Dagblaðið Vísir - DV - 08.07.1991, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 8. JÚLÍ 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Stríðinu var ólokið
Tilgangur Persaflóastríðsins náðist ekki, þegar
grannt er skoðað. Stríðinu var að því leyti ólokið. Augu
æ fleiri eru að opnast fyrir þessu, þegar rætt er um lík-
legar kjarnorkubirgðir Saddams Hussein. Eftir er að
sjá, að hann leyfi nægilega athugun á hernaðarmætti
íraka. Á meðan halda Bandaríkjamenn sigurhátíð í
hverri borginni af annarri. Bush Bandaríkjaforseti er
staðráðinn í að láta bandarísku þjóðina hylla sig sem
sigurvegara og tryggja endurkjör sitt.
Þetta stríð var fremur ódýrt Bandaríkjamönnum.
Mannfall var sáralítið og lítil eyðilegging herganga.
Bandaríkin og fleiri ríki bandamanna lögðu í nokkurn
kostnað við undirbúning stríðsins, en upphæðirnar voru
hverfandi miðað við þann stríðskostnað, sem menn ótt-
uðust í byrjun. En hver var tilgangurinn með þessu
stríði? Markmiðið var ekki aðeins hið tiltölulega ein-
falda markmið að hrekja íraksher frá Kúveit. Miklu
fremur sáu fróðustu menn, að með styrjöld yrði að
steypa Saddam Hussein af stóli. Tryggja yrði, að írakar
gætu ekki að nýju valdið ólgu og beitt grannríkin yfir-
gangi. Sjá yrði til þess, að hernaðarmáttur íraka yrði
eyðilagður, meðal annars kjarnorkumáttur og eitur-
efni. Hvað hefur gerzt í þessum efnum?
í raun hafa slík markmið ekki náðst. íraksher er á
brott frá Kúveit, satt er það. En Saddam Hussein virð-
ist tryggja völd sín. Sérfræðingar eru farnir að benda
á, að líklegt er að hernaðarmáttur íraka byggist upp að
nýju á fáum árum. Augljóst virðist, að allt talið um, að
Saddam Hussein yrði steypt með uppreisn innan frá,
hefur verið óskhyggjan ein. Innan fárra ára mun Sadd-
am að nýju ógna grannríkjum íraks, ef svo fer sem
horfir. Persaflóastríðið breytti þar litlu um, varð einung-
is tímabundinn hnekkir fyrir íraka.
Bush Bandaríkjaforseti hefur ráðið ferðinni. Hann
hefur sætt sig við, að Saddam sitji að völdum. Bush vildi
lengi vel ekki koma Kúrdum til hjálpar, þegar hersveit-
ir íraka gerðu atlögu að þeim og ógnuðu framtíð heillar
þjóðar. Það var ekki í samræmi við stefnu Bandaríkja-
forseta að láta herlið Bandaríkjamanna skakka leikinn
þessu sinni, þótt milljónir Kúrda yrðu landflótta. Banda-
ríkjamenn komu til skjalanna um síðir vegna almenn-
ingsálitsins í heiminum. Það má þó vera hverjum manni
ljóst, að hag Kúrda er ekki borgið, meðan Saddam Hus-
sein ræður írak. Hann mun innan skamms hafa örlög
Kúrda í hendi sér.
Fólk minnist á tímanum, sem liðinn er frá Persaflóa-
stríðinu, alþjóðlegra skýrslna hlutlausra aðila, þar sem
írak er talið það riki, sem minnst virðir mannréttindi
í heiminum. Völd Saddams Hussein hafa verið látin
viðgangast, þótt gullið tækifæri hafi verið til að hnekkja
þeim, hefði það ekki reynzt andstætt pólitískum hags-
munum Bush Bandaríkjaforseta. Samþykkt Sameinuðu
þjóðanna hefði átt að láta ná til þess, að aðgerðirnar
væru ekki stöðvaðar, fyrr en full trygging fengist fyrir
sigri - trygging sem ekki hefur fengizt enn.
Fólk getur fagnað því, að Kúveit hefur verið frelsað
úr greipum íraks, en því miður verða menn að horfa
upp á áframhaldandi ögrun íraka - ögrun sem kemur
fram af fréttum þessa dagana. Her bandamanna átti að
halda áfram aðgerðum, unz Bagdad félh.
Þá sem nú eru að fagna sigurvegurum komnum heim
frá írak, herjum bandamanna, mun iðra þess, að hálf-
kák var látið nægja.
Haukur Helgason
Enginn venjulegur Islendingur," segir greinarhöfundur m.a.
Eövald Hinriksson, íþróttaþjálfari og nuddari
um Eðvald.
Flóttamaður
á íslandi
Fyrir skömmu barst mér í hend-
ur bók sem kom út hér á landi fyr-
ir rúmum tveimur árum en fór þá
fram hjá mér. Hún heitir Úr eldin-
um til íslands og er ævisaga Eö-
valds Hinrikssonar, íþróttaþjálfara
og fööur knattspyrnukappanna
Atla og Jóhannesar. Ég hvet allt
hugsandi fólk eindregiö til þess aö
lesa þetta rit sem er í senn læsilegt
og fróðlegt.
