Dagblaðið Vísir - DV - 26.06.1993, Blaðsíða 26

26
LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1993
T
LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1993
Séra Pálmi Matthíasson í Bústaðasókn hefur miklar áhyggjur af steggja- og gæsapartíum:
Lífi fólks er hrein-
lega stefnt í voða
„Sögur, sem maður heyrir af þessum
steggja- og gæsapartíum, eru með
eindæmum og lífi fólks er hreinlega
stefnt í voða. Fólk verður að vakna
og átta sig^ á því aö það er að ganga
inn í sína hátíðlegustu stund í lífinu
og aö ætla að koma hálfvængbrotinn
inn í slíkt er alveg með fádæmum,"
segir séra Pálmi Matthíasson, prest-
ur í Bústaðasókn. Pálmi segist hafa
miklar áhyggjur af því hvemig þau
mál hafi þróast og nefnir dæmi um
væntanlegan brúðguma sem hent
var í höfnina í spennitreyju. Önnur
dæmi séu um menn og konur sem
skilin hafi verið eftir af vinum sínum
á Sandskeiði og skipað að ganga í
bæinn.
„Uppátækin eru í þá veru að ganga
lengra en sá næsti og menn sjást
ekki fyrir í hugmyndum ef þeir eru
orðnir skraUhálfir í þokkabót. Að
gleðjast með vinum með léttvægu
sprelli er allt annar hlutur en slíkur
fáránleiki. Bæði hér í Reykjavík og
úti um land hafa menn fengið lög-
regluna í hð með sér til þess að taka
þátt og lögreglan verður ekki nær
fólkinu með slíku. Innan lögreglunn-
ar hefur sem betur fer verið tekið
fyrir þetta. Ég hvet ungt fólk til að
fara með gát í þessu máli því þetta
er stórhættulegt."
í vatnsrennibraut
með sóknarbami
Séra Pálmi hefur vakið athygli fyr-
ir óvenjuleg störf sem safnaðarprest-
ur. Hann hefur messað um páska í
Hfíðarfjalli á Akureyri og í Bláfjöll-
um, haldið sunnudagsmessu í Laug-
ardalslaug á íþróttadegi Reykjavíkur
og í vikunni gaf hann áttræðu sókn-
arbami sínu, Mörtu Tómasdóttur,
ferð niður vatnsrennibraut í afmæl-
isgjöf.
„Margir úr sókninni mæta í sund
á hveijum morgni og það er svolítið
sérstakur hópur sem gefur mér vega-
nesti út í daginn. Marta er í öldrunar-
starfi í kirkjunni og þótt hún sé átt-
ræð sýnir hún það að gamalt fólk
getur svo sannarlega tekið þátt í líf-
inu. Við erum alltof gjöm aö ákveða
fyrir gamalt fólk hvað það eigi að
gera. Við tökum jafnvel stjórnina
eins og um böm sé að ræða,“ segir
Pálmi og viðurkennir aö hann hafi
sjálfur haft gaman af ferðunum ekki
síöur en Marta.
Þéttskipaður dagur
Þaö var ekki auðvelt fyrir séra
Pálma aö finna tíma fyrir blaðamann
DV í þéttskipaðri dagskrá vikunnar.
Prestastefna stóð yfir og auk þess
biðu sóknarprestsins ýmis verk sem
tilheyröu starfinu. Besti tíminn var
klukkan átta aö morgni þegar flest
fólk er rétt að fara í gang. Pálmi lýsti
því einu sinni yfir í viðtali við DV
að hann væri árrisull og oft væri
hann kominn á stjá klukkan 5 að
morgni. Þegar blaðamaður mætti
með stírumar í augunum rétt fyrir
átta var Pálmi auösjáanlega löngu
kominn í gang af krafii. í sjónvarp-
inu vora morgunfréttir Sky News á
dagskrá. „Hinkraöu aðeins á meðan.
Stundum er þetta eina stundin sem
gefst til að skoða fréttir dagsins."
Prestur í borg
Sitt sýnist hveijum um það hvað
sé sæmandi aö prestur taki sér fyrir
hendur. Sumum finnst séra Pálmi
ekki nógu alvarlegur en fleiri eru á
því að svona eigi nútímaprestur að
vera. En hvað finnst honum sjálfum
um hlutverk prestsins?
„Presturinn getur ekki verið aö
leika alla daga. Hann verður að vera
hann sjálfur og standa og falla með
því rétt eins og hver annar. Með brosi
