Dagblaðið Vísir - DV - 05.10.1990, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 5. OKTÓBER 1990.
15
Nýsköpunarsljórn
Bush forseta
George Bush, forseti Bandarikjanna, og Jim Baker utanrikisráðherra. -
Von þeirra er „að samstaða um aðgerðir gegn írak sýni þá nýju stefnu
sem Bandarikin taka í utanríkismálum," segir höfundur.
Bush Bandaríkjaforseti og stuðn-
ingsmenn hans heima fyrir tala nú
mjög um nýsköpun í öryggismálum
heimsins. Þessi nýsköpunarstjórn
á heiminum á að vera í því fólgin
að Bandaríkin hafi forystu um að
leysa deilumál einstakra svæða,
svo sem Persaflóasvæðisins, í sam-
ráði við Sovétríkin og með ijár-
hagslegum stuðningi Efnahags-
bandalagsins og Japans.
Sameinuðu þjóðirnar leggja síðan
blessun sína yfir allt saman. Þetta
er hið besta af öllu góðu, segir
Bush, núna loksins gera Samein-
uðu þjóðirnar eitthvert gagn. En
einhhða hernaðaríhlutun er ekki
líkleg til varanlegra pólitískra
áhrifa, forsenda þess að forysta
Bandaríkjanna beri árangur er
vitaskuld að önnur ríki lúti foryst-
unni. Og það er engan veginn gefið
mál.
Fprysta og bolmagn
í ræðu sinni til þingsins fyrir
skömmu lagði Bush forseti áherslu
á að ekkert ríki gæti komið í stað
Bandaríkjanna sem forystuíki
heimsins. Sannieikurinn er sá að
Bandaríkin hafa ekki lengur bol-
magn til að vera þaö afgerandi for-
ysturíki sem þau voru eftir síðari
heimsstyrjöldina, þeir tímar eru
hðnir. Þau leggja th meginhluta
hemaðarmáttarins við Persaflóa
en þau hafa ekki fjárhagslegt bol-
magn th að gera þaö á eigin spýtur.
Bandaríkjastjórn hefur síðustu
vikur lagt alla áherslu á að fá Evr-
ópuríkin, sérstaklega Þýskaland,
og Japan th að leggja meira fé af
mörkum th hemaöarins við Persa-
flóa. Stórveldi sem veröur að leita
eftir samskotum th aö halda úti her
th að framfylgja hagsmunum sín-
KjaUarinn
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
um og skjólstæðinga sinna veikir
stöðu sína, það er eins og það bjóði
fram þjónustu sína th leigu eins og
málahðaher sem berst fyrir borg-
un.
Það er ekki við því aö búast að
ríkin, sem Bandaríkjamenn segjast
vera að berjast fyrir, borgi fyrir að
láta leiða sig inn á brautir sem þau
kæra sig ekki um.
Fókus
Utanríkisstefna Bandaríkjanna
hefur misst þann fókus sem allar
hnur komu saman í, baráttuna
gegn Sovétríkjunum. Bush forseta
hefur enn ekki tekist að móta nýja
heildstæða utanríkisstefnu. Það er
von hans og Bakers utanríkisráð-
herra að samstaðan um aðgerðir
gegn írak sýni þá nýju stefnu sem
Bandaríkin taka í utanríkismálum.
Meginatriði hennar er að Banda-
ríkjamenn munu ekki aðhafast
neitt einir utan væntanlega sinnar
eigin heimsálfu.
Sovétmenn verða hafðir með í
ráðum eins og nú þegar við Persa-
flóa. Bandaríkjamenn hafa þegar
lagt sitthvað af mörkum til að
hjálpa Gorbatsjov, þeir ákváðu að
styðja ekki sjálfstæðisbaráttu Lit-
háens og þeir stóðu með Sovét-
mönnum í samningum um þeirra
hagsmunamál í sambandi við sam-
einingu Þýskalands. ^
Mikilvægustu bandamennirnir
eru vitaskuld efnahagsstórveldin
tvö, Evrópubandalagið með sam-
einað Þýskaland sem forysturíki
og Japan. Þessir tveir aðalbanda-
menn hafa reynst tregir í taumi í
Persaflóamáhnu og munu líklega
verða það í öðrum málum. En á
fylgi þeirra við Bandaríkin veltur
hugmynd Bush um nýtt hlutvdrk
Bandaríkjanna í heimsmálum. 0
I Persaflóamáhnu voru bæði Evr-
ópubandalagið og Japan thbúin að
láta það gott heita að írak legði
undir sig Kúvæt. Evrópubandalag-
ið ásamt Japan studdi efnahagsleg-
ar refsiaðgerðir gegn írak en vhdi
ekki hernaðaríhlutun.
