Dagblaðið Vísir - DV - 19.08.1992, Blaðsíða 16

16
MIÐVIKUDAGUR 19. ÁGÚST 1992.
Menning
Er íslensk kvikmynda-
gerð á krossgötum?
Lik sjómanns borið á land. Atriði úr Svo á jörðu sem á himni sem verður Veggfóður hefur fengið mikla aðsókn á þeim tveimur vikum sem myndin
frumsýnd 29. ágúst. hefur verið sýnd. Á myndinni eru Baltasar Kormákur og Ingibjörg Stefáns-
dóttir í hlutverkum sínum.
Nú hafa um það bil 20.000 manns
séð Veggfóður, nýjustu íslensku
kvikmyndina, og það á tæpum tveim-
ur vikum. Þetta er met í aðsókn á svo
stuttum tíma en hafa verður í huga
að myndin er sýnd í tveimur stórum
sölum í tveimur kvikmyndahúsum.
Þessi aðsókn er mun meiri en önnur
íslensk kvikmynd, Ingaló, hefur
fengið á nokkrum mánuðum en báð-
ar þessar kvikmyndir hafa fengið
ágæta umíjöllun og hafa orðið miklar
umræður um þær á almennum vett-
vangi.
Af hveiju þá þessi mikh munur í
aðsókn? Jú, Veggfóður er gerð með
það eitt fyrir augmn að höfða til
stærsta hópsins sem sækir kvik-
myndhúsin, unglinganna og fólks
yngra en tvítugt. Og þegar það spyrst
út meðal þessa hóps að viss kvik-
mynd sé góð skemmtun þá lætur
þessi stóri hópur sig ekki vanta í bíó.
Það sem örugglega hefur gert Vegg-
fóður jafn vel heppnaða og raun ber
vitni er að myndin er gerð af ungum
kvikmyndagerðarmönnum, Júlíusi
Kemp og Jóhanni Sigmarssyni sem
þekkja þann heim, sem unga fólkið
hrærist í, og stýra myndinni inn í
þá veröld.
Ingaló virðist aftur á móti ekki
höfða sérstaklega til neins aldurs-
hóps þótt að vissu leyti fjalli myndin
um ungt fólk. Lífið í sjávarþorpi er
einfaldlega ekki sú veröld sem vekur
spennu og áhuga hjá ungu fólki í dag.
Það eiga ekki að vera nýjar fféttir
fyrir neinn sem fylgist með kvik-
myndum að það er unga fólkið sem
nær eingöngu sækir kvikmyndahús-
in í höfuðborginni. Þessi staðreynd
gerir það að verkum að kvikmyndir
fyrir unglinga og ungt fólk eru lang-
stærsti hluti þess sem sýndur er.
Þetta er ekki æskileg þróun en með-
an hinir eldri vilja frekar bíða eftir
góðri mynd þar til hún kemur út á
myndbandi eða er sýnd í sjónvarpi
verður örugglega engin breyting á.
Aðeins einu sinni áður hefur komið
fram íslensk kvikmynd sem höfðaði,
jafn sterkt og Veggfóður, til unga
fólksins. Var það kvikmynd Ágústs
Guðmundssonar og Stuðmanna, Með
allt á hreinu, enda er hún sú íslenska
kvikmynd sem mesta aðsókn hefur
fengið hér á landi. Um það bil 100.000
sáu hana á sínum tíma og er langt í
næstu aðsóknarmynd.
Á síðustu árum hafa ekki verið
gerðar margar íslenskar kvikmyndir
sem náð hafa mikilli aðsókn. Upp í
huga manns koma aðeins tvær, Böm
náttúrunnar og Magnús. Böm nátt-
úrunnar hefur nú orðið sérstöðu
meðal íslenskra kvikmynda en eins
og allir vita var hún tilnefnd til ósk-
arsverðlauna og var þar meö fyrst
íslenskra kvikmynda til að vekja
heimsathygli.
Öfugt við Veggfóður er í Bömum
náttúrunnar ekki höfðað til unglinga
heldur eldra fólks en þama gildir
sama reglan. Góð skrif og fyrst og
fremst góð viðbrögð almennings
gerðu það að verkum að fólk, sem fer
sjaldan í bíó, dreif sig til að sjá þessa
ágætu mynd. Þetta gerðist áður en
myndin var tilnefnd til óskarsverð-
launa. Að sjálfsögðu jók tilnefningin
aðsóknina. Böm náttúmnnar er enn
þann dag í dag sýnd í Stjömubíói,
rúmu ári eftir frumsýningu, og að
sögn forráðamanna þar nýtur hún
jafnrar og góðrar aösóknar.
