Dagblaðið Vísir - DV - 17.02.1990, Blaðsíða 12

LAUGARDAGUR 17. FEBRÚAR 1990.
12
Ofátog aukakQó
Svona förum viö með
rjómabollur og sprengidag
- hvemig ofætur og annað fólk getur búið sig undir hátíð í bæ
Ásgeirs Hannesar Eiríkssonar.
Að leyfa sér
sama mun-
að og aðrir
í mat
og drykk
Á næstunnl mun DV birta
vangaveltur Ásgeirs Hannesar
Eiríkssonar um ofát og aukakíló
ásamt raunhæfH aðferð til aö
halda hvoru tveggja í skefjum.
Greinamar eru fyrst og fremst
ætlaðar fólki sem þjáist af röngu
mataræði, eins og greinarhöf-
undur sjálfur, og vill koma skikk
á það í eitt skipti fyrir öll og öðl-
ast þannig eölilega iikamsþyngd
og halda henni ævilangt, lifa samt
heilbrigðu lífl og leyfa sér sama
munaö í mat og drykk og annað
fólk.
Aö stofni til verður hérna stuðst
við bókina Þaö er alit hægt, vinur
sem Ásgeir Hannes tók saman og
Almenna bókafélagið gaf út fyrir
jólin. Meðferöin er sett fram á
einfaldan hátt og byggist á þess-
um þrem flokkum: 1) Nýtt matar-
æði og matarvenjur. 2) Aukin
hreyflng. 3) Andlegur stuðningur
úr OA-fræðunum sem fengin eru
frá AA-samtökunum.
Einnig verða birtir ýmsir molar
sem að gagni mega koma fyrir
alla. Saman mynda þessar grein-
ar því nokkuö heiisteypta aðferð
þegar öllu er til skila haldið. Það
er því gott ráð að klippa út alla
þættina og eiga við höndina.Þeir
birtast annan hvern laugardag.
Þannig geta lesendur haldið
þræðinum ef þeir vflja og tekið á
honum stóra sínum heima fyrir,
komiö smám saman reglu á mat-
aræðið og náð raunhæfum ár-
angri sem endist þeim allt lífiö.
Sama gildir fyrir þá sem finnast
þeir ekki þuría að losa sig við
mörg aukakíló nú um stundir en
þvi ágæta fólki er alveg óhætt að
hugsa líka sinn gang. Það hafa
nefnilega allir gott af því að
skipuleggja mataræðiö því fitan
sest ekki bara utan á líkamann
heldur líka innan á æöamar. Og
það getur veriö banvænt saln.
Hér er haldið af stað i lok þorra
og blótin meö blessaðan þorra-
matinn eru að bakl En framund-
an eru bæði bolludagur og
sprengidagur og allar fermingar-
veislumar. Rétt er að standa fast
í ístaöinu því það eru mörg ljón
í veginum. Allir eru velkomnir í
hópinn. Velkomnir heim.
OA-
fundir
OA-samtökin starfa nú á fjórum
stöðum í Reykjavík (í Árbæjarkirkju,
á Barónsstíg 20, HávaUagötu 16 og í
Mýrarhúsaskóla), á Hólmavík, Sauð-
árkróki, Akureyri, Húsavík og Flúð-
um og verið er að stofna defldir á
Siglufirði og í Vestmannaeyjum.
Fundir em opnir öUum sem vilja
hætta ofáti.
Við sem eigum í stöðugri baráttu
við ofátið og aukakílóin og höfum
þess vegna tamið okkur nýtt og
skipulagt mataræði verðum alltaf að
vera á vaktinni þegar sérstök hátíð-
artilefni gefast í mat og drykk. Með
skipulögðu mataræði eram við alls
ekki að einangra okkur frá mann-
heimum og ræna okkur þeirri gleði
og ánægju að halda hátíð í bæ. Síður
en svo.
Skipulagið á einmitt að gera okkur
kleift að taka þátt í öUum hátíöum
ársins með fjölskyldunni án þess að
verða sjúkdómnum ofáti að bráð -
lifa heilbrigðu og eðlilegu lífi þrátt
fyrir vanmátt okkar frammi fyrir
matnum. En til þess verður maður
að halda skipulagið út í æsar aUa
virka daga svo að rúm sé fyrir frávik-
in um hátíðar, borða jafnvel minna
og hreyfa sig meira dagana á undan
og á eftir veislunni og búa til svigrúm
fyrir mati'nn.