Hemaðaruppbygging Bandaríkj-
anna var þeim þvert um geð að
Bretum undanskhdum. Nú krefjast
Bandaríkjamenn þess af banda-
mönnum sínum, sérstaklega Þjóð-
verjum og Japönum, að þeir leggi
fram fé th að standa undir kostnaði
og hafa bmgðist hla við tregðu
þeirra til að leggja fram peninga
sem um munar. Þeim hefur tekist
að herja með eftirgangsmunum
þijá og hálfan mihjarð dollara út
úr Þjóöverjum og fjóra út út Japön-
um en þykir lítið til koma. Evrópu-
bandalagið sem shkt neitar að taka
nokkurn þátt í herkostnaðinum.
Hagsmunir
Þessu valda mismunandi hags-
munir sem lofa ekki, góðu fyrir
hugsjónir Bush um forystu Banda-
ríkjanna í hinum nýja heimi. Þessi
ríki eru einfaldega ekki reiðubúin
til að samþykkja umyrðalaust skil-
greiningar Bandaríkjanna á því
hverjir hagsmunir þeirra sjálfra
séu né hvemig eigi að gæta þeirra.
Þau eru ekki reiðubúin th að
styrkja Bandarikín fjárhagslega til
að leiða þau sjálf inn á hverjar þær
brautir sem stjórnvöld í Washing-
ton ákveða að séu hinar réttu.
Sú forysta í heimsmálum sem
Bush Bandaríkjaforseti virðist
vera að reyna að skhgreina, með
Persaflóamáhð sem fyrsta prófmál,
er að Bandaríkin skuh hafa forystu
um að berja á bak aftur ahan yfir-
gang hvarvetna í heiminum í sam-
vinnu við Sovétmenn með fjár-
hagslegum stuðningi Evrópu og
Japans. Það er öldungis óvíst að
með þessu sé Bush á réttri leið. Þaö
er líka öldungis óvíst að hann hafi
bandarískan almenning með sér th
langframa. Að kalda stríðinu loknu
eru nú raddir einangrunarsinna æ
háværari og virðast eiga sterkan
hijómgrunn. Bandaríska þjóðin
stóð sameinuð gegn kommúnisma
í heiminum en þaö er óvíst að hún
standi sameinuð í nokkrum öðrum
málstað. Bush virðist vilja hefja
Bandaríkin til ótvíræðrar forystu í
málum heimsins á sama hátt og á
eftirstríðsárunum. En það er ekki
komið í ljós hvort þessar hugmynd-
ir hafa næghegt fylgi til frambúðar,
forysta án fylgis verður ekki annað
en tilburðir.
Gunnar Eyþórsson
„Bandaríska þjóðin stóð sameinuð
gegn kommúnisma í heiminum en það
er óvíst að hún standi sameinuð 1
nokkrum öðrum málstað.“
Nú er frost hjá Jóni
Hvernig ráðherrar og þingmenn Alþýðuflokksins hafa svivirt eigin stefnu-
skrá er með eindæmum, segir m.a. i greininni. - Þingflokkur Alþýðu-
flokksins á fundi í upphafi þessa kjörtímabils.
Fyrir síðustu kosningar th Al-
þingis gaf Alþýðuflokkurinn út
bækhng með stefnumálum sínum.
Auk þess reið formaður flokksins
með látum um héruð og hafði stór
orð um „vorhreingerningar í ríkis-
fjármálum“ og „mokstur úr fram-
sóknaríjósi".
Allir vita að síðan þessi orð féllu
hefur formaðurinn verið svo heill-
aður af lyktinni úr títtnefndu fjósi
að hann hefur hvergi viljað vera
annars staðar. Hvað vorhreingern-
ingar í ríkisfjármálum varðar fékk
formaðurinn sérstakt tækifæri til
að stunda þær í eigin persónú sem
fjármálaráðherra í rúmt eitt ár.
Hverju þessi tiltekt formannsins
skhaði öðru en vandræðagangi í
ráðuneytinu hefur enn ekki komið
í ljós. En víkjum nú nánar að hinni
roerku stefnuskrá sem var full af
merkhegum fyrirheitum.
Réttlátt skattakerfi
Það sem fyrst stingur i augun við
lestur stefnumálanna er eftirfar-
andi fyrirheit: „Sníða verður
skattakerfið á þann vegað álagning
verði réttlát." Þetta er ansi broslegt
í ljósi þeirrar stefnu alþýðuflokks-
manna í ríkissfjórn og á Alþingi
að matvæh beri virðisaukaskatt en
ekki laxveiðheyfi og klámblöð.
Annað sem hijómar undarlega er
þetta: „Sérstaklega þarf að tryggja
í nýju skattakerfi að skattaafslátt-
ur færist að fullu milli hjóna.“
Þetta hefur einfaldlega ekki verið
gert, „þökk“ sé Alþýðuflokkn-
um.
