Dagblaðið Vísir - DV - 05.04.1990, Side 24

32
FIMMTUDAGUR 5. APRÍL 1990..
Merming
Raunsæið ræður ekki
við veraldarsýn barna
Spjall við Sigrúnu Davíðsdóttur
Eins og fram hefur komið í fréttum voru árleg
barnabókarverðlaun Fræðsluráðs Reykjavíkur-
borgar afhent í gær og féllu í skaut Sigrúnar Dav-
íðsdóttur fyrir bók hennar, Silfur Egils.
Þetta er jafnframt fyrsta skáldverk Sigrúnar,
sem þekktari er fyrir bækur sínar og pistla um
mat og matargerð.
Silfur Egils segir af íslenskri íjölskyldu, foreldr-
um og tveimur ungum sonum, á ferð í París þar
sem þau finna forna og rykfallna ferðabók frá ís-
landi. í hana eru skrifaðar leiðbeiningar um hvar
fjársjóð sé að finna og reyna bræðurnir að rekja
sig að fjársjóðnum eftir leiðbeiningunum.
Er þetta upphafið að æsilegri atburðarás sem
ekki verður tíunduð frekar hér til að spilla ekki
gamni tilvonandi lesenda.
„í alvörunni'* er Sigrún hins vegar íslenskufræð-
ingur og stundar rannsóknir á handritamálinu úti
í Kaupmannahöfn. í tilefni af verðlaunaveiting-
unni gerði hún hlé á rannsóknum og skrapp heim
til íslands.
Barna- og fullorðinsbækur
„Silfur Egils var að mestu leyti skrifuð á árunum
1985-86 en fékk á sig endanlega mynd árið 1988,“
sagði Sigrún í viðtali við DV í gær.
„Það væri synd að segja að ég hefði unnið skipu-
lega að þessari sögu, heldur valt hún bara áfram
á einhvern undarlegan hátt þangað til ég sat uppi
með bókarhandrit."
En hver voru tildrög þess að matreiðslu- og ís-
lenskufræðingurinn fór að skrifa sögu fyrir böm?
Sigrún er ekki alveg sátt við orðalag þessarar
spumingar.
„Ég er eiginlega á móti því að skipta bókum nið-
ur í barnabækur og fullorðinsbækur. Það er hægt
að lesa svokallaðar fullorðinsbækur fyrir mjög
ung böm, allt niður í þriggja ára gömul, því að
þau era vön því að skilja ekki einstök orð og geta
í eyðurnar. Sömuleiðis eiga fullorðnir að geta haft
mikla ánægju af bókum sem ætlaðar eru börnum.
Og hví ekki, því við verðum ekki fullorðin í einni
svipan heldur smátt og smátt.
Sigrún Davíðsdóttir.
DV-mynd GVA
Flest okkar varðveita í sér barnið í einhverjum
mæli, það er hæfileikann til að sjá hið skrítilega
við tilveruna, undrast og verða hissa. Ég held að
minnsta kosti að það hljóti að vera erfitt að lifa
án þessa hæfileika."
Sigrúnu er þetta augljóslega mikið hjartans mál.
Hliðstæður við veruleikann
„Það má ef til vill segja að Silfur Egils hafi oröið
til vegna þess að mér þykir gaman að lesa fyrir
syni mína. Og Egils saga er auðvitað hluti af minni
vitund sem íslenskukennara og íslendings svo að
það er ekkert undarlegt þótt ég vísi í hana.
Síöan gerðist það í.raun og veru að menn fundu
gamla ferðabók frá íslandi í París svo að mér
fannst upplagt að nota það atvik sem útgangs-
punkt sögunnar. Á tímabili ætlaði ég raunar sjálf
með syni mína til dvalar í París, þannig að þarna
eru ákveðnar hliðstæður við veruleikann. En allt
annað í sögunni er auðvitað uppdiktað og ævin-
týralegt.“
Ég spyr Sigrúnu hvort sögur fyrir börn þurfi að
vera ævintýralegar.
„Ég hef út af fyrir sig ekkert á móti þessum svo-
kölluðu raunsæju barnabókum sem nú eru í tísku.
Það má vel vera að börn hafi gagn og gaman af
því að lesa um fólk sem lifir nákvæmlega eins lífi
og þau sjálf. Ég held nú samt að veraldarsýn barna
sé svo sérstök að raunsæið ráði ekki við hana.
Þeirra veröld er miklu stærri og fjölbreytilegri en
okkar, sem eram hátíðlega fulloröin, og um leið
óræðari. Þar gerist svo margt sem ekki er hægt
að útskýra - og raunar engin þörf á að útskýra.