og léttleika er ekki verið að kasta
neinu burt. Boðskapur kirkjunnar
er gleði og fagnaöarboðskapur og því
þarf gleðin áö vera nálæg. I tilbeiðslu
og lotningu getur verið þessi einlæga
gleði án þess að helgi stundarinnar
sé 1 hættu.
í borgarsamfélagi er kirkjan aö
breytast og hún verður aö taka þátt
í breyttu viðhorfi og aðstæöum í
hverri borg fyrir sig. Prestar úr
Reykjavíkurprófastsdæmi hafa farið
til útianda til aö kynna sér kirkju-
starf í stórborg og hafa í kjölfarið
messað víöar en í kirkjum og til
dæmis var sett upp kapella í Kringl-
unni. Þessar tilraunir eru í anda
þessa en það veit enginn hvort þetta
breytta form er komið til að vera.
Sjálfur held ég að þetta sé gott meö
en ekki vil ég sjá slíkt form taka í
öllu við af þvi gamla," segir hann.
„Þegar ég var á Akureyri messaði
ég á hveijum páskum uppi í Fjalli
en það var eins og það þætti ekki
jafnmerkilegt og þegar ég fór að
messa uppi í Bláfjöllum. Það segir
okkur hvað landsbyggðin er lengra
frá í öllum fréttum heldur en höfuð-
borgarsvæðið."
ísköld samskipti
Áður en Pálmi kom til starfa í Bú-
staðakirkju var hann prestur á Ak-
ureyri. Hann segir mannlífið og þar
með starfið mjög ólíkt á þessum
tveimur stöðum. Hraðinn sé meiri í
borginni og þar séu tengsl milli fólks
minni. Fóik, sem búi í sömu götu í
mörg ár, þekkist varla og hafi jafnvel
lítinn áhuga á velferð nágrannans.
„Aldurssamsetningin í höfuðborg-
inni er öðruvísi því hingaö koma
margir fullorðnir utan af landi og
setjast að. Því miður held ég að margt
af þessu gamla fólki einangrist frá
samfélaginu og þá kirkjunni um leið.
Erill dagsins er hraðari og síminn
notaður til að fylgjast með börnun-
um heima. Þegar símasambandið
datt út um daginn varð ég vitni að
því að fólk hafði stórar áhyggjur af
bömunum heima sem ekki náöist
samband við.“
Pálmi kallar þetta „ísköld sam-
skipti" og í því sambandi segir hann
sögu af dreng sem sótti mikið í kirkj-
una en þá til þess að hrópa að fólki
sem átti leið í hana. Þegar hann gaf
sig að strák og vann traust hans kom
á daginn að strákur vildi vera kaldur
eins og ísskápurinn heima. „Hann
sagði að ísskápurinn væri eini vinur-
inn sem gæfi honum eitthvað."
Unga fólkið
er þroskaðra
Sumarið er tími giftinga og sagt er
að séra Pálmi sé vinsæll í þau verk.
Hann segir ungt fólk í dag vera eldra
og þroskaðra þegar það ákveður að
ganga í hjónaband en áður.
„Mér finnst ungt fólk í giftingar-
hugleiðingum bera fram mun
ígrundaðri spurningar en ég hefði
sjálfur lagt í að spyija á sínum tíma.
Vilji þess til að vera trúr í heitinu
er mjög sterkur. Það gerir sér grein
fyrir því að þaö er að kasta sér út í
mestu erfiðisvinnu lífs síns sem gef-
ur mikla gleði ef vel tekst til. Þetta
snýst ekki um þessa tvo einstaklinga
heldur um íjölskyldur þeirra sem eru
líka að tengjast. Mörgum gengur líka
illa að slíta naflastrenginn heim.“
Pálmi er á þeirri skoöun að foreldr-
ar séu alltof fúsir til að leyfa börnum
sínum að stíga skrefið of langt og
leyfa þeim að búa saman á heimilinu
þegar þau era bamung og alls ekki
tilbúin til þess að binda sig til fram-
búöar.
„Foreldramir segjast heldur vilja
vita af börnum sínum heima en úti
á nóttunni. En það er engin kominn
til með að segja að þetta verði fram-
tíðarsamband. Þegar ungmennin
ætia kannski að slíta sínu sambandi
er það ekki bara að slíta sambandi
við hvort annað heldur líka við fjöl-
skyldu sem reynst hefur þeim vel.
