sagnir nokkurra
þekktra persóna, þeirra
heppnu sem upplifðu
siglingutil útlandaá
þeim tíma á þessum
glæsta farkosti íslend-
inga. Sannarlega var
það eitthvað annað en
skottúrtil Köbeneins
og við þekkjum á tíma
þotunnar. Helgarblað-
iðgluggaði íkafla í
bókinni sem sá bráð-
snjalli Flosi Ólafsson
ritar.
Farþegar í fyrstu (erð Gullfoss voru að vonum spenntir enda ævintýraferð framundan. Alltaf var viss stemmning niðri á bryggju þegar Gullfoss var að fara
eða koma.
' Þegar afraksturinn af síðari
heimsstyrjöldinni - stundum kallað-
ur stíðsgróði - var uppurinn og ís-
lenska efnahagsundrið í burðarliðn-
um stóð ég eins og á krossgötum, var
á tímamótum í lífi mínu, svo maður
sé nú jafnhátíðlegur eins og tilefni
er til.
Ég hafði reynt við allmargar grein-
ar háskólanáms án þess að verða til-
takanlega hugfanginn af neinni
þeirra, enn ungur maður og galvask-
ur, ef ég man rétt, og þóttist fær í
flestan sjó.
Þetta var réttum hundrað árum
eftir að verslun var gefin frjáls,
. flmmtíu árum eftir að kveikt hafði
verið á fyrstu ljósaperunni á íslandi,
árið sem Halldór Laxness fékk nób-
elsverðlaun og Ásgeir Ásgeirsson
forseti fór með Gullfossi í opinbera
heimsókn til Noregs, árið sem ég
sigldi í fyrsta sinn til Kaupmanna-
hafnar með Gullfossi, árið sem K.K.
sigldi á sama farkosti sömu leið og
sömu ferð með sextettinn sinn á leið-
inni til Þýskalands til að spila fyrir
Ameríkumenn þar í landi og Haukur
Morthens söng inn á plötu með Grau-
engaard og dönskum telpnakór og
er fyrir bragðið enn þann dag í dag
. elskaður um allar jarðir.
Þetta var mesta óþurrkasumar í
manna minnum á íslandi.
Og aldrei höfðu Danir, frá því að
mælingar hófust, notið jafnmargra
sólskinsstunda eins og þetta sumar.
Þetta var sem sagt á því herrans
ári 1955.
Farþegar sóla sig á dekkinu.
Köben-nafli
alheimsins
Ekki var enn búið að finna upp
sólarlandaferðimar. Hugtakið var
held ég ekki til en þjóðin sem óðast
að komast upp á lagið með að hleypa
heimdraganum, „fara í siglingu",
eins og það var þá kallað.
Kaupmannahöfn var þá enn - er
mér nær að halda - nafli alheimsins.
Til Kaupmannahafnar var að vísu
hægt að komast fljúgandi en ákaflega
margir völdu þann kostinn að sigla
með „flaggskipi íslenska flotans“,
Gullfossi, af ástæðum sem ég gæti
svo sem reynt að tilgreina hér.
Þetta var fimm daga ferð. Þrír dag-
ar til Leith og tveir til „Hafnar".
Fæði og húsnæði alla leiðina, ljós og
hiti að ógleymdum ýmsum öðrum
dásemdum sem of langt yröi upp að
Ölkærir gleðimenn og vínhneigðir
eygðu fljótt þá staðreynd að ef siglt
væri með Gullfossi gæfist ómetanlegt
tækifæri til að helga sig hugðarefn-.
um sínum sleitulaust í flmm daga og
fimm nætur. Sumir stórgræddu
meira að segja á siglingunni, því að
guðaveigamar vom tollfrjálsar.
Menn sögðu sem sVo:
- Ég hefði verið fullur hvort sem
var, og báru svo saman hvað það
kostaði að vera fullur í flmm daga í
landi og hvað um borð í Guilfossi.
Mismunurinn var síðan færður
sem gróði og á þessum umsvifum
uröu sumir auðugir menn á fimm
dögum.
Skyndikynni
um borð
Hvort menn sem vom mikið upp á
kvenhöndina eða vergjarnar konur
sóttust sérstaklega eftir því aö sigla
með Gullfossi læt ég ósagt. Slíkt yrði
getgátur einar þar sem ekki hefur
enn verið unnið úr þeim fróðleik sem
kynni að liggja fyrir um þau efni.
Hitt er svo annaö mál, að fullvíst
má telja að komið hafi fyrir að stofn-
að hafi verið til skyndikynna í þess-
ari siglingu sem er auðvitað bara af
því góða, sérstaklega ef ástin eina og
sanna fylgir í kjölfarið.
Með þetta að leiðarljósi hafa sjálf-
sagt margir tekið sér far með Gull-
fossi til Kaupmannahafnar.
Nú er frá því að segja að þetta var
á þeim árum þegar enn þótti ekki
orðinn ljóður á ráði kvenna að sinna
þeirri köllun að halda heimili, elda
mat og standa, eins og það er kallað,
„sína phgt“.
Menntun í þessum efnum sóttu
stúlkur gjarnan til Danmerkur og af
þeim sökum var Gullfoss stundum
drekkhlaðinn gjafvaxta ungmeyjum
sem hugðu á framhaldsnám í matar-
gerð og almennum heimilisvísind-
um.
Sómakærir feður létu það ekki
spyijast að þeir gæfu dætur sínar
vanhæfar til að sinna skyldustörfun-
um.
Menntastofnanirnar voru kallaðar
Husholdningsskoler á dönsku en
húsmæðra- eða grautarskólar á ís-
lensku, þó það væri nú, þegar öllu
var á botninn hvolft, þversögn.
Sannleikurinn er nefnilega sá að
stúlkur sem lært höföu að sjóða
graut og elda fisk hjá móður sinni í
föðurgarði týndu stundum niður
þeirri þekkingu í grautarskólanum,
en lærðu þess í stað 'að raða upp
kúvertum fyrir veislur, löngum röð-
um af hnífum og göfílum, glösum og
staupum sitthvorumegin við diskana
og vanræktu síöan að afla sér endur-
menntunar í því að hleypa uppá fiski
eða búa til mannsæmandi graut.
Menntakonur
úr grautarskóla
Þessar ungu, fallegu og elskulegu
menntakonur settu oft mikinn svip
á farþegahópinn um borö í Gullfossi.