Dagblaðið Vísir - DV - 15.04.1991, Blaðsíða 17

MÁNUDAGUR 15. APRÍL 1991.
17
Merming
Astarjátning til Islands
„Þetta er ástaijátning til íslands". Innihald
bókarinnar staðfestir þessi orð höfundarins
Esbjörns Rosenblads sem er doktor í þjóðar-
rétti með 38 ára starfsferil að baki í sænsku
utanríkisþjónustunm. Hann kveðst hafa orð-
ið bergnuminn af íslandi við komuna til
landsins árið 1977, en frá þeim tíma hefur
hann búið hér á landi og lengst af starfað
við sænska sendiráðið. Hann er og kvæntur
íslenskri konu.
Svíar áhugasamir
um ísland?
Svíar hafa á síðari árum verið duglegir við
að gefa út bækur um ísland. í bókahillu
minni Finn ég þrjár slíkar bækur Islándsk
historia frá 1981 eftir hinn afkastamikla rit-
höfund Alf Henriksson, Island. Eldens kalla
- diktens ö, eftir Jöran Mjöberg og loks
Islánningar om Island í Gardar xvi-xvii, ár-
bók sænsk-íslenska félagsins. Um tvö síðast-
nefndu ritin birti undirritaður ritdóma í DV
(21. jan. 1986 og 3. mars 1987). Allar eiga þess-
ar bækur það sameiginlegt að vera vinsam-
legar í garð íslands. Að öðru leyti eru þær
ólíkar. Bók Mjöbergs ber þess til dæmis aug-
ljós merki að henni er ætlað áð vera ferða-
bók og er byggð sem hringferð um landið þar
sem höfundurinn, sem er bókmenntafræð-
ingur, veitir einnig góða innsýn í fornar bók-
menntir þjóðarinnar. í bók Henrikssons er
stiklað á stóru í sögu þjóðarinnar frá land-
námstíð og fram á okkar daga.
Stuðst við nýjar heimildir
Bók Rosenblads er talsvert umfangsmeiri
en ofannefnd rit og að flestu leyti meira í
hana lagt. Greinilegt er að höfundur hefur
kynnt sér flest það nýjasta sem skrifað hefur
verið um sögu Islands, og það leynir sér ekki
að það er traustur fræðimaður sem heldur
um pennann.
Sem dæmi má nefna að hann fjallar um
doktorsritgerð Margrétar Hermanns Auðar-
dóttur frá 1989 þar sem því er haldið fram á
grundvelli svokallaðrar C-14 aldursgreining-
ar, einkum á fornleifum í Vestmannaeyjum,
að landnámið hafi ekki átt sér stað á 9. öld
heldur á 8. öld. Gegn þessari skoðun teflir
Rosenblad svo niðurstöðu annarrar nýrrar
sænskrar doktorsritgerðar sem með sams
konar aldursgreiningu er komist að niður-
stöðu sem er í samræmi við hina hefðbundnu
tímasetningu landnámsins. Þá fjallar höf-
undur um íslendingasögurnar og ræðir
spuminguna um sannfræði þeirra út frá
nýlegri umfjöllun Jónasar Kristjánssonar,
forstöðumanns Árnastofnunar, um það efni,
en hann gerir ráð fyrir að þær hafi að geyma
Bókmenntir
Gunnlaugur A. Jónsson
mikið af sagnfræðilega áreiðanlegum fróð-
leik frá 10. og 11. öld. Einnig er fjallað um
handritamálið og höfundur segir þá ákvörö-
un Dana að skila íslendingum þeim á sínum
tíma aðdáunarverða.
Varðveita tunguna betur en flestar
þjóðir
Það er áberandi einkenni á bók Rosenblads
að mikið er fjallað um ísland samtímans, t.d.
menningarlíf, efnahags- og utanríkismál.
Sérstaklega áhugaverð er ítarleg umfjöllun
höfundar um fjölmarga af kunnustu lista-
mönnum íslendinga á 20. öld. Hann gerir
einnig grein fyrir íslenskri málhreinsun og
segir að íslendingar varðveiti tungu sína
betur en flestar aðrar þjóðir.
Fjallað er um þjóðtrú íslendinga í ljósi
könnunar er sýndi að ótrúlega stór hluti
þjóðarinnar segist trúa á einhvers konar
Frá Herðubreiðarlindum.
huldufólk. í framhaldi af því er gerð grein
fyrir stökki íslensku þjóðarinnar inn í nútím-
ann. Einn kaflinn ber yfirskriftina „Landið
milli stórveldanna" þar sem fjallað er um
hernaðarlega mikilvæga legu íslands og af-
leiðingar hennar. í því sambandi skýrir höf-
undur utanríkisstefnu íslendinga og aðildina
að Atlantshafsbandalaginu. Sérstakur kafli
er um mikilvægi hafsins fyrir íslendinga og
kemur fagþekking höfundar ekki síst í ljós
þegar hann fjaliar um kröfur íslendinga á
sviði hafréttarins.