Sama gildir Uka fyrir allt svokallað
venjulegt fólk sem viU láta sér líöa
vel og lifa heilbrigðu lífi. Þungur
veislumatur og annar afbrigðflegur
kostur belgir það líka út um hátíðar
og veldur bæði brjóstsviða og súram
ropa í koki. Vigtin stígur hjá mörgum
og strengur þrengist í brók. Þess
vegna er öUu fólki hollt að skipull-
leggja mataræðið sitt og búa sig sér-
staklega undir dagana þegar hátíð
er í bæ.
Framundan era tveir stórmerkir
dagar á dagatalinu og er sjálfsagt að
njóta þeirra eins og ekkert hafi ískor-
ist.
Bolludagur
BoUudagur er bráðskemmtilegur
dagur. Hann býður upp á þann
merkilega sið að flengja fólk fyrir
rjómabollur með súkkulaði. Við
megum ekki missa af því fyrir nokk-
um pening og skoramst því ekki
Af hveiju éta menn yfir sig? Hvað
er ofát? Það er góð spurning. Senni-
lega er það einhvers konar bilun í
hemlabúnaði líkamans þannig að
mannskepnan sleppir fram af sér
beishnu þegar minnst varir. Hemla-
leysi eða hömluleysi.
Hömluleysið er ekki alltaf við eina
fjölina feUt. Oft er einn og sami mað-
urinn heltekinn á fleiri en einu sviði.
Sumt fólk kann sér ekki hóf í drykkju
áfengis eða átí. lyfja og fíkniefna
margs konar. Aðrir reykja tóbaks-
vörar úr hófi fram eða setja í munn
og nef og jafnvel víðar.
TU era þeir sem iðka kynlíf langt
út yfir mörk hjónabands og sambúð-
Líkaminn er eina þekkta vélin sem
sUtnar við hreyfingarleysi. Dagleg
hreyfmg er þriöjungur af meðferð-
inni þegar fólk vill ná árangri í gUm-
unni við ofátið og aukakflóin og er
því fastur liður á dagskrá. En það
hreyfir líkamann enginn annar
máttur en okkar eigin kraftar. Hreyf-
ingin fæst því hvorki í búð né í
áskrift. Þess vegna verðum viö sjálf
að leggja af stað.
Góð hreyfmg er fyrir Ukamann
eins og að fá húsvörðinn eða lag-
hentan frænda í heimsókn. Hann lag-
Umsjón:
Ásgeir H. Eiríksson
undan bolludeginum. Því tökum við
eina rjómabollu inn á matseðUinn
og annaöhvort með hádegismat eða
kvöldverði.
ar með fólki af báðum kynjum á öll-
um aldri og jafnvel dýrum merkur-
innar. Enn aðrir taka jafnan alla
hugsanlega áhættu þegar verðmæti
era annars vegar og leggja allt undir
í spUum og öðrum leikjum. Fleiri
fíknir er sjálfsagt hægt að telja til á
meðan fingur og tær endast.
En flestir kunna þó líklega ekki að
hemja sig innan um mat. Hömlulaust
mataræði er því vafalaust langal-
gengasti bresturinn í þessari Ul-
ræmdu fjölskyldu lastanna. Gömul
alþýðuspeki segir reyndar að summa
lastanna sé ávallt sú sama. Ef einn
og sami maðurinn þjáist af marg-
brotnu hömluleysi og nær tökum á
ar hitt og þetta. Dyttar að ýmsu sem
úr sér er gengiö og aUt verður miklu
auðveldara fyrir bragðið. Það gerist
líka eitthvað í efnum líkamans viö
hreyfingu sem hefur góð áhrif á líðan
fólks.
íslendingar eru vel í sveit settir
með svigrúm fyrir góða hreyfmgu.
Ýmsar miðstöðvar standa opnar fyr-
ir hvers konar líkamsrækt og þjálf-
un. AUt frá leikfimi í skólum landsins
og upp í vandaða klúbba fyrir fólk á
öllum aldri. Skíðabrekkur og skauta-
sveU á vetram og golfvelUr og reið-
Við rjúfum ekki regluna 301 fyrir
eina boUu: Þrjár máltíðir á dag og
ekkert á milh mála en einn dag í einu.
Það gengur ekki. Tökum þátt í boUu-
deginum með því að feUa boUuna inn
í dagskrána en ekki með því að ganga
þvert á hana.
Vonandi koma svo brátt sykur-
lausar bollur og fitusnaúðar með
gervirjóma. En þangað til göngum við
til dæmis mataræðinu þá vaxi vín-
hneigðin eða kynlostinn að sama
skapi. Þessi kenning er afar merkileg.
og flýtur hérna með þó ég kunni ekki
að gera henni nein frekari skil að svo
komnu máli.
