Dagblaðið Vísir - DV - 27.10.1990, Qupperneq 24

24
LAUGARDAGUR 27. OKTÓBER 1990.
Kynfræðingur og þungarokkari:
Finnst gaman
að ögra fólki
- segir Jóna Ingibjörg Jónsdóttir
Niu mánaða gömul i baði heima í Karfavoginum.
Jóna Ingibjörg situr við hannyrðir og prjónar peysu á einkasoninn.
„Meginástæðan fyrir því að ég
hætti aö ritstýra Bleiku og bláu er
sú að ég sem einstæð móðir verð að
geta treyst á aö fá umsamin laun
greidd á réttum tíma. Hvað útgefend-
ur kjósa að gera við þetta blað, nú
þegar ég hverf af vettvangi sem rit-
stjóri, er alfarið þeirra mál. Ef þeir
vúja gera það að klámblaði þá kemur
mér það ekkert við,“ segir Jóna Ingi-
björg Jónsdóttir, kynfræðingur og
fyrrum ritstjóri, í samtali við DV.
Jóna Ingibjörg hefur í rúmt ár rit-
stýrt eina blaðinu sem ætlað er að
fræða fólk um kynlíf. Fyrsta blaðið
kom út 9. nóvember í fyrra, sama
daginn og Berlínarmúrinn féll. Ef
marka má viðtökurnar var ekki síð-
ur þörf á að rjúfa þann þagnarmúr
sem umlukið hafði umræður um
kynlíf á íslandi. Fyrsta tölublaðið
seldist í rúmlega 17 þúsund eintökum
og þau tvö tölublöð sem komið hafa
út síðan hafa ratað í hendur 10 þús-
und fróðleiksþyrstra kaupenda.
Fjórða tölublaöið, og það síðasta sem
Jóna Ingibjörg stýrir, er í vinnslu.
„Ég vissi ekkert hvernig viðtökur
blaðið fengi þótt hér væri um nauð-
synlegt efni að ræða. Hitt er svo ann-
að mál að það er mjög erfitt að starfa
að og upplýsa fólk um mál sem eru
feimnismál. Öll viðtöl í blaðinu voru
undir nafnleynd og þannig var í
rauninni viðhaldið þeim dularhjúpi
sem umlykur kynhf. Þetta fannst
mér galli en ekkert við því að gera.
Við lítum greinilega enn á kynlíf sem
eitthvað sem eigi ekki að ræða.
- En fékk hún mikil viðbrögð frá al-
menningi um það efni sem birtist í
blaðinu?
„Það var ekki svo mikið og reyndar
kom þögnin í kringum þessa útgáfu
mér á óvart. Ég man ekki til þess aö
neinn fjölmiðill hafi getið þess að hér
væri nýmæli á ferð fyrr en þá núna
nýlega. Það eina sem var skrifað um
þetta blað var þegar einhveijir gerðu
símaat og þóttust vera á vegum
blaðsins. Þeir hringdu í fólk og
spurðu nærgöngulla spurninga.
Fólk hringdi og kom með tillögur
aö efni í blaðið, vildi fá fróðleik um
kynsjúkdóma, lyfjanotkun og áhrif
þess á kynlíf og fleira í þeim dúr. Það
var mest fullorðiö fólk sem hringdi
og vildi fá að vita meira. Mér fannst
ég ekki vera búin að finna það jafn-
vægi sem hentaði. Þaö þarf að gera
fróðleikinn skemmtilegan til þess að
hann nái tilgangi sínum. Þetta hefði
þróast á nokkrum árum.“
Hversvegna
kynfræðingur
- Hvað er það sem fær fólk til að
leggja það fyrir sig að fræða aðra um
kynlíf? Hvernig stóð á því að þú vald-
ir þessa menntun en ekki einhverja
aðra?
„Minn námsferill var að mörgu
leyti venjulegur. Ég tók stúdentspróf
úr náttúrufræði við Flensborg í
Hafnarfirði og fór síðan í hjúkruna-
rfræði við Háskólann. Þar var mikið
talað um að veita heildræna hjúkrun,
þ.e. bæði líkamlega, andlega og fé-
lagslega. Mér faxmst vanta ky nferðis-
lega þáttinn. Ég man eftir einum
hjúkrunarfræðingi sem hélt fyrir-
lestur um áhrif krabbameins á kyn-
líf, annars var lítið minnst á það
nema þá í sambandi við fæðingar eða
eitthvað slíkt en aldrei talað um
manninn sem kynveru.