íslensk kvikmyndagerð
í heimspressunni
Sú athygli, sem Böm náttúnmnar
hefur hlotið úti í hinum stóra heimi,
hefur gert það að verkum að farið
er að skxifa um íslenska kvikmynda-
gerö í erlendum blöðum. Um miðjan
júli birtist forvitnileg lítil grein í Ec-
onomist um íslenska kvikmyndagerð
og þar er því slegið fram að umræður
manna í milli um íslenskar kvik-
myndir veki kátínu en sú kátína
byggist á þekkingarleysi. Á íslandi
sé 250 þúsund manna þjóð sem á
þessu ári frumsýni fimm kvikmynd-
ir. í greininni er spurt hvers vegna
íslendingar geri svona margar kvik
myndir og þaö vekur undnm hversu
ódýrar þær eru í gerð, miðað við
hversu dýrt land ísland er. í þessari
grein er einnig skrifað um að kafla-
skipti séu í gerö íslenskra kvik-
mynda. Fram á sjónarsviðið sé að
koma ný kynslóð kvikmyndageröar-
manna sem alin hefur verið upp á
tónlistarmyndböndum og er Óskar
Jónasson, leikstjóri Sódómu Reykja-
vík, tekinn sem dæmi og vitnað í
hann þar sem hann segir að í sinni
mynd séu engir víkingar eða íslenskt
landslag. í greininni er það tekið
fram að þessir ungu kvikmyndagerð-
armeim séu búnir að fá sig fullsadda
af jöklum og eyðibýlum.
Sódóma Reykjavík höfðar til sama
áhorfendahóps og Veggfóður og ef
aðsókn verður mikil kann að reynast
auðvelt í framtíðinni að fjármagna
slíkar kvikmyndir en einmitt vöntun
á fjármagni hefur verið þröskuldur
íslenskrar kvikmyndagerðar. Nei-
kvæða hhöin á þessu máli er að með
þessari stefnu, ef ofan á verður, er
komin viss einhæfing og stöðnun í
smátíma.
Eru styrkir
nauðsynlegir?
Ólíkt var staðið að Veggfóðri og
Sódóma Reykjavík. Þeir Júlíus Kemp
og Jóhann Sigmarsson byijuðu nán-
ast með tvær hendur tómar og
treystu á lán og velvilja ættingja til
að geta gert sína mynd. Það var ekki
fyrr en við síðustu úthlutun Kvik-
myndasjóðs sem þeir fengu 2 milljón-
ir til að fvdlgera myndina. Þeir félag-
ar tóku því sannarlega mikla áhættu
til að láta draum sinn rætast og eru
vel komnir aö þeirri velgengni sem
myndin hefur hlotiö. Hlýtur árangur
þeirra að vera hvatning til annarra
sem standa í sömu sporum.
Óskar Jónasson fékk aftur á móti
stærstu úthlutun úr Kvikmyndasjóði
1991, 15 milljónir, sem var þá sagt
35% af kostnaði. Öskar hafði þvi úr
meira aö moða heldur en Júlíus og
Jóhann. En allir sem gera kvikmynd-
ir á íslandi verða að leggja mikið
undir og því er nauðsynlegt að að-
sókn verði góð. Ef það spyrst út með-
al unga fólksins að Sódóma Reykja-
vik sé mynd sem gaman er að þá er
víst að áhorfendahópurinn verður
stór.
Það sama er ekki hægt að segja um
kvikmynd Kristínar Jóhannesdótt-
ur, Svo á himni sem á jörðu, sem
frumsýnd verður 29. ágúst. Hér er
um að ræða mjög dýra mynd, á ís-
lenskan mælikvarða, sem gerð er af
miklum metnaði og nægir ekki að
sýningar gangi vel hér heima til að
endar nái saman.
Svo á jörðu sem á himni á örugg-
lega erfiðara uppdráttar í aðsókn hjá
imgu fólki og atburðurinn, sem fjall-
að er um í myndinni, er löngu liðinn
og flestum nútímamönnum gleymd-
ur. Þama ræðst aðsókn að öllum lík-
indum af gæðum myndarinnar og
þeirri afspum sem hún fær.
Ef svo fer að Veggfóður og Sódóma
Reykjavík fá báðar góða aðsókn og
aðstandendur þessara mynda fari frá
borði með bros á vör og á móti kem-
ur að aðsókn á Svo á jörðu sem á
himni verði jafnvel álíka lítil og á
Ingaló þá verður að segjast eins og
er að búast má við breyttum viðhorf-
um hjá þeim sem styðja við bakið á
íslenskri kvikmyndagerð. Verður þá
ömgglega tekið miö af velgengni
fyrmefndra kvikmynda þegar pyngj-
an er opnuð.
Ein kvikmynd gæti sett strik í
reikninginn á þessu ári. í kringum
jólin verður frumsýnd gamanmynd-
in Karlakórinn Hekla sem leikstýrt
er af Guðnýju Halldórsdóttur. Sú
mynd gæti breytt fyrmefndu dæmi.
Þar virðist að hluta til vera treyst á
að nafntogaðir listamenn og
skemmtikraftar fái áhorfendur í bíó.
Það hefur áður gefist vel með ein-
staka kvikmyndir en hefur einnig
mistekist.