Eövald Hinriksson er enginn
venjulegur íslendingur. Hann er
Eistlendingur aö uppruna, var
kunnur íþróttamaöur í landi sínu
á meöan það var sjálfstætt árin
milli stríðp, lífvörður forsetans og
starfsmaður stjórnmálalögregl-
unnar, skógarskæruliði á stríösár-
unum, þegar kommúnistar og nas-
istar hemámu landiö til skiptis, og
komst síðan til íslands um Svíþjóð
eftir stríö.
Eistlendingar óheppnir
með granna
Þrennt vakti einkum athygh
mína við lestur þessarar ótrúlegu
ævisögu. í fyrsta lagi varö mér enn
hugsaö til hins sama og á ferðum
mínum á átakasvæöum erlendis,
svo sem í Suðaustur-Asíu og Suð-
ur-Afríku, hversu ótrúlega heppnir
með granna viö íslendingar höfum
verið í samanhuröi við þjóðir eins
og Eistlendinga og Kúrda. Eövald,
sem hét raunar Evald Mikson á
eistnesku, lýsir því skilmerkilega í
bók sinni hversu hart leiknir Eist-
lendingar hafa jafnan verið af
nábúum sínum, Rússum í austri
og Þjóöverjum í vestri.
Saga Eövalds sjálfs er til vitnis
um þetta. Jólin 1940 faldi hann sig
fyrir innrásarher Stahns í snævi
þöktum skógum Eistlands, jóhn
1941 og 1942 sat hann í fangelsi
Þjóðverja í höfuöhorginni Talhn,
jólin 1943 var hann frjáls ferða
sinna í Tartú, fæðingarborg sinni,
og jólin 1944 sat hann í búðum fyr-
ir eistneska flóttamenn í Svíþjóð.
Verstur var Stahn Eistlending-
um, að sögn Eðvalds, og lætur
nærri að Kremlveijar hafi drepið
tíunda hluta eistnesku þjóðarinnar
eða flutt úr landi á fyrstu stjórnar-
árum sínum.
Sænskir sósíalistar rislágir
í annan stað má ráða það af bók-
KjáUarinn
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
lektor í stjórnmálafræði
inni að hlutur Svía eða öllu heldur
sænsku sósíalistastjórnarinnar
hafi ekki verið góður. Eðvald Hin-.
riksson hafði sloppið naumlega
undan rússneska hernum árið 1944
yfir til Svíþjóðar. Þar eð hann hafði
yfirheyrt einn helsta flugumann
Kremlverja í Eystrasaltsríkjunum,
Karl nokkurn Sáre, töldu Kreml-
verjar hann búa yfir mikilvægri
vitneskju um njósnir þeirra og
undirróðursstarfsemi og vildu þess
vegna ólmir fá hann í hendur.
Þetta mistókst að vísu en þess
má geta að sænska stjómin fram-
seldi marga eistneska flóttamenn
til Ráðstjórnarríkjanna þar sem
þeirra beið annað hvort aftaka eða
seigdrepandi þrældómur í fanga-
búðum norðan heimskautsbaugs.
Raunar er það eftirtektarvert
hvað Eðvald Hinriksson hefur eftir
Sáre á 126. bls. bókar sinnar. Hann
hafi snúið breskum millistéttar-
manni á band kommúnista í Sjang-
hæ í Kínaveldi sumarið 1927. Getur
verið að þetta hafi verið Sir Martin
Holhs, sem varð síöar yfirmaður
bresku njósnaþjónustunnar, en
hann hefur löngum legiö undir
ásökunum um að hafa verið á
snærum Kremlverja?
OfsóknirÁrna Bergmanns
í þriðja lagi segir Eðvald Hinriks-
son frá því hvernig Þjóðviljinn
reyndi að ofsækja hann hér á landi.
Fyrst gerði Magnús Kjartansson
honum árangurslaust tilboð um
það á sjötta áratug að Þjóðviljinn
þegði um „vafasama fortíð“ hans
gegn því skilyrði að hann hætti að
stuðla að íþróttaleikjum á milh
reykvískra æskumanna og banda-
rísku varnarliðsmannánna á
Keflavíkurflugvelli.
Síðan skrifaði Árni Bergmann
árás á hann frá Moskvu sem birtist
í blaði þeirra sameignarmanna 14.
mars 1961. Endurtók Árni þar ýmsa
staðlausa stafl sem birst höfðu um
Eðvald í áróðursritum eistneskra
kommúnista. Ég veit ekki til þess
að Árni hafi nokkurn tíma beðist
afsökunar á þessum skrifum sín-
um. Hvernig getur maður með for-
tíð eins og Árni talað digurbarka-
lega á mannamótum? Hvernig get-
ur blað með fortíð eins og Þjóðvilj-
inn haldið áfram að koma út?
Eðvald Hinriksson er nú orðinn
góður og gegn íslendingur og hann
tekur rammíslenska líkingu í bók-
arlok. Vonandi hafi honum tekist
að vara frjálsar þjóðir við glóandi
hraunflóðinu úr eldfjallinu mikla í
austri. Við það er því að bæta í ljósi
viðburða síðustu tveggja ára að hið
austræna eldfjall kann að verða
óvirkt en hinu er lítt að treysta að
önnur eldQöll gjósi ekki síðar meir.
Illskan segir líklega seint með öllu
skihð við mannkynið.
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
„Hið austræna eldfjall kann að verða
óvirkt en hinu er lítt að treysta að önn-
ur eldfjöll gjósi ekki síðar meir.“