Foreldrar verða að axla ábyrgð í því
að leiðbeina sínum bömum og taka
af skarið þegar einhver flytur inn
með plastpoka og sest upp sem einn
af heimilisfólkinu. Öll ábyrgð er erfið
og ábyrgð foreldra kallar oft á það
svar sem unglingurinn vtill ekki
heyra. Boð og bönn gagna ekki ef
umhyggja og traust er ekki til stað-
ar.“
Ekkert kemur í stað-
inn fyrir gott heimili
Að mati Pálma hugsar unga fólkið
í dag um sínar aðstæður áður en þaö
ákveður að eignast böm þó í hjóna-
bandi sé.
„Það heyrist oftar hjá ungu fólki
að það vilji reyna að koma sér fyrir
á einhverri framtíðarbraut áður en
fjölskyldan stækkar. En val á fram-
tíðarbraut er fjarri því að vera auð-
velt í dag. Ég held að kynslóðin, sem
nú er að koma út í lífið og stendur á
fyrstu árum í bameignum, hafi alist
upp á barnaheimilum og vilji því
ekki bjóða sínum börnum upp á
sömu aðstæður. Ég er ekki að gera
lítið úr því starfi sem unnið er á
bamaheimilum en það kemur ekkert
í staðinn fyrir gott heimili og fjöl-
skyldulíf. Mér finnst það til dæmis
vera umhugsunarefni fyrir fólk, sem
er að skilja, hvað það er að setja
bömin sín út í. Foreldramir geta
spjarað sig en ég óttast alltaf um
bömin í þeirri upplausn sem fylgir
skilnaði."
Starflögreglu
og presta skarast
Á námsárunum starfaði Pálmi í
lögreglunni og segir starf prests og
lögreglumanns að mörgu leyti líkt.
„í dag finnst mér þessi tími í lögregl-
unni ómetanlegur miðað við þá
reynslu sem ég fékk. Samstarfið við
lögregluna er líka betra þegar hún
veit að viðkomandi prestur hefur
unnið þar og þekkir starfsreglur lög-
reglumanna. Lögreglan vill gera vel
og nærfærni hennar í starfi er mjög
mikil þegar hún þarf að sinna erfið-
um málum.“
Kirkjan er
virkt afl
Pálmi segir kirkjuna í dag vera
virkara afl í daglegu lífi fólks en áður
var. Margs konar starfsemi fyrir
böm, unglinga, gamalt fólk og fleiri
hópa standi á sterkum granni.
„Mér finnst fólk fúsara að játa sína
trú og presturinn er fyrst og fremst
til þjónustu og hans hlutverk er að
koma til móts við þarfir fólksins inn-
an þess ramma sem vígsluheitiö hef-
ur gefið.
Kirkjan er samfélag kristinna
manna og presturinn er hirðir safn-
aðarins. Presturinn deilir stundum
með söfnuðinum gleði og sorg og
binst böndum sem eiga grundvöll í
trúnni."
Erill dagsins
Fæstir gera sér grein fyrir um-
fangi starfs sóknarprestsins og halda
jafnvel að hann vinni aðeins á
sunnudögum þegar messaö er. í Bú-
staðasókn eru nærri átta þúsund
manns og prestur í svo stórri sókn
þarf að skipuleggja sína vinnu vel.
Pálmi segir helgarfrí nær óþekkt hjá
sóknarprestum.
„Það era ekki mörg ár síðan prest-
ar fengu viðurkenndan einn frídag í
viku og þótti sigur. En því miður
gengur verr að taka fríið. Það lítur
vel út á pappír en í framkvæmd trúi
ég að prestsfjölskyldan fmni lítinn
mun. Presturinn á erfitt með að segj-
ast vera í fríi heima hjá sér þegar
kallað er. Hann þyrfti í raun að fara
aö heiman en það er sárt að geta
ekki líkt og aðrir leyft sér að vera í
fríi heima við í faðmi þess fjölskyldu-
lífs sem við í orði hvefjum aðra til
að rækta," segir hann og vitnar í
könnun sem námsmenn í hjúkrunar-
fræði gerðu en þar kemur fram að
prestar vinni að meðaltali 50 stimdir
á viku og margir mun meira. Líkam-
legt ástand þeirra er ekki of gott og
þriðjungur presta er of þungur og
80% hafa of litia hreyfingu.
„Prestar búa við truflun í félagsleg-
um samskiptum og þeir sitja uppi
