Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.1990, Page 15

FÖSTÚDAGUR 23. FKBKÚAR 1990.
15
Allir geðveikir
nema borgarstjórinn?
Greinarhöf. vitnar í viðtal við borgarstjóra í DV 15. febr. sl.
Það er engin furða þó að íþrótta-
málin í Reykjavík drabbist niður
þegar sj álfur borgarstj órinn verður
uppvís að jafnmikilli fáfræði og
fram kemur í viðtali við hann í DV
sl. flmmtudag þegar hann var
spurður um byggingu fjölnota
íþróttahúss vegna HM í handknatt-
leik 1995.
„Geðveiki að byggja hús fyrir
einn leik“ er haft eftir honum, eins
og væntanleg bygging myndi að-
eins nýtast fyrir úrslitaleik HM.
Borgarstjóri, sem talar með.þess-
um hætti, er annaðhvort illa upp-
lýstur um þetta mál eða andsnúinn
íþróttahreyflngunni af einhverjum
ástæðum, nema hvort tveggja sé.
Skyldi aldrei hafa hvarflað að borg-
arstjóra að það væri geðveiki að
byggja ráðhús fyrir 2000 milljónir,
sumir segja fyrir einn mann?
Geðveikir flokksbræður?
Geðveikistal borgarstjóra í DV á
fimmtudaginn er enn furðulegra
fyrir þá sök að ýmsir flokksbræður
hans hljóta að lenda í geðveikis-
flokknum vegna eindregins stuðn-
ings við HM á íslandi 1995.
Þanrng hlýtur Matthías Á. Mathi-
esen, fyrsti þingmaður Reyknes-
inga, að vera geðveikastur allra,
þar sem hann var formaður þeirrar
nefndar sem vann að því að fá
keppnina til íslands. Sömuleiðis
Birgir ísl. Gunnarsson, fyrrverandi
menntamálaráðherra og borgar-
stjóri, sem lýsti yfir stuðningi við
málið í ráðherratíð sinni. - Og þá
má ekki gleyma Gunnari Birgis-
syni, sigurvegara í prófkjöri sjálf-
stæðismanna í Kópavogi, sem setti
þessa íþróttahúsbyggingu á oddinn
KjaUaiinn
Alfreð Þorsteinsson
varaborgarfulltrúi Framsóknar-
flokksins
í sinni prófkjörsbaráttu.
Bæjarstjórnirnar í Kópavogi og
Hafnarfirði hljóta með sama hætti
að lenda á geðveikrahæli fyrir að
vilja HM-húsið í sínar heimabyggð-
ir, að áliti borgarstjórans, sem er
mjög gjarn á að afgreiða andstæð-
inga sína með stóryrðum. - Er
skemmst að minnast orðaskaks
hans við íbúa Árbæjarhverfis þeg-
ar þeir neituðu að kyngja sopeyð-
ingarstöð borgarstjórans.
Kyrrstaða í Reykjavík
Það er bráðnauðsynlegt fyrir
íþróttafólk í Reykjavík að sam-
vinna milli ríkis og Reykjavíkur-
borgar takist um byggingu stórrar
íþróttahallar, í samræmi við loforð
íslenskra stjórnvalda að hér á landi
rísi slík bygging vegna HM í hand-
knattleik 1995.
Frá upphafi hefur verið talið
sjálfsagt að þessi bygging rísi í
Laugardalnum í tengslum við
Laugardalshöllina og nýta mætti
aðstöðuna til sýningahalds, auk
íþróttaæfinga og kappleikja, að
ógleymdri aðstöðu fyrir frjáls-
íþróttafólk, sem er að hrekjast úr
borginni vegna aðstöðuleysis.
Sannleikurinn er sá að vöntun
er á stóru íþróttahúsi í Reykjavík.
íþróttafélögin í borginni líða fyrir
skort á íþróttatímum í stórum söl-
um. Slíkir sahr hafa sprottið eins
og gorkúlur í nágrannasveitarfé-
lögunum á sama tíma og kyrrstaða
hefur ríkt í Reykjavík. Þessi þróun
hefur leitt til þess að íþróttafélög í
næsta nágrenni við Reykjavík eru
að skjóta Reykjavíkurfélögunum
ref fyrir rass í sumum íþróttagrein-
um.
