Dagblaðið Vísir - DV - 12.11.1994, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 1994
15
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra og nánustu aðstoðarmenn hans í fjármálaráðuneytinu ræða hér víð fulltrúa ritstjórnar DV siðastliðinn miðvikudag. Á sama tíma voru þingmenn
Sjálfstæðisflokksins að slá barnaskattinn af - að fjármálaráðherranum fjarverandi. DV-mynd BG
„Þetta gera menn ekki"
Það var sá klóki stjórnmálarefur,
Harold Wilson, forsætisráðherra
Breta um árabil, sem sagði fyrstur
manna: „Vika er langur tími í póli-
tík.“ Hann átti þá viö að á skömm-
um tíma gæti staðan á taflborði
stjórnmálanna gjörbreyst.
Síðastiiðinn miðvikudag kom á
daginn hér heima aö jafnvel dags-
partur getur reynst langur timi í
pólitík og neytt ráðherra tii að snú-
ast í hálfhring.
Þetta gerðist í svokölluðu bama-
skattsmáli sem yfirgnæfði jafnvel
mál Guðmundar Ama Stefánsson-
ar félagsmálaráðherra um tveggja
daga skeið.
Skattur lagður á
blaðburðarböm
Það var á þriðjudag sem DV
skýrði frá því í frétt að frá og með
næstu áramótum ætlaði ríkið að
taka 6% staðgreiðsluskatt af laun-
um bama og unglinga sem bera út
og selja dagblöð. Þetta yrði gert í
samræmi við ákvæði sem verið
hefðu í lögum landsins frá árinu
1988 - lagaákvæðum sem ekki
hefðu verið framkvæmd síðustu
sex árin.
Með frétt DV vom birt viðtöl við
núverandi og fyrrverandi íjár-
málaráðherra. Sá fyrrverandi, Ól-
afur Ragnar Grímsson, skýrði frá
því að þegar hann tók við embætti
fjármálaráðherra fyrir hátt í sex
ámm hefði komið tii umræðu með-
al embættismanna að krefja börn
og unglinga um staögreiðsluskatt
af blaða- og merkjasölu en hann
hefði lagst gegn því og þess vegna
hefði ekkert orðið úr skattheimt-
unni.
Friðrik Sophusson, núverandi
fjármálaráðherra, vísaði hins veg-
ar ábyrgð á þeirri ákvörðun að
hefja nú þessa skattheimtu af böm-
um, eftir sex ára bið, alfarið á hend-
ur skattayfirvöldum, eins og fjár-
málaráðherra hefði ekkert með
málið að gera. Hann lýsti jafnframt
í reynd fylgi sínu við þessi áform
með því að taka fram að það væri
sanngimismál að hirða skatt af
launum blaðburðarbama alveg
eins og af tekjum þeirra barna og
unglinga sem ynnu við verslunar-
störf eða fiskvinnslu.
í Dagsljósi Sjónvarpsins á þriðju-
dagskvöldiö ítrekaði hann þetta og
sagði ennfremur: „Spumingin er
ekki um hvort eigi að borga skatt-
inn, spumingin er hvort fyrirtækin
eiga að halda eftir 6% af tekjum.
Auðvitað eiga allir að borga skatt-
inn.“
Eindregnari gat stuðningur fjár-
málaráðherra við bamaskattinn
vart verið.
Að skjóta sig í
báðar lappimar
Þegar dómgreind brestur og
menn grípa til örþrifaráða sem
hitta þá sjálfa fyrir er gjaman sagt
að þeir skjóti sig í fótinn. Það þykir
ósrtjaUt.
Á miövikudaginn, daginn eftir
fréttimar í DV af bamaskattinum,
gerðist fjármálaráðherra þó svo
stórtækur í slíkum sjálfsmeiðing-
um að hann skaut sig í báðar lapp-
imar.
Fjármálaráðherra var óhress
með fréttir DV af málinu og óskaði
eftir fundi með fulltrúum ritstjóm-
ar þar sem hann gæti skýrt sitt
mál. Sá fundur var ákveðinn kl. 17
á miðvikudag.
Áður en til þess fundar kom greip
ráðherrann hins vegar til þess ráðs
að fara upp utan dagskrár á Al-
þingi. Tilefnið var þó ekki, eins og
margir reiknuðu með, að tilkynna
að horfið yrði frá bamaskattinum.
Nei, markmiðið virtist vera að
reyna að negla fyrrverandi fjár-
málaráðherra fyrir að hafa ekki
skattlagt blaðburðarböm í ráð-
herratíð sinni! Eða þá að reyna að
leiða í Ijós að Ólafur Ragnar hefði
Laugardags-
pistfll
Elías Snæland Jónsson
aðstoðarritstjóri
engin afskipti haft af málinu og það
væri þess vegna einhver allt önnur
skýring á því af hverju skattur á
blaðburðarböm var ekki innheimt-
ur í sex ár.
