Dagblaðið Vísir - DV - 26.06.1993, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1993
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NUMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð I lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Nú þarf að kúvenda
Margt þarf aö breytast, svo aö unnt verði að halda
uppi sjálfstæöu þjóðfélagi viö fámenni og einangrun ís-
lands fram eftir næstu öld. Hætt er viö, aö blóminn úr
ungu kynslóðunum reyni að flytjast á brott, ef við fest-
umst í gömlum atvinnugreinum og atvinnuháttum.
Til þess aö framtakssamt fólk vilji festa rætur hér á
landi, þurfum viö aö hta til atvinnugreina og atvinnu-
hátta framtíöarinnar. Viö þurfum að búa svo um hnút-
ana, að ungt fólk geti horft með bjartsýni fram á veg og
hafi menntun, aöstöðu og kjark til að nýta sér hana.
Við þurfum á hverjum tíma aö leggja mesta áherzlu
á þróun hátekjugeira á borð viö gerð hugbúnaðar fyrir
tölvur. Sumpart er hægt að reisa þá á grunni tækniþekk-
ingar úr hefðbundnum greinum. Tölvuþróun í tengslum
við siglingar og sjávarútveg er gott dæmi um það.
Mikilvægt er, að sem mestur hluti atvinnulífs íslend-
inga sé í nýjum greinum vaxtar og hárra tekna og sem
minnstur í gömlum greinum, þar sem keppa þarf við
ódýra vöru og þjónustu frá láglaunalöndum. Við þurfum
að breyta ört til að verða í fararbroddi lífskjara.
Við eigum ekki að keppa að stækkun atvinnugreina,
þar sem ómenntað fólk stendur daglangt við færibönd,
heldur keppa að stækkun greina, þar sem hámenntað
fólk selur hugvit og þekkingu til þeirra þjóða, sem hafa
ekki náð að hlaupa eins hratt og við inn í framtíðina.
Við þurfum að gera fiskvinnsluna eins sjálfvirka og
mögulegt er og selja útlendingum þekkingu okkar á því
sviði. Við eigum fremur að efla hönnun en beina fram-
leiðslu. Við eigum að losa okkur sem hraðast við sem
mest af hefðbundum landbúnaði í vonlausri samkeppni.
Við sætum um þessar mundir átta þúsund manna at-
vinnuleysi og þurfum að útvega tólf þúsund störf til við-
bótar handa þeim, sem koma á vinnumarkað á sjö árum,
sem Hða til aldamóta. Þetta verður erfitt, því að sjávarút-
vegur mun ekki gefa mikið svigrúm á næstu árum.
Þessi þörf fyrir samtals tuttugu þúsund störf segir
ekki aha söguna. Ef takast á að ná þeim markmiðum,
sem hér hefur verið lýst, þarf að færa að minnsta kosti
tíu þúsund störf frá úreltum greinum á borð við landbún-
að, ýmsum færibandagreinum og annarri útgerð lág-
launa.
Við eigum ekki að sóa tugum mihjarða á hverju ári
til að varðveita atvinnugreinar og atvinnuhætti fortíðar-
innar. Við eigum að nota þessa peninga tíl að mennta
þjóðina í hátæknigreinum, efla trú hennar á framtíðar-
möguleikana og þor hennar til að takast á við þá.
Við eigum aUs ekki að láta atvinnuleysi hðandi stund-
ar hrekja okkur út í þann vítahring að fara í auknum
mæh að greiða niður láglaunastörf af ýmsu tagi og búa
tU þykjustuverkefni á þvi sviði. Slíkt dregur okkur bara
dýpra niður í svaðið, sem við þurfum að lyfta okkur úr.
Ef við höldum áfram áherzlu á hefðbundinn landbún-
að, gæludýrasukk og aukna atvinnubótavinnu, munum
við standa andspænis 15-20% atvinnuleysi um aldamót-
in, vonleysi og atgervisflótta. Atvinnuleysi hðandi stund-
ar má ekki mæta með vöm, heldur eingöngu með sókn.
TU þess að svo megi verða, þurfa bæði landsfeður og
aðrir Islendingar að lyfta ásjónu sinni úr holunni og hta
upp í framtíðina. Við- verðum að breyta og snúa flestum
áherzlum í stjómmálum og þurfum sennUega að skipta
að verulegu leyti um póhtíska yfirstétt í landinu.