Alvarlegast er, að ráðamönnum
Reykjavíkurborgar virðist standa á
sama um þessa þróun.
Rangfærslur borgarstjóra
íþróttahreyfingin í Reykjavík
getur illa sætt sig við þá deyfð, sem
ríkir í þessum málum, því að varla
stafar hún af fjárskorti ríkasta
sveitarfélags landsins. Að kasta frá
sér tækifæri til að byggja stóra
íþróttahöll, sem að miklu leyti yrði
fjármögnuð af ríkisstjórninni, eru
óskiljanleg vinnubrögð.
Allt tal borgarstjóra um kostnað
upp á 1 milljarð er út í hött. Rök
hafa verið leidd að því að slíkt hús
mætti byggja fyrir 500-600 milljón-
ir, þar af tekur ríkisstjórnin, eins
og fyrr segir, verulegan þátt í
kostnaðinum.
Vonandi reyna góðviljaðir menn
innan Sjálfstæðisflokksins að
koma viti fyrir borgarstjórann í
þessu máli. Þaðkann þó að reynast
þrautin þyngri, því að um margt
minna stjórnarhættir borgarstjór-
ans á vinnubrögð ónefndra einræð-
isherra í austri meðan allt lék í
lyndi og járntjaldið var á sínum
stað.
Alfreð Þorsteinsson
„Alvarlegast er að ráðamönnum
Reykjavíkurborgar virðist standa á
sama um þessa þróun.“
„Kyrr kjör“
Kjarasamningarnir hafa nú ver-
ið samþykktir í flestum stéttarfé-
lögum vinnumarkaðarins, mögl-
unarlítið. En ekki er þar með sagt
að allir séu fuilsáttir við samning-
ana. Á vinnumarkaðinum er mikil
ólga, atvinnulausir eiga í fá hús að
venda og um þessar mundir er rétt-
ur sumra þeirra til atvinnuleysis-
bóta að renna út. Aðrir eiga ekki
einu sinni rétt á atvinnuleysis-
bótum vegna þess að þeir hafa ekki
starfað sem launþegar heldur talið
sig „verktaka" og vakna nú upp
við vondan draum, réttlausir með
öllu.
Á sama tíma verður æ algengara
að fólk ráði sig sem „verktaka" í
störf sem það hefur áður unnið sem
launþegar. Sífellt fleiri eru með
óljósa stöðu á vinnumarkaðinum
og versla með öryggi sitt fyrir fá-
einar krónur ef þeir þá fá þær.
Ef valið stendur um taxta upp á
fjörutíu þúsund krónur og réttindi
eða fimmtíu þúsund krónur og rétt-
leysi kjósa margir að „gleyma“
réttindunum um stund, treysta því
að verða ekki veikir, missa verk-
efnin eða vinnuna. Vinnumarkað-
urinn er á fleygiferð, allt nema
kjörin. Þau eru kyrr.
Lýst eftir tímamótum
Það væri í sjálfu sér ekkert at-
hugavert við kyrr kjör ef launin
hefðu fest í sómasamlegum tölum.
Þá hefði verið hægt að tala um
tímamótasamninga. En að festa í
Kjallariim
Anna Ólafsdóttir
Björnsson
þingkona Kvennalistans
sessi kaup og kjör sem hafa versn-
að ár frá ári um nokkurra ára skeið
er forkastanlegt.
Það hefðu verið tímamót ef víð-
tæk samstaða hefði náðst um að
hækka lægstu launin þannig að
þau nægðu til framfærslu og þá
hefði verið kominn kaupmáttur
sem verðugt væri að tryggja!
En þannig var ekki staðið að
málum og um þaö varð einhverra
hluta vegna ekki þjóðarsátt.
