Dagblaðið Vísir - DV - 14.07.1990, Qupperneq 38

50
LAUGARDAGUR 14. JÚLÍ 1990.

s
Reykjavík fyrr og nú
Fyrirhugað alþingis-
hús við Bankastræti
Á þessum slóðum, á horni Ing-
ólfsstrætis og Bankastrætis, stóð til
á sínum tíma að reisa alþingishús.
Reyndar voru þær ráðageröir svo
langt komnar að byijaö var að
grafa grunninn fyrir húsinu en þá
tók hinn danski yfirámiður húss-
ins, F. Bald, í taumana og harðneit-
aði þessu staðarvali.
Nokkrar deilur höfðu verið uppi
um staðarvalið. Þess má geta aö
Grímur Thomsen vildi fá húsiö á
Arnarhólinn þar sem nú er stytta
Ingólfs Amarsonar en landshöfð-
ingja þótti það alltof afskekkt.
Sennilega eru ílestir sammála um
það að Austurvöllurinn er mun
heppilegri staður fyrir alþingishús.
En það voru samt ekki skipulagsá-
Ljósmyndasafn Reykjavíkur - mynd Magnús Ólafsson
þess tíma mikilvægar heimildir en
hann var prýðilegur málari.
Fyrir ofan hús Bergs Thorbergs
stóð tómthúsbýliö Garöshorn á
fyrri hluta nítjándu aldar en þegar
gamla myndin var tekin sem hér
er birt var nýbúið að reisa þar
verslunarhús Jóns Björnssonar
bæjarfulltrúa. Þar var fyrst til húsa
verslun Jóns Björnssonar & Co en
síðan lengst af málningarvöru-
verslunin Málarinn.
Málarinn
„Þér hafið gert hús fóður míns
aö ræningjabæli," sagöi Jón Helga-
son eitt sinn í hálfkæringi við Pétur
Guðmundsson, eiganda Málarans,
en þá var fyrirtækið starfrækt í
gamla húsinu þar sem Jón hafði
búið. Þegar Jón Björnsson lést,
1949, keypti Pétur hornhúsið og þar
var Málarinn starfræktur frá
Guðfræðingar og „ræn-
ingjabæli" í Bankastræti

>>
i
stæður sem réðu afstöðu yfirsmiðs-
ins heldur neitaöi hann að reisa
húsið í halla.
Þá má geta þess að ræma’ niður
með Bankastræti að sunnanverðu
varð tilefni langdreginnar landa-
merkjadeilu milli Arnarhóls og
Reykjavíkur á árunum 1776-00.
Hús Bergs Thorbergs
Húsið lengst til vinstri á gömlu
Ti
myndinni var upphaflega höggvið
til í Noregi og reist í Stykkishólmi
en eigandi þess, Bergur Thorberg,
þáverandi amtmaður og síðar
landshöfðingi, lét taka húsiö niður
og reisa það aftur á þessum stað
er hann varð amtmaður í vestur-
og suðuramtinum árið 1872.
Síöar eignaöist húsiö Helgi Hálf-
dánarson, prestaskólakennari og
sálmaskáld. Helgi er langafi Sig-
urðar Líndal lagaprófessors og Páls
Líndal ráöuneytisstjóra sem er
Umsjón:
Kjartan Gunnar
Kjartansson
flestum mönnum fróöari um sögu
Reykjavíkur. Þá var Helgi afi nafna
síns og yfirlæknis á Kleppi, foður
Tómasar yfirlæknis og Ragnhildar,
fyrrv. ráðherra.
Jón Helgason biskup
Eftir Helga bjó í húsinu sonur
hans, Jón Helgason biskup, sem
var mjög áhugasamur um bæjar-
málefni Reykjavíkur. Einkum var
honum hugleikið að fegra og prýða
bæinn. Hann var manna fróðastur
um sögu Reykjavikur og liggja eftir
hann veigamiklar heimildir í þeim
efnum, m.a. Árbækur Reykjavíkur
1786-1936. Þá eru vatnslitamyndir
og olíumálverk Jóns frá Reykjavík
1951-1973 er fyrirtækiö flutti inn á
Grensásveg þar sem það er enn
starfrækt.
Sá sem lengst starfaði við Málar-
ann var Eggert Kristinsson, en
hann var við fyrirtækið í fimmtíu
ár, þar af framkvæmdastjóri í tutt-
ugu og fimm ár.
Það er vel þess virði að minnast
á verslunarglugga Málarans, þann
er snýr að Bankastrætinu, en á
sjötta og sjöunda áratugnum dró
sá gluggi oft að sér athygli veg-
farenda vegna frumlegrar útstill-
ingar. Glugginn var þá leigður fyr-
irtækjum og stofnunum sem vekja
vildu athygli á vöru sinni og þjón-
ustu.
Gamla bíó
Gamla myndin var tekin árið 1925
en þá var Gamla bíó í byggingu
eins og sjá má. Reykjavíkur Bio-
grafteater var stofnað 1906 og starf-
rækt í Fjalakettinum við Bröttu-
götu. Eftir að Nýja bíó var stofnaö,
sem starfrækt var á Hótel íslandi,
festist nafnið Gamla bíó við sýning-
arnar í Fjalakettinum.
Það var svo eigandi Gamla bíós,
Peter Petersen eða „Bíópetersen"
sem lét byggja Gamla bíó við Ing-
ólfsstræti sem þá varð stærsta sam-
komuhús landsins.
Nýtt hlutafélag, Gamla bíó hf„
keypti kvikmyndahúsið áriö 1939
og starfrækti það til ársins 1981
undir stjóm þeirra Hafliöa Hall-
dórssonar, Garðars Þorsteinssonar
og síðar Hilmars Garðars.
Gamla bíó hefur ætíð þótt fágæt-
ur hljómleikasalur enda var húsið
helsta hljómleikahús Reykjavíkur
fram undir miðja öldina. Þaö fór.
því vel á því að íslenska óperan-
eignaðist húsið 1981 og breytti því
í óperuhús.
DV-mynd Gunnar V. Andrésson

iRAGERÐI
Opið alla
virka daga
kl. 13-20,
alla fridaga
kl. 12-20.
Það er alltaf þurrt
h|á okkur þó aö rignl
alla leiðlna.
Fargið ekki gömlum ljósmyndum
Þær geta haft ómetanlegt heimildargildi
Ljósmyndasafn Reykjavíkurborgar
..- —- -...- -...- — -............. .. ............