Utandagskrárumræðan snerist
gjörsamlega í höndum fjármála-
ráðherra og undirstrikaði ótrúlegt
pólitískt dómgreindarleysi. Hann,
og þar með Sjálfstæðisflokkurinn,
birtist almenningi, sem gat fylgst
með umræðunni í sjónvarpinu,
sem eini boðberi bamaskatta á Al-
þingi.
Þingmenn slá
bamaskattinn af
Enda sauð á þingmönnum flokks-
ins þegar þingflokksfundur þeirra
hófst strax að utandagskrárum-
ræðunni lokinni. Þar var barna-
skatturinn snarlega sleginn af.
Formanni flokksins og forsætis-
ráðherra var falið að tilkynna fjár-
málaráðherra þá niðurstöðu og sjá
til þess að hún kæmi til fram-.
kvæmda.
Fjármálaráðherra missti hins
vegar af þessari umræðu í þing-
flokki sínum. Hann sat nefnilega á
sama tíma á fundinum í fjármála-
ráðuneytinu með fulltrúum rit-
sfjómar DV. Þar kom hann enn á
ný með rök sín fyrir þvi að skattur
á blaðburðarbörn væri sanngimis-
mál - og ítrekaði jafnframt þá full-
yrðingu að ákvörðunin um að fara
út í innheimtu bamaskattsins væri
alfarið mál skattkerfisins en ekki
ráðherrans.
Það var svo sannarlega ekki að
heyra á fjármálaráðherra á þessum
fundi, sem stóð langt á aðra
klukkustund, að til greina kæmi
að fella skattinn á blaðburðarbörn-
in niður. Um það bera segulbands-
upptökur af fundinum glöggt vitni.
Nýju stefnuna fékk fjármálaráð-
herra símleiðis frá forsætisráð-
herra þegar fundinum með blaða-
mönnum DV var að Ijúka. Og for-
sætisráðherra afgreiddi svo fjár-
málaráðherra sinn einkar snyrti-
lega í viðtali við Sjónvarpið að
þingflokksfundinum loknum. Vitn-
aði til þess að embættismenn hefðu
viljað skattleggja blaðburðarböm
fyrir fjórðungi aldar þegar Bjami
Benediktsson var forsætisráö-
herra. „Þetta gera menn ekki,“
hafði hann eftir Bjama, sem þá
kom í veg fyrir slík áform, og gerði
þau orð að sínum.
Það mun víst hafa dugað til að
fjármálaráðherra áttaði sig loksins
á þeirri einfóldu staðreynd aö
skattlagning er ekki mál kerfisins
heldur pólitísk ákvörðun stjóm-
málamanna á hverjum tíma.
Börn fái líka
persónuafslátt
Yfirlýsing forsætisráðherra í
þessu máli var svo afgerandi og
skorinorð að telja verður víst að
skattur á blaðburðarböm sé úr sög-
unni. Ef fjármálaráðherra treystir
sér ekki til að tryggja það að
óbreyttum lögum verður auðvitað
að semja lagafrumvarp og afgreiða
það á Alþingi fyrir áramót.
Við slíka lagabreytingu hlýtur að
sjálfsögðu aö vera litið á laun bama
fyrir hvers konar vinnu - blað-
burð, merkjasölu, afgreiðslustörf,
fiskvinnslu og hvað eina sem til
fellur. Eðlilegast er að öll börn hafi
sjálfstæðan persónuafslátt - alveg
eins og þeir skólanemendur sem
komnir eru yfir 16 ára aldur hafa
núna. Það ætti að tryggja að tekjur
fyrir störf á borð við blaöburð og
merkjasölu verði áfram skattfijáls-
ar. Um leið yrði þess gætt að öll
böm sifji við sama borð.
Það hefur komið fram hvað eftir
annað að skattsvik á íslandi em
gífurleg. Nefndar hafa verið ýmsar
ágiskunartölur í því sambandi -
jafnvel tugir milljarða.
Ljóst er að í sumum greinum at-
vinnulífsins em skattsvik algeng-
ari en í öðrum. Gera verður þá
kröfu að skattayfirvöld beini at-
orku sinni aö því að uppræta skatt-
svikin þar sem þau eru mest. Það
er svo sannarlega ekki hjá börnum
landsins.
Því er oft haldið fram aö afstaða
almennings til skattsvika einkenn-
ist af léttúð. Það kann vel að vera.
En í því efiú verður að hafa í
huga þá gömlu staðreynd að eftir
höfðinu dansa limirnir. Það hlýtur
til dæmis að hafa mikil áhrif á al-
menningsálitið þegar dómstólar
landsins, með Hæstarétt íslands í
broddi fylkingar, sýna það í verki
að þeir telja tugmilljóna skattsvik
nánast smámál og nýta ekki nema
örlítiö brot þeirra heimilda til refs-
inga sem landslög gefa þeim. Þaö
er ömurlegt fordæmi.