Allir listamenn vilja lifa af hst sinni
og em kvikmyndagerðarmenn þar
ekki undanskildir. Friðrik Þór Frið-
riksson hefur þegar skapað sér nafn
erlendis og er sjálfsagt ekki langt að
bíöa þess að hann starfi meira eða
minna út í heimi. Hrafn Gunnlaugs-
son hefur einnig skapað sér nafn á
erlendri grund með víkingamyndum
sínum en stórmynd hans, Hvíti vík-
ingurinn, vakti hins vegar htla hrifn-
ingu. Aðrir gera myndir sínar hér
heima og verða að treysta á Kvik-
myndasjóð íslands sem hefur þá
stefnu að styrkja myndir aðeins að
hluta tíl. Kvikmyndagerðarmenn
verða því sjálfir að útvega það sem
á vantar sem er nær alltaf vel yfir
50% og það getur reynst erfitt ef þeir
em með handrit sem ekki fehur að
tíöarandanum.
Það er dýrt að gera kvikmynd og
þar sem við íslendingar erum ekki
fleiri en 250.000 þá er skiljanlegt að
útlendingar skuh hrista hausinn yfir
því að við skulum vera að standa í
þessu. En bjartsýni hefur einkennt
íslenska kvikmyndgerð frá því hún
hófst fyrir alvöm hér á landi 1979 og
svo er enn. Óbilandi trú á því sem
þeir em að gera hefur fleytt íslensk-
um kvikmyndagerðarmönnum inn á
alþjóðavettvang og hafa íslenskar
kvikmyndir fengið góðar viðtökur á
kvikmyndahátíðum, en að taka þátt
í slíkum hátíðum er nauðsynlegur
vettvangur fyrir íslenska kvik-
myndagerðarmenn sem hafa ekki
fjárráð til að auglýsa í heimspress-
unni.
Af fenginni reynslu undanfarinna
ára er í dag varla hægt að tala um
að sé bjart sé yfir íslenskri kvik-
myndagerð heldur skiptist á skin og
skúrir.
-HK
Bresk, f innsk og íslensk myndlist í Listasaf ni íslands
Nú stendur yfir síðsumarsýning maðurinn David Biamey hefur val- verkum hans og einnig verður gef- myndinni, það er endurtekning- og ekki af thefnislausu. Þá vom
í Listasafhi Islands og era verkin, iðverkinásýninguna.Sýningþessi in út sýningarskrá þar sem list unni. Endurtekningin eykur á uppi snillingamir Akseh Gallen-
sem era á sýningunni, í eigu safns- er styrkt af British CouncU og hans er til umræðu. Meðal greina áhrifamátt hins gruggaða og Kahela, Helena Schjerfbeck, Hugo
ins. Fram að áramótum em þrjár stendur til 11. október. Breski í sýningarskránni verður ein sem skorpna yfirborös - þaö gerir sig Simberg Viktor Westerholm o.fL
sýningar. Bresk bókaverk heitir sendiherrann á íslandi, Patrick ber heitið „Grugguð" geómetría líklegt til að gleypa okkur í sig - Óvíða á Norðurlöndum var svo
sýning sem veröur opnuö 5. sept: Wogan, raun opna sýninguna. eftir hinn heimsþekkta listgagn- auk þess sem hún gefur geóm- mikil breidd í myndlistinni og svo
ember og stendur til 11. október. Á Úrval verka Jóhanns Eyfells er rýnanda, Donald Kuspit. Þar segir etrisku formunum hlutagildi.“ margir frábærir myndlistarmenn
þeirri sýnlngu er um aö ræða bók- sýning sem mun standa frá 3. okt- hann meðal annars: „I verkumsín- Síðasta sýningin á árinu nefnist og á síðustu árum hefur verið mik-
verkeftirbreskahstamenn.Verldn óber til 22. nóvember. Jóhann hef- umvinnur Jóhannmeðgrunnform „Gullöldin" í finnskri myndlist í ileftirspumeftirsýningumáverk-
eru frá níunda áratugnum en mikil ur búið í Bandaríkjunum undanf- rúmfræðinnar, þríhyminginn, tilefni 75 ára afmælis finnska lýð- um þeirra. Á sýningunni í Lista-
gróska hefur verið í þessari tegund ama áratugi og er fyrir löngu orð- feminginn og hringinn. Hvort sem veldisins. Sýning Listasafnsins er á safriinu verða verk frá Listasafn-
myndlistar á undanfomum árum inn vel þekktur og viöurkenndur hann býr til úr þeim samlokur eða finnskri aldamótalist en Finnar inu í Ábo, þar á meöal margir
eftir að hafa verið í lægð frá lokum listamaður þar og annars staðar. Á stillir þeim upp einum og sér geng- tala um títnahiiiö frá 1880 til 1910 helstu dýrgripir Finna
áttunda áratugarins. Breski lista- sýníngunni gefur aö hta úrval af ur hann iðulega út frá raðhug- sem „Guhöldina“ i myndhst sinni