Við tókum síðan fyrir rannsóknar-
verkefni á síðasta ári og könnuðum
viðhorf og þekkingu hjúkrunar-
fræðinema á kynlífi og þýddum til
þess bandarískan spurningalista.
Þama sátum við svo í tvo mánuði
og töluðum og flissuðum og frædd-
umst um kynlíf og sáum alltaf betur
og betur hvaö við vissum lítið.
Eftir að hafa skrifað bandarískum
skólum þá fór ég haustið 1986 til
náms við háskólann í Pennsylvaniu
sem var annar af tveimur háskólum
bandarískum sem buðu upp á slíkt
nám. Þetta var tveggja ára nám í
kynfræðslu, Sexuality Education, og
ég tók sem lokaverkefni kennslu
hjúkmnamema í kynfræði."
- Er einhver sérstök ástæða fyrir
þessum áhuga þínum og löngun til
að fræða aðra?
„Ég hafði sem krakki mikinn
áhuga á kynlífi og man eftir mér
standandi úti undir vegg við að lesa
einhverja bók um það þegar ég var
11 eða 12 ára gömul. Svo var mitt
eigið fræðsluleysi mér mikil hvatn-
ing. Ég var eins og hver annar dæmi-
gerður íslendingur þegar ég fór út í
þetta, ég vissi bókstaflega ekkert um
kynlíf.
Samt ólst ég upp á góðu heimili þar
sem enginn sérstakur tepruskapur
var viðhafður. En krakkar leita ekki
til foreldra sinna eftir kynfræðslu
vegna þess að þeir fá snemma á til-
finninguna að kynlíf sé eitthvað sem
maður eigi ekki að tala um. Krakkar
tala saman sín á milli um kynlíf.
Ég hélt að þarna úti fengi ég að
Við skriftir sem eru stór hluti af starf-
inu.
vita bókstaflega allt um kynlíf. Eftir
þetta nám hefur mér orðið ljóst hvað
ég veit í rauninni enn lítið og hvað
hægt er að fræðast miklu meira. Oft
fylltist ég reiði yfir að hafa ekki vitað
meira en raun bar vitni.
Þekkja ekki
eigin kynfæri
Jóna Ingibjörg sneri heim aftur frá
námi og var óðfús að upplýsa sam-
landa sína um leyndardóma kynlífs-
ins. Hún auglýsti því námskeið um
kynfullnægju kvenna án nánari út-
skýringa og einu viðbrögðin sem hún
fékk voru örfáar upphringingar frá
óttaslegnum konum sem vildu fá að
fræðast nánar. Fjölmiðlar fengu
áhuga og ijölluðu nánar um málið
og eftir það varð ekki aftur snúið.
Síminn varð rauðglóandi og fullbók-
að á öll námskeið.
„Reyndar hefur mér fundist vanta
upp á að konur tali um gagnsemi
slíkra námskeiöa sín á milli. Það er
allt í lagi að tala um að þú hafir far-
ið á litgreiningar- eða stjórnun-
arnámskeið en það er ekki í lagi að
tala á svipuðum nótum um þátttöku
sína í kynlífsnámskeiði," segir Jóna.
„Mér fannst þetta auðveldasta við-
fangsefnið því erfiðleikar kvenna við
að fá fullnægingu eru eitt algengasta
vandamál kynlífsins. Þetta hefur síð-
an þróast út í það að verða meira um
kynlíf almennt og hvernig konur geti
notið.þess betur án þess að sérstakri
athygli sé beint að fullnægingu.
Mér finnst þessi námskeið meðal
annars hafa sýnt að mikil þörf var á
slíkri fræðslu. íslendingar eru al-
mennt afar fákunnandi um kynlíf og
hér vantar sárlega meðferðaraðila
fyrir þá sem eiga við vandamál að
stríöa.