Hömluleysið er ólæknandi sjúk-
dómur og því tómt mál að tala um
bata. En það er hægt að halda honum
niðri og Ufa næstum eðlUegu lífi. Nú
kunna að vera til mörg ráð til að
halda ofátinu í skeíjum en hér verður
lögð áhersla á OA-kerfið sem byggir
á AA-fræðunum.
I næsta þætti verður sagt frá stofn-
un AA og OA-samtakanna í barátt-
unni við hömluleysið.
mennska á sumrin. Allt er þetta
meira og minna góð hreyfmg og holl
útivist og stendur öllum landsmönn-
um til boða.
Hér verður þó ekki gert upp á milli
hinna mörgu valkosta á einn eða
annan hátt. Aðeins bent á þá hreyf-
ingu sem hiklaust er mælt með að
fólk temji sér reglulega á hveijum
degi og færð nokkur rök fyrir því
vali. Það eru gönguferðir. Viö byrj-
um á byrjuninni og stígum fyrsta
skrefið í næsta þætti.
hægt um gleðinnar dyr. Gleðilegan
bolludag.
Sprengidagur
Sprengidagur ætti að vera okkar
versti óvinur eftir öllum sólarmerkj-
um að dæma. Að borða saltað kjöt
með sykraðri stöppu þangað til mað-
ur stendur á blístri. Vá, þetta hlýtur
að vera þjóðhátíðardagur hjá sjúk-
dómnum hömlulausu ofáti. Það er á
hreinu. Bæði salt og sykur eru bann-
vara: Saltið bindur í okkur óþarfan
vökva og sykurinn kallar stöðugt á
meiri sykur. Og fleira. En við snúum
vöm í sókn og getum líka leikið á
ofátið.
Að sjálfsögðu tökum við þátt í
sprengidegi eins og hverjum öðram
drottins degi. Eins og venjulegt fólk.
En við borðum ekki á okkur gat. Sá
er munurinn. Viö gerum ráð fyrir
sprengidegi í dagskránni okkar og
borðum heldur minna dagana á und-
an og á eftir. Heldur minna til að
rýma til fyrir saltkjötinu. Allt sam-
kvæmt dagskrá.
Við sjóðum rófurnar í ósöltu vatni
og sykrum ekki stöppuna eða söltum.
Það þarf ekki að taka það fram. Við
notum ekki soðið af saltkjötinu í súp-
una heldur lögum nýja súpu frá
grunni. Við getum útvatnað kjötið
áður ef við viljum en þess gerist varla
þörf. Gætum þess að borða ekki of
mikið því að þá er tilgangi ofátsins
náð. Við fórum upp um nokkur kíló
eftir átið en það lagast.
Og hér kemur rúsínana í pylsuend-
anum. Við getum hæglega leikið á
kerfið og ofátið. Við einfaldlega
kaupum okkur venjulegt súpukjöt í
staðinn fyrir saltkjöt. Þá þurfum við
næstum engar áhyggjur að hafa af
deginum. Saltkjöt og baunir. Túkall.
í næsta þætti tökum við á heimboð-
um og veislumat með sérstakri hlið-
sjón af fermingarveislum.
Matur getur reynst ofætunni
banabiti og er þá hvergi of sterkt
til orða tekið. Ofát og rangt mat-
aræði draga manninn oft til
dauða um síðir á einn eða annan
hátt. Stundum er dauöastríðið
stutt og laggott en oftar er það
bæöi langvinnt og kvalafúllt. Á
dánarvottorðinu stendur
kannski hjartasjulídómar eöa
krabbamein en þegar grannt er
skoöað kemur ofátið í Ijós á bak
við tjöldin. Við eram þaö sem viö
borðúm.
Þegar við sjáum matvælin i
löngum rööum í hillum og á borð-
um matvörubúða er hollt að rifja
þetta upp:
„Blessaöur maturinn er vissu-
lega mannsins megin og án hans
getum við ekki lifað. En maturinn
getur líka reynst okkur eiturlyf á
meðan við kunnum ekki að fara
með hann.“
Viö þekkjum það best sjálf sem
höfum haft matinn fyrir meistara
í áratugi. Þess vegna er aðeins
um tvennt að velja: Að breyta
skipulega um mataræöi og freista
þess aö lifa eðlilegu og heilbrigðu
lífi. Eða halda áfram aö þjóna
ofátinu þangað til hth gómsæti
aukabitinn reynist vera banabit-
inn.
Að éta yfir sig
Hreyflng:
Gangan léttir fleira en lund...