Framtíð okkar felst í þekkingaröflun í fjármálum,
rekstri og nýjum atvinnugreinum; í þjálfun við hönnun
hugbúnaðar og tækja, og í eflingu kjarks og bjartsýni.
Jónas Kristjánsson
Umtumuní
Japan hefur
heimsáhrif
Kaflaskipti í stjómmálasögu Jap-
ans þykja fyrirsjáanleg eftir kosn-
ingar til neöri deildar þingsins 18.
júlí. Fijálslyndi lýðræðisflokkur-
inn, sem stjómað hefur Japan óslit-
ið frá samruna margra hægri-
flokka 1955, er í upplausn. Vinsæld-
ir núverandi flokksleiötoga og for-
sætisráðherra, Kjitsi Mijasava,
mælast inn£m við tíu af hundraði.
Mijasava rauf þing og efndi til
kosninga eftir að 39 flokksbræður
hans gengu til liðs við stjómarand-
sötðuna og samþykktu vantraust á
ríkisstjómina. Tilefni vantraustins
var að ráðandi öfl í stjórnarflokkn-
um knúðu forsætisráðherrann til
að legga til hhðar efndir á helsta
kosningaloforði sínu um aö breyta
kosningarfyrirkomulaginu til að
reisa skorður við íjármálaspill-
ingu.
Kosningum var hraðað, jafnvel
þótt það kostaði að fundur leiðtoga
sjö helstu iðnríkja heims í Tokyo
7. til 9. júlí lendi í miðri kosninga-
baráttunni, vegna þess að viku eft-
ir kjördag hefjast réttarhöld yfir
tákni fjármálasukksins í japönsk-
um stjómmálum, Shin Kanemaru.
Uppljóstranir sem þar má vænta
hefðu enn spillt málastað stjómar-
flokksins.
Kanemám bíður réttarhalda í
fangelsi en fram á síöasta ár var
hann voldugasti maöur í Frjáls-
lynda lýðræðisflokknum. Árum
saman hefur hann deilt og drottnaö
meðal valdstreituhópanna innan
flokksins, ráðið forsætisráðherrum
og úrslitum þýðingarmestu mála.
Vald Kanemara byggðist á því að
hann var helsti farvegurinn fyrir
fjárfúlgur frá fyrirtækjum og sam-
steypum þeirra til hópanna í
stjómarflokknum. Stjómmálabar-
áttan í Japan er svo fjárfrek sem
raun ber vitni vegna þess að kosiö
er í frá þriggja til fimm manna kjör-
dæmum þar sem frambjóðendur
úr sama flokki keppa innbyrðis um
atkvæðin og kaupa sér beinlínis
kjörfylgi.
Einatt er um hreinar mútur að
ræða og vænn skerfur fjárins verð-
ur eftir hjá þingmönnum. Viö hús-
leit hjá Kanemam fundust staflar
af reiðufé og gullstöngum svo nam
hundruðum milljóna króna. Fyrsta
úttekt á efnahag japanskra þing-
manna leiddi nýlega í ljós meðal-
eign hjá þingmönnum stjómar-
flokksins sem nemur 75 milljónum
króna, og þurfti þó hvorki að telja
fram markaðsverð fasteigna,
reiðufé, dýra málma né eignir á
nafni skyluhös.
Yngri menn úr Fijálslynda lýð-
ræðisflokknum beittu sér fyrir aö
fella ríkisstjórnina og hafa nú um
Tsutova Hata, fyrrum fjármálaráðherra og formaður nýja flokksins Shin-
seito, veifar til fréttamanna eftir fund meö Mijasava forsætisráðherra.
Simamynd Reuter
að aflóga ríkisstjórn í Tokyo á þess
engan kost að beita forsætinu á
fundi iðnveldanna sjö th að hafa
frumkvæöi í aökahandi verkefnum
eins og að lífga-viö heimsverslun
og ýta undir skjóta lausn í samn-
ingaumleitunum um frjálsari
heimsviðskipti á ýmsum sviðum.