með gífurlegt álag sem á þá er lagt.
Þeir eru bundnir þagnarheiti og þetta
álag bitnar oftar en ekki á fjölskyld-
unni. Streita er í þessum hópi því
menn era sífellt að elta skottið á sjálf-
um sér og verkefnum dagsins lýkur
ekki klukkan fimm. Ég þekki engan
prest sem í einlægni getur sagt við
sjálfan sig að kvöldi að hann hafi
lokið öllum verkefnum dagsins. í
þessu skiptir engu hvort prestakallið
er lítið eða stórt. Stærðin hefur áhrif
á áherslumar en ekki aö allir prestar
hafi ekki nægan starfa.
Launakjör presta hafa verið í slík-
um ólestri að fáheyrt er. Kjaradómur
úrskurðaði um laun presta en síð-
astliðin þrjú ár höfum við verið án
kjarasamnings. Föstu launin era lág
en greitt er sérstaklega fyrir verkefni
eins og hveija aðra yfirvinnu. Fjöldi
aukaverkefna fer eftir stærð sóknar-
innar og ungir prestar, sem fara út
á land í fámenn prestaköll, gera lítið
annað en halda sjó. Þeir varla geta
haldið við húsunum sem þeir leigja
af ríkinu. Það sem bjargar þeim er
að makinn, í flestum tilfellum eigin-
kona, getur unnið utan heimilis. En
það er ekki hægt að gera út á þaö að
embættismaðurinn sé vel giftur.
Þetta er ekki bara vandi kirkjunnar
heldur þjóðfélagsins af því að prest-
urinn þarf að vera til staðar og hann
verður að vera þátttakandi í mannlíf-
inu á hverjum staö. Kirkjan í landinu
getur ekki gert út á það að prestar
séu vel giftir."
Vinna makans
Pálmi segir að til mikils sé ætiast
af maka prestsins. Hann sinni síma-
þjónustu þegar presturinn sé ekki
við og fjölskyldan taki meira og
minna þátt í að flytja skilaboð.
„Prestsmakinn er í ólaunuðu starfi
heima fyrir og oft ofan á sína daglegu
vinnu. Þetta er ekki bara starf prests-
ins heldur eitt og hálft starf þar sem
annar aðilinn er alltaf ólaunaður.
Þess er oft á tíðum krafist að prests-
makinn sé með í ákveðnum tilfellum.
Sumir hafa reynt að bijótast undan
þessu en stundum er auðveldara að
leggja meira á sig og færa til eigin
dagskrá til að gera það sem ætiast
er til.“
Tappað af í íþróttum
Á sínum tíma var Pálmi orðaður
við starf varaforseta ÍSÍ en af því
varð ekki. Honum fannst of mikil
pólitík innan hreyfingarinnar sem
hann hafði ekki áhuga á. Engu að
síöur á hann sér draum um enn frek-
ara samstarf kirkjunnar og íþrótta-
hreyfingarinnar. Pálmi er mikill
áhugamaður um íþróttir og er
óþreytandi þegar kappleikir era ann-
ars vegar. Sjálfur stundar hann
sund, eróbikk og hlaup til að halda
sér í formi. Hann segist vera heppinn
að geta „spriklað í íþróttunum" því
að þar tappi hann af. Eiginkona
Pálma, Unnur Ólafsdóttir, og dóttir-
in, Hanna María, taka þátt í þessu
með honum.
„Það er ekki sjálfsagt að presturinn
eigi annan prest að sínum trúnaðar-
vini og handleiðara. Það er því fagn-
aðarerindi að biskup lætur nú vinna
að því að koma á fót handleiðslu fyr-
ir presta í tengslum við Fjölskyldu-
þjónustu kirkjunnar. Handleiðsla
fyrir presta er mjög nauðsynleg og
þá fær þjóðin betri presta og skilvirk-
ara starf.
Presturinn er sem betur fer aldrei
einn því hann á leiðsögn á vegi trúar-
innar. Bænin er því hin mikla orku-
lind sem hann hefur aðgang að. Án
hennar og leiösagnar Drottins væri
lífið snautt. Það era því forréttindi
aö fá að taka þátt í helgihaldinu með
söfnuöinum og finna samkenndina
og mátt trúarinnar nálægan," segir
séra Pálmi Matthíasson.
-JJ
Guðmund. Guðmundsson verkam. á Akureyri Guðmundur Halldórsson b. á Syðra-Hóli