Hvernig stendur á því að enn
hefur ekki náðst „órofa samstaða",
„þjóðarsátt" eða bara samkomulag
um að stíga þetta skref? Ríkið gæti
til dæmis gengið á undan með góðu
fordæmi og samið við launafólk í
þjónustu ríkisins um daglaun sem
dygðu til framfærslu. En það hefur
svo sannarlega ekki gerst og það
er ekkert undarlegt þótt ýmsum sé
að verða nóg boðið. Undir lygnu
yfirborði kyrra kjara kraumar
mikil óánægja.
Hætta á versnandi ástandi
Það má vel vera að kjörin reynist
ekki kyrr þegar fram í sækir. Þau
gætu versnað enn meir. Úr öllum
áttum heyrast efasemdir um að rík-
isstjórnin hafi burði til að standa
við gefin fyrirheit. Forsvarsmenn
ýmissa ríkisstofnana efast um að
hægt verði að reka þær án gjald-
skrárhækkana, svo þröngur stakk-
ur sé þeim sniðinn f fjárlögum. En
jafnvel með ýtrustu bjartsýni um
aö verðlag verði stöðugt eru samn-
ingarnir ónothæfir fyrir láglauna-
fólk. í þeim hópi eru konur í mikl-
um meirihluta.
Það þýðir ekki að láta sig dreyma
um að kvenleg þolinmæði sé enda-
laus. Móðir hefur enga þohnmæði
til að bíða eftir því að búa bömum
sínum öryggi, eiga fyrir mat og
húsaskjóli. Hún leitar allra færra
leiða til að leysa vandann. Það er
ekki láglaunamóðirin sem nýtur
góðs af lækkun vaxta, hún hefur
ekki efni á að festa sér húsnæði né
safna stórum skuldum.
Það er von að upplausn ríki á
vinnumarkaði sem ekki býr betur
að hinum lægst launuðu. Það er
von að menn leiti allra leiða til að
skrimta, selji jafnvel félagsleg rétt-
indi launþega fyrir lítið fé ef það
fé er það sem á vantar til að kom-
ast af án þess að þiggja bætur.
Það er ekki bara fáfræði og hirðu-
leysi sem rekur menn til að fara í
strætó fyrir orlofspeningana sína,
til og frá vinnu reyndar, en ekki í
orlof út í lönd eins og margur hygg-
ur að allir íslendingar geti leyft
sér. Eða borða fyrir peninginn sem
á að tryggja mönnum rétt til veik-
indadaga, menn verða jú veikir ef
þeir borða ekki s\o það er kannski
von að þeir velji það að borða fyrir
þær örfáu krónur sem þeir selja
rétt sinn til veikindadaga á.
Orsakir og afleiðingar
Og svo senda „aðilar vinnumark-
aðarins" frá sér yfirlýsingu í kjöl-
far kjarasamninganna um áhyggj-
ur sínar af þeirri þróun mála að
sífellt fleiri gerist „verktakar" í
stað þess að vera launþegar. Sjá
þeir virkilega ekki samhengið milli
lágra launa og þessarar þróunar?
Fyrir tveimur árum vakti
Kvennalistinn athygli á þeirri var-
hugaverðu þróun að menn réðu sig
sem „verktaka“ í hefðbundin
launastörf. Þingsályktunartillaga
Kvennahstans um að gera átak í
kynningu á réttindum og skyldum
á vinnumarkaði náði ekki fram að
ganga á því þingi og var því endur-
flutt nú í vetur.
Umræða um málið hefur stór-
aukist og meðal annarra hafa ýmis
stéttarfélög fjallað ítarlega um
þessi mál. Það er vel en forsvars-
menn félaganna verða að sjá sam-
hengið í þróun mála ef þeim á að
lánast að sameina launafólk innan
sinna raða. Áralöng réttindabar-
átta stéttarfélaganna má ekki
hverfa út í bláinn, hvorki végna
þekkingarleysis fólks og hirðuleys-
is né heldur vegna þess að fólk
hætti að líta á stéttarfélögin sem
málsvara sína vegna þess að þau
tryggi félagsmönnum sínum ekkert
nema kyrr eymdarkjör.
Ánna Ólafsdóttir Björnsson
„En jafnvel með ýtrustu bjartsýni um
að verðlag verði stöðugt eru samning-
arnir ónothæfir fyrir láglaunafólk.“