Þessi veröld rúmast hins vegar í ævintýranum.
Guðrún Helgadóttir er ein af þeim sem tekist
hefur aö fella þessa skrítnu og skemmtilegu ver-
aldarsýn bama að raunsærri þjóðfélagsmynd."
Þrátt fyrir efasemdir sínar um réttmæti þess að
skipta bókum í barna- og fullorðinsbækur er Sigr-
ún ekkert ósátt við að taka við barnabókarverð-
launum.
Engar yfirlýsingar
„Sem rithöfundur er maður auövitað feginn allri
athygli. Og ef þessi viðurkenning verður til þess
að vekja frekari áhuga á bókinni - mér skilst að
hún hafi ekki selst neitt ægilega vel fyrir jólin -
þá er ég ánægð. Raunar vælandi af þakklæti, eins
og krakkarnir segja."
Sigrún villekki gefa neinar yfirlýsingar um frek-
ari skrif af þessu tagi, að minnsta kosti ekki fyrr
en hún er búin að grafa upp allar heimildir um
handritamálið í skjalasöfnum Kaupmannahafnar.
Sígaunaljóð Garcia Lorca
Spænska skáldið Federico Garcia Lorca er
íslendingum að góðu kunnur, ekki síst eftir fvær
sýningar á Húsi Bernörðu Alba í vetur. Auk
þess hefur Blóðbrullaup verið sýnt og skammt
er að minnast Yerma En Garcia Lorca vakti
ekki síður athygli sem ljóðskáld en leikskáld.
Af 2000 bls. ritsafni hans er íjórðungur lagður
undir ljóð en tæplega helmingur leikrit. Þetta
era ótrúlega mikil afköst þegar þess er gætt, hve
góð verk þetta era og að maðurinn var aðeins
38 ára þegar hann var myrtur af Franco-liðum
í upphafi spænsku borgarastyrjaldarinnar. Það
morð verður vart skýrt með ritum hans, a.m.k.
verður þar ekki fundinn pólitískur boðskapur,
að því er ég best veit.
Eitthvað hefur verið þýtt á íslensku af ljóðum
Garcia Lorca, a.m.k. af Baldri Óskarssyni, Guð-
bergi Bergssyni og Málfríði Einarsdóttur, e.t.v.
líka af Sigríði systur hennar. Því miður hefur
enn ekki birst ljóðasafn Málfríðar en það mun
vera merkilegt viðfangsefni að búa þaö til út-
gáfu. Og athugandi væri hvort ekki er tímabært
að gera Ijóðasafn Garcia Lorca á íslensku eftir
ýmsa þýðendur, líkt og birtist eftir Bertold
Brecht hér um árið.
Ástir, afbrýði, morð
En á meðan viö bíðum eftir þvi er óhætt að
mæla með danskri þýðingu sígaunaljóða Garcia
Lorca. Þetta er spyrpa 19 ljóða. Svið þeirra er
mjög áþekkt og í Blóðbrullaupi, ástir, aíbrýði
og morð, að viðbættum óhugnanlegum ofsókn-
um gegn þessari flökkuþjóð. Ramminn er fom
danskvæöi eins og kunn era á íslandi í safnrit-
unum Fornir dansar og Kvæði og dansleikir.
Þetta era einfóld frásagnakvæði um harmsögu-
legar ástir, þjóðsagnakennd og ljóðræn. Sum
minna á þulur, þá era í ljóðunum stuttar ljóðlín-
ur meö reglubundinni hrynjandi og endurtekn-
ingar með tilbrigðum. Inni á milli era dramat-
ískari kaflar. En innan þessa þjóðkvæðaramma
bregður Garcia Lorca upp módemum, mót-

Garcia Lorca
Bókmenntir
Örn Olafsson
sagnakenndum myndum, svo lesandinn stöðv-
ast við draumkennda fegurö þeirra. Þær njóta
sín auðvitaö best, hver á sínum stað í kvæðinu,
en með þessum fyrirvara getum við litið á ein-
stök dæmi:
bidervinden rasende
itagets skifersten...
Pá brystemes sodede ambolte
klager runde, merke sange...
(söngvarnir glymja á brjóstunum eins og
hamar á steðja)
Men fisken, som forgylder vandet
og iklæder marmorblokke sorg...
Halvmánen stár og drommer
ekstatisk om at være stork.
Fjarstæður
í ljóðinu „Dauði Antonito el Camborio'' segir
frá því að einn maður berst gegn fjórum. Inn í
hnífabardagann fléttast myndir sem tengjast
honum; geislar stjarnanna minna á spjót. Minnt
er á horn nauta, sem dreymir um nautaat - en
nánar tiltekið um ilminn sem getur fylgt því!