Frá Garðari Svavarssyni
til Halldórs Laxness
Lokakafli bókarinnar fjallar um samband
íslands og Svíþjóðar „frá sæfaranum Garð-
ari Svavarssyni til nóbelsverðlaunahafans
Halldórs Laxness“. Er þar stiklað á stóru í
samskiptasögu þjóðanna. Það er ekki síst í
þessum kafla sem vinsemd höfundar í garð
Islendinga og íslands kemur í ljós. ,,Við Svíar
eigum auðvelt með að vinna með íslending-
um og höfum ánægju af því,“ skrifar hann.
Meðal þeirra manna sem hann telur að hafi
þýtt mikið fyrir samskipti íslands er nefndur
Sigurður Þórarinsson og fær hann þau eftir-
mæli að hafa verið einn fremsti jarðfræðing-
ur heimsins á þessari öld, auk þess sem get-
ið er um þýðingar hans á vísum Bellmans
og Evert Taube.
Af nóbelsverðlaunum Halldórs Laxness er
sögð sú saga að nóbelsnefndin sænska hafi
á sjötta áratugnum veriö mjög hikandi um
hvern velja skyldi og hafi valið staðið á milli
„imperíalista, alkóhólista og kommúnista"
og hafi þeir fengið verðlaunin í sömu röð,
þ.e. Churchill 1953,- Hemingway 1954 og
Halldór Laxness 1955. Nóbelsverðlaun Lax-
ness hafi orðið til þess að vekja áhuga Svía
á íslandi og hafi þeir komist að því að menn-
ingararfleifð íslensku þjóðarinnar væri ekki
síður áhugaverð en eldfjöll landsins og hver-
ir. Loks er bent á að nú sé svo kómið að
hvergi á erlendri grundu búi fleiri íslending-
ar en í Svíþjóð.
Mér kom í hug við lestur þessa vandaða
rits aö útlendingar, sem hafa kynnt sér ræki-
lega íslenskt þjóðfélag og sögu, séu að vissu
leyti betur til þess fallnir að skrifa íslenska
samtímasögu heldur en íslendingar því þeir
fyrrnefndu virðast eiga auðveldara með að
koma auga á hið sérstæða við íslenskt þjóð-
félag. Ekki er vafi á því að þessi bók á eftir
að auka enn áhuga Svía á íslandi.
Esbjörn Rosenblad
Island i saga och nutid
Norsteds Förlag, 418 bls. Stokkhólmi 1990
fók
FRJALSLYNDIR
fyrir fólk
FRAMBOÐSLISTI FRJÁLSLYNDRA,
F-LISTINN, í REYKJAVÍK
1. Guðrún Jónsdóttir, arkitekt
2. Guðmundur Ágústsson, alþingismaður
3. Sigurður Rúnar Magnússon, hafnarverkam.
4. Hafsteinn Helgason, verkfræðingur
5. Elísabet Kristjánsdóttir, forstöðukona
6. Ragnheiður G. Haraldsdóttir, fóstra
7. Björn Einarsson, fulltrúi
8. Friðrik Ragnarsson, hafnarverkamaður
9. Jón Kjartansson frá Pálmholti, rithöfundur
10. Hrefna Kr. Sigurðardóttir, skrifstofumaður
11. Kristmundur Sörlason, iðnrekandi
12. Lárus Már Björnsson, þjóðfélagsfræðingur
13. Jón K. Guðbergsson, fulltrúi
14. Emilía Ágústsdóttir, fulltrúi
15. Halldóra Baldursdóttir, húsmóðir
16. Aðalsteinn Bernhardsson, lögreglumaður
17. Júlíanna Viggósdóttir, húsmóðir
18. Hlynur Guðmundsson, tækniskólanemi
19. Harpa Karlsdóttir, bankaritari
20. Þorgrímur Sigurðsson, vagnstjóri
21. Guðbjörg Maríasdóttir, skrifstofumaður
22. Frímann Ægir Frímannsson, prentari
23. Ingibjörg Björnsdóttir, gæslukona
24. Ævar Agnarsson, sjómaður
25. Eva Aðalheiður Hovland, flokkstjó'ri
26. Gylfi Þór Sigurðsson, leigubifreiðarstjóri
27. Anna Benediktsdóttir, húsmóðir
28. Berglind Garðarsdóttir, fóstrunemi
29. Margrét Ásgeirsdóttir, skrifstofumaður
30. Guðrún Flosadóttir, húsmóðir
31. Svanfríður A. Lárusdóttir, skrifstofumaður
32. Ólafur Guðmundsson, verkamaður
33. Sigríður J. Sigurðardóttir, húsmóðir
34. Sigfús Björnsson, prófessor
35. Guðmundur Finnbogason, verkstjóri
36. Hulda Jensdóttir, Ijósmóðir