Ég hef fengið á námskeið konur
sem vita ekki hvað snípurinn er. En
þaö er ekki þeim að kenna heldur
þjóðfélaginu sem hefur innprentað
þeim að þær megi aldrei hugsa um
sjálfar sig fyrir neðan mitti. Algeng-
asti aldur kvenna á námskeiðunum
er 20-30 ár, oftast giftar eða í sambúð.
Fólk fyrirveröur sig fyrir líkama
sinn. Þegar við auglýstum eftir ís-
lenskum fyrirsætum fyrir Bleikt og
blátt fengum við bara viðbrögð frá
fólki sem er með tískulíkama. Það
voru bara vöðvastæltir strákar úr
vaxtarrækt og mjóar, brúnar stelpur.
Ég hefði viljað sjá fleiri „eðlilega"
líkama."
- En hvers vegna námskeið fyrir
konur en ekki karla?
„Af hverju ekki fyrir karla, ungl-
inga, gamalmenni og samkyn-
hneigða? Ég get ekki bjargað allri
þjóðinni. Ég hef ekki meiri tíma en
þetta."
Almenn vanþekking
- En eiga íslendingar við kynlífs-
vandamál að stríða og hver eru al-
gengust þeirra?
„Eg myndi halda að vandamálin
væru veruleg. Ég að minnsta kost fæ
15-20 símtöl í mánuði frá fólki sem
vill leita ráða eða fá að koma í við-
tal. Það sem þetta staðfestir er að hér
þyrfti að vera meðferðarstöð fyrir
þá sem eiga við kynlífsvandamál að
etja. Læknarnir virðast ekkert vita í
sinn haus og ég hef ekki reynslu né
menntun til þess að taka fólk í ein-
hverja meðferð. Ég hef bent fólki á
að hringja í kynfræðsludeild Heilsu-
verndarstöðvarinnar eða sálfræð-
inga og geðlækna sem fjalla um slík
mál í sínu starfi.
Það hringja til mín bæði konur og
karlar á öllum aldri. Ég myndi segja
að algengustu vandamáhn væru of
brátt sáðlát og stinningarerfiðleikar
hjá körlum og áhugaleysi og fullnæg-
ingarerfiðleikar hjá konum. Við
þetta bætist almenn vanþekking."
- Hvernig á að breyta þessu?
„Þetta breytist hægt. Það er að
koma nýtt námsefni í grunnskólana
og hver kynslóð hefur betri aðgang
að fræðslu en sú næsta á undan og
er ekki eins hrædd við leita sér að-
stoðar. Það tekur samt langan tíma.“
Sporðdreki
á tímamótum
Jóna Ingibjörg er fædd 27. október
árið 1960 undir merki sporðdrekans.
Samkvæmt fræðum sem sumir trúa
á er þetta merki sérstaklega tengt
kynlífi og áhuga á forboðnum hlut-
um. Er hún dæmigerður sporðdreki?
„Margt í þessum fræðum er hrein
sálfræði. Ég hef látið gera stjörnu-
kort fyrir mig og lestur úr því fannst
mér eiga ágætlega við mig. Tenging
þessa tiltekna merkis viö kynhf gefur
mönnum leyfi til að tala um það og
ef ekki væri stjörnuspeki þá myndu
menn finna sér einhveija aðra
ástæðu.“
Jóna Ingibjörg ólst upp í Reykjavík
og Garðabæ. Faðir hennar heitir Jón
Eyjólfsson og er skipstjóri á Herjólfi.
Móðir hennar er Sigrún Jónsdóttir
og' Jóna á einn eldri bróður og þrjár
yngri systur.
„Mér finnst ég vera komin yfir erf-
iðasta hjahann og búin að vinna mér
nokkurs konar virðingarsess. Mér
hefur tekist að vinna trúnað fólks og
mér er alvara með því sem ég er að
gera og reyni að gera það vel.
Það sem mig langar til þess að gera
núna er að starfa sjálfstætt. Mig
langar th þess að fara meira út í
kynhfsráðgjöf. Einnig gæti ég hugsað
mér að kenna fólki, t.d. í menntaskól-
um, sem ég held aö gæti verið afar