Jóhanna Þorvaldsdóttir húsm. á Akureyri Þorvaldur Helgason keyrari á Akureyri
Helgi Guðmundsson
b. á Jódísarstöðum
Friðrik D. Guðmundsson
b. á Naustum
Guðmund. Guðmundsson
b. íTeigi
Guðmund. Halldórsson
b. á Jódísarstöðum

Anna Guðmundsdóttir
húsfr. (Naustum

^ Jóhannes Friðriksson
kirkjusm., Litla-Laugarl.
Sigríður S. Sigurðard. húfr. í Teigi

Sofíía Stefánsdóttir húsfr. á Asláksstöðum Stefán Jónsson b. (Syðra-Garði

Guðmpndur Árnason b. á Asláksstöðum Árni Guðmundsson b. á Hesjuvöllum

Guðrún Jónsdóttir húslr. að Rima. Tálknaf. Jón Bjarnason b. (Króki

Friðrik Friðriksson b. (Rima Friðrik Magnússon b. á Horni og Eyrarhúsi
Guðbiörg Vagnsdóttir § húsfr. Litla-Laugarlandi Þorbjörg Kristjánsdóttir húsfr. í Arnarfirði

Vagn Jónsson
b. í Arnarfirði
Aðalheiður Kristjánsdóttir
húsfr. á Hlöðum, Grenivík
Friðrika Kristjánsdóttir
húsfr. í Miðgörðum
Lísbet Bessadóttir Bessi Eiríksson
húsfr. Végeirsstöðum b. á Skarði, Dalsmynni
Stefán Stefánsson
útv.b. Miðgörðum
Guðbjartur Björnsson
b. á Sælandi
Sigríður Bjarnadóttir
núsfr. á Sælandi
| Kristján F. Guðmundsson b. á Végeirsstöðum

Guðrún Ásgrímsdóttir húsfr. (Botni

Stefán Pétursson b. í Botni, Þorgeirsfiröi

Þórey Pétursdóttir húsfr. á Sælandi

| Björn Þórarinsson b. á Sælandi

AnnaJónasdóttir húsfr. í Brimnesi

| Bjami'Einarsson b. í Brimnesi
Guðrún Einarsdóttir
frá Þingholti (Rvk
Ásgrímur Hallsson
Rósa Stefánsdóttir
húsfr. í Fagrabæ
Pétur Flóventsson
b. í Fagrabæ, Grenivík
Kristján V. Ingólfsson
pr. og Skálholtsrektor
Jóhanna Þórarinsdóttir
húsfr. (Syðra-Garðshorni
Bryndís Jakobsdóttir
húsm. í Rvk
Jakob Frímannsson
fyrrv. kaupf.stj. Akureyri
Sigríður Björnsdóttir
húsm. á Akureyri
Svanbjörn Frímannsson
seðlabankastjóri (Rvk
Jakob Fr. Maanusson
menningarfulltrúi (London