Pilturinn er með stríðan makka eins og foli og
svo verða líkingarnar enn furðulegri eða fjar-
stæðukenndari, hann er hörundsdökkur eins
og nýtt tungl, karlmannleg rödd hans minnir á
nellikkur!
Og da stjemerne planter
spyddene i det bleggrá vand
og da de unge tyre drommer
om kapper med en duft af feckoj,
genlod dodens stemmer
nær ved Guadalquivir.
Antonio Torres Heredia,
du stridmankede Camborio,
morklodet som den unge máne,
med mandig nellikerost
Lok fyrra erindisins era eftirminnilegt viðlag
kvæðisins; Vocesde muerte sonaron/ cercadel
Guadalquivir. Undirritaður er ekki sterkur í
spænsku en bar þó þessa dönsku þýðingu saman
við frumtexta. Og ég‘ verð að segja að sjaldan
hefi ég séð eins nákvæma þýðingu. Mér virðist
hljómur dönsku og hljómfall ærið ólíkt
spænsku, henni stendur t.d. íslenska miklu
nær. En samt tekst þessum danska þýðanda,
Peer Sibast, að skila, ekki bara hverju efnisat-
riði kvæðanna og myndmáli í smáatriðum, held-
ur einnig hrynjandi þeirra og hljómi, eins vel
og kostur virðist. Þetta litla kver er því lærdóms-
ríkt fyrir áhugafólk um bókmenntir, auk þess
að vera unaðslegt aflestrar.
Sigojnerballader
af Federico Garcia Lorca.
Oversat af Peer Sibast
Husets forlag, 55s„ Árhus 1990.
Listahátíð í
Þingholtunum
Einn óvenjulegasta og frumleg-
asta uppákoma á vegum Listahá-
tíöar 1990 verður sennilega úti-
sýningin sem Nýlistasafnið
stendur fyrir og haldin verður í
görðum og götum úti í Þingholt-
unum.
í samvinnu við íbúasamtök
Þingholtanna munu íslenskir,
norrænir og evrópskir listamenn
vinna að því að færa ýmiss konar
skapandi starfsemi út undir bert
loft og má búast við skúlptúr-
verkum, gjörningum, uppákom-
um, tónlistarflutningi og danstil-
raunum vítt og breitt um sumar-
björt stræti Þingholtanna.
Bræðingur
Listahátíðin 1990 mun verða
vettvangur fyrir ýmislegan bræð-
ing í listunum. Nefna má sam-
vinnu þýsk- bandaríska hljóm-
sveitarstjórans Gunthers Schull-
ers og sovéska jasspíanistans
Leonids Chizhiks á tónleikum í
Háskólabíói 12.júní.
Þá verða leikin bæði háklassísk
verk og bandarísk tónlist með
jassívafi, m.a. verk eftir Gersh-
win.
Finni hlýtur Nor-
rænu kvik-
myndaverðlaunin
Fyrir nokkrum dögum voru
kvikmyndaverðlaun Norrænu
ráðherranefndarinnar, sem
nema 150.000 dönskum krónum,
veitt í fyrsta sinn í lok norrænnar
kvikmyndahátíðar í Kristian-
sand í Noregi.
Þau hlaut hinn kornungi
finnski kvikmyndaleikstjóri
Ilkka Járvilaturi fyrir mynd sína
„Á heimleið" sem gerð var meðan
hann var eim í kvikmyndaskóla.
Sænska myndin „Verndaren-
gillinn'' eftir Suzanne Osten
hlaut áhorfendaverðlaun hátíö-
arinnar.
Áður höfðu menn talið víst að
danska myndin „Dansað við Reg-
itze", sem tilnefnd var til óskars-
verðlauna, mundi hreppa nor-
rænu kvikmyndaverðlaunin.
Ellefu kvikmyndir voru til-
nefndar til verðlaunanna, þar á
meðal íslensku myndirnar
„Magnús“ og „Kristnihadd undir
Jökli".
Islensk Ijóð
frá Hollandi
Það er ekki algengt að íslenskar
ljóðabækur séu gefnar út erlend-
is.
„Fallegri en flugeldar", ljóða-
bók eftir Rögnu Sigurðardóttur,
hefur nú verið gefin út í Ma-
astricht í Hollandi þar sem höf-
undur er við nám í myndlist við
Jan van Eyck akademíuna.
Er upplag bókarinnar takmark-
að við 100 eintök og eru fyrstu 25
eintökin gefin út í handgerðri
öskju ásamt blýantsteikningu,
grafíkverki og klippimynd eftir
Rögnu.
Hún hefur áður gefið út smá-
sagnasafnið „Stefnumót", 1987.