Efling húsnæðis-
lánakerfisins
Sérstakur kafh er í stefnuskránni
KjaJIarinn
Glúmur Jón Björnsson
efnafræðinemi í HÍ
um húsnæðismál. Þar segir meðal
annars: „Efla þarf núverandi hús-
næðislánakerfi og festa það í sessi
því fjármögnun þess er ótrygg.“
Þar að auki er þetta: „Markmið
húsnæðislánakerfisins á að vera
það aö hægt verði að fullnægja eöli-
legri lánaþörf á hveijum tíma.“
Nú hefur Alþýðuflokkurinn haft
þennan málaflokk th umsjónar allt
þetta kjörtímabh. Samkvæmt
stefnuskránni virðast aiþýðu-
flokksmenn hafa haft vitneskju um
þaö þegar árið 1986 að húsnæðis-
lánakeríið stæði á brauðfótum og
hefði ekki næga tekjustofna. - Samt
láta þeir fjögur ár líða án þess að
reyna að bjarga því.
Maður skhur þessi afglöp ekki.
Ekki frekar en mann sem leggur
af stað yfir mýri þegar birt hefur
af morgni en slórar svo fram í
myrkur við að þýða sænska bækl-
inga um opinbert leiguliðakerfi í
húsnæðismálum og drukknar í for-
inni. (Til allrar hamingju stóð ekk-
ert í stefnuskránni um að nótt ætti
að fylgja degi og hefur það ástand
því haldist óbreytt).
Hvað varðar fullnægingu á eðli-
legri lánaþörf er víst ekki ofmælt
að margur húsnæðiskaupandinn
hafi þurft að ylja sér við annars
konar fullnægingu en talað er um
í stefnuskrá Alþýðuflokksins. Þeg-
ar ekki hefur einu sinni verið hægt
að fá upplýsingar og ráðgjöf í gegn-
um síma er auðvitað ekki viö mik-
hli fróun að búast.
Ótrúlegt frjálslyndi
Merkhegasti kaflinn í stefnu-
skránni er án efa sá sem ber yfir-
skriftina: „Kerfisbreytingar: Ný
skilgreining á hlutverki ríksins“.
Þessi kafli er alveg ótrúlega
frjálslyndur af kafla í stefnuskrá
gamals stéttabaráttuflokks að vera.
Þar segir meðal annars: „Jafnaðar-
menn eru andstæðingar ríkisfor-
sjár og miðstýringar í efnahagslif-
inu. A undaníornum árum hefur
ríkisvaldið leiðst út í umfangsmikil
afskipti af atvinnu- og efnahagslífi,
m.a. með pólitískri stýringu fjár-
magns gegnum banka- og sjóða-
kerfi, afskiptum af verðmyndun,
beinum rekstri framieiðslu- og
þjónustufyrirtækja og jafnvel
vernd og ábyrgð á taprekstri ein-
stakra fyrirtækja og atvinnu-
greina.
Þetta fyrirkomulag hefur í för
með sér óeðlhega pólitíska fyrir-
greiðslu, opinber skömmtunar-
kerfl, þjónkun við sérhagsmuni og
einokun sem dregur úr allri fram-
þróun. Þetta fyrirkomulag thheyrir
löngu liðnu tímabili í sögu Vestur-
landa og ber því að afnema hið
fyrsta.“
Frjálslyndi í frysti
Eg verð að segja að þessi kafli er
einstaklega skýr og skorinorð lýs-
ing á því eina sem getur bjargað
þessari þjóð frá þvi að spá Þráins
Eggertssonar um aldamótaöreig-
ana íslendinga rætist. En hvernig
ráðherrar og þingmenn Alþýðu-
flokksins hafa svívirt eigin stefnu-
skrá hvað þetta varðar er með ein-
dæmum. Þeir hafa leikið á als oddi
með Stefáni Valgeirssyni og fram-
sóknarmönnum í ótrúlegu sjóða-
sukki, fyrirgreiðslumakki, sér-
hagsmunapoti og öhu því sem lýst
er með vanþóknun í skránni sem
löngu liðnu tímabhi í sögu Vestur-
landa.
Þessir menn hafa sett frjálslynda
strauma Vesturlanda í frysti á ís-
landi og hent íslendingum inn í
gráa forneskju. Þeir hafa orsakað
frost á Fróni og kjósendur vita að
sæhr sumardagar kosta frost hjá
Jóni í komandi kosningum.
Glúmur Jón Björnsson
„Þessir menn hafa sett frjálslynda
strauma Vesturlanda í frysti á íslandi
og hent Islendingum inn í gráa forn-
eskju.“