Fyrstu viöbrögð á mörkuðunum
eru að gengishækkun japanska
jensins snýst við, nú er það dohar-
inn sem hækkar, enda verið stór-
lega vanmetinn lengi að marga
mati. Shkt veikir jafnframt stöðu
þýska marksins og glæðir vonir um
vaxtalækkanir í löndum Evrópu-
bandalagsins, sem em frumskh-
yrði fyrir efnahagsbata í EB.
Það virðist ætla að bera upp á
sömu misserin að viðurstyggð
langþreyttra kjósenda á þaulsætn-
um en sphltum valdhöfum knýi
fram kerfisbreytingar bæði í Japan
og á Ítalíu. Væri það vottur um
endurnýjunarmátt lýðræðislegra
stjómarhátta.
En jafnframt má minna á að sami
aðili lagði fjárhagslegan grunn að
báðum fyrirbærunum sem nú em
að ganga sér th húðar. Bæði Kristi-
legi demókrataflokkurinn á ítahu
og Frjálslyndi lýðræðisflokkurinn
í Japan nærðust í upphafi á fjár-
magni frá bandarísku leyniþjón-
ustunni CLA, þegar shkt þótti brýnt
í kalda stríðinu. Leyndar fjárupp-
sprettur urðu áfram lhibrauð
þeirra.
Magnús T. Ólafsson
Erlend tíðindi
MagnúsTorfi Ólafsson
fjórir tugir stofnað nýjan flokk sem
þegar hefur tekið upp viðræður við
sósíahsta og smærri miðflokka um
stofnun samsteypustjómar eftir
kosningar. Verði af því sjá menn
fram á umturnun í japönskum
stjómmálum. Þar hafa hagsmunir
framleiðenda hingað til gengið fyr-
ir en hagur neytenda setið á hakan-
um miöað við afköst hagkerfisins.
Vegna stöðu Japans á heims-
markaði hefði viðhorfsbreyting í
þá átt að rétta hlut neytenda víðtæk
áhrif á heimsviðskipti. Japanski
markaðurinn hlyti að veröa opnari
og fjárfesting heima'fyrir að aukast
á kostnað fjármagnsútflutnings.
í bráð blasir það hins vegar við
Skoðanir aimarra
I aur upp undir axlir
„Staðhæfingamar um spilhngu innan íhalds-
flokksins koma sér mjög iha fyrir flokk sem stærir
sig af því að halda uppi lögum og reglu. íhaldsmenn
geta bara sjálfum sér um kennt ef svo sýnist sem
þeir hafi látið völdin spilla sér. Þeir hggja vel við
gagnrýni þar sem þeir hafa í áratugi neitað að birta
almenningi fjárhagsreikninga og hafa þegið leynileg-
ar fégjafir frá svo til öllum, þar á meðal mönnum
sem ekki hafa fasta búsetu hér í landi.“
Úr forystugrein Observer 20. júni.
Ekki kjarnorkutilraunir
„Bandaríkin ættu ekki að verða fyrsta kjamorku-
veldið til að brjóta kjamorkutilraunabanniö, einkum
þegar leiðtogar landsins eru að reyna að koma í veg
fyrir útbreiðslu kjamorkuvopna en samningur þar
að lútandi rennur út 1995. Haldin verður ráðstefna
til að framlengja hann og' um leið verður reynt að
semja um víðtækt tilraunabann. Ef Bandaríkin taka
að nýju upp neðanjaröartilraunir, jafnvel í smáum
stíl, verður staða þeirra mun veikari."
Úr forystugrein Los Angeles Times 23. júní.
Talað viö stjórnina í Kiev
„Úkraína er fuhvalda ríki og Bandaríkin munu
líta á hana sem slíka. Les Aspin vamarmálaráðherra
hóf það yfir ahan vafa í heimsókn sinni th Kiev ný-
lega. En á sama tíma og þjóðemissinnar þrýsta á
úkrcdnsk stjórnvöld um að halda kjarnavopnum sín-
um eru uppi efasemdir um hvers konar ríki hún
ætlar sér að verða; ríki sem stendur við alþjóðlegar
skuldbindingar sínar eða kjamorkuútlagi. Stjórn-
völd í Washington geta talaö stjórnina í Kiev th og
fengið hana tíl að velja rétt.
Úr forystugrein New York Times 22. júní.