Dagblaðið Vísir - DV - 12.11.1994, Blaðsíða 26

26
LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 1994
Umsókn um framlög úr
Framkvæmdasjóði aldraðra 1994
Stjórn Framkvæmdasjóðs aldraðra auglýsir
eftir umsóknum um framlög úr sjóðnum árið
1994. Eldri umsóknir koma aðeins til greina
séu þær endurnýjaðar. Nota skal sérstök
umsóknareyðublöð sem fylla ber samvisku-
samlega út og liggja þau frammi í heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytinu. Einnig er ætl-
ast til að umsækjendur lýsi bréflega einingum
húsnæðisins, byggingarkostnaði, verkstöðu,
Qármögnun, rekstraráætlun, þjónustu- og
vistunarþörf ásamt mati þjónustuhóps aldr-
aðra (matshóps) og þar með hvaða þjónustu-
þætti ætlunin er að efla. Umsókn skal fylgja
ársreikningur 1993 endurskoðaður af löggilt-
um endurskoðanda og kostnaðaryfírlit yfír
fyrstu níu mánuði ársins 1994.
Sé ofangreindum skilyrðum ekki fullnægt
áskilur sjóðstjórnin sér rétt til að vísa umsókn
frá. Umsóknir skulu hafa borist sjóðstjórninni
fyrir 1. desember 1994, heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytinu, Laugavegi 116, 150
Reykjavík.
Stjórn Framkvæmdasjóðs aldraðra
Meiminig
í kínversku deiglunni
Þegar tuttugasta öldin gekk í garð
var fjölmennasta þjóð heimsins, Kín-
veijar, í hlekkjum eigin fortíðar og
vestrænnar nýlendustefnu. Fram
undan voru gífurlegar umbyltingar;
fall keisaraveldisins, innrás og
hernám Japana, borgarastríð sem
lauk með sigri kommúnista undir
forystu Maós formanns og síðan
hatrömm valdabarátta sem leiddi af
sér endurtekin krampaköst alls þjóð-
félagsins - þau verstu í svokallaðri
menningarbyltingu sem hófst á
seinni hluta sjötta áratugarins og
stóð nokkur ár.
Margar bækur hafa veriö ritaðar
um þessa dramatísku sögu Kínaveld-
is. Villtir svanir eftir Jung Chang lít-
ur á atburði aldarinnar í nokkuð
öðru ljósi. Hún segir hér sögu fjöl-
skyldu sinnar og lýsir blátt áfram
örlögum ömmu sinnar, foreldra og
sjálfrar sín í þessari makalausu kín-
versku deiglu tuttugustu aldar.
Fjölskyldan og sagan
Saga fjölskyldu Jung Chang í þrjá
ættliði nær yfir allt þetta tímabil og
er samofin þjóðfélagsumbrotunum.
Amma höfundarins fæddist á tím-
um keisaraveldisins þegar konur
voru enn bundnar og brotnar á fótum
Bókmenntir
Elías Snæland Jónsson
til að fullnægja fegurðartísku sam-
tímans og gera þær að betri kosti á
hjónabandsmarkaði. Foreldrarnir
mótuðust hins vegar á tímum borg-
arastríðs og japansks hernáms,
gengu til liðs við kommúnista og
uppskáru laun erfiðis síns með emb-
ættum á vegum nýju valdhafanna
eftir sigurinn árið 1949. Sjálf var
Jung Chang því embættismanna-
barn með þeim kostum og göllum
sem það hafði í fór með sér: forrétt-
indum til að byrja með en svo gífur-
legum fórnum þegar Maó snerist
gegn sköpunarverki sínu, kommún-
istaflokknum og embættismanna-
kerfi hans, og hleypti af stað gegnd-
arlausum ofsóknum menningarbylt-
ingarinnar.
Og þaö er einmitt frásögn Jung
Chang af lífl sínu, foreldra sinna og
ömmu á þessu síðasta tímabih,
valdatíð kommúnista, sem er kjarni
bókarinnar. Þau voru sannfærðir
Maóistar sem trúðu á formanninn
eins og guð og flokkinn sem óskeikul-
an - jafnvel þótt þau yrðu sjálf að
fórnarlömbum í flóðbylgju ofstækis-
ins. Jung Chang var til dæmis í sveit-
um rauðra varðliða um hríð. Á þeim
árum var æðsti draumur hennar í
líflnu að sjá Maó bregða fyrir á Torgi
hins himneska friðar. Seinna komst
hún úr landi vegna námshæfileika
sinna og hefur búiö í Englandi um
áratugaskeið.
Saga fjölskyldunnar er ekki síst
merkileg fyrir óbifandi samstöðu á
tímum þegar margir urðu til þess að
fórna sínum nánustu í von um að
sleppa sjálfir. Að öðrum ólöstuðum
er þó móðir hennar skærasti gim-
steinn frásagnarinnar - sannköhuð
hetja sem aldrei lætur bugast.
Hjörleifur Sveinbjörnsson hefur
þýtt þessa merku ættarsögu með
miklum ágætum.
VILLTIR SVANIR (485 bls).
Höfundur: Jung Chang.
Utgefandi: Mál og menning.
m m m m

En cillt i einu for ollt að ganga á
verri veg hjá Kate. Hún var síþreytt
og gat ekki haldið sér vakandi.
Samt voru allir svo góðir við hana:
Mark læknir, maðurinn hennar, Janine ...
Og Laney, sem átti búðina með Kate,
var ekki rótt. Var þetta alít eðlilegt?
Og Laney hafði sínar grunsemdir ...
895 kr. á næsta sölustað
og enuþá ódýrari i áskril
í síma 632 700
mmk
iWi
■ ■
44
„Þaðerbirtan
Fyrsta ljóð Rauðhjalla, „Að leggja höfuðið viö steininn", er óður Bald-
urs Óskarssonar til huggandi máttar náttúrunnar, og einn af fallegustu
þáttum bókarinnar er þaðan rakinn. Samleik manns og náttúru er lýst
einlægt og sterkt til dæmis í „Grá-blá-grænf' og flokknum „Og spölur er
út á haf‘. Fyrsta ljóð flokksins lýsir næmri, upphafinni skynjun á náttúr-
unni. Það er einstaklega vel við hæfi að nota orðið „söng“ til að túlka
birtu, hljóm og raka jökulsins:
Eina helgi í júlí tókum viö okkur
fari norður
Sprengisand. Og þegar við áðum
í Nýjadal stóð
söngurinn af jökhnum -
æ þessi söngur
sem stígur upp í tíbrá
og líður svo aftur ofan
af hæstu tindum.
Hann verður ekki þveginn
úr sál þinni.
Tengd náttúruljóðunum eru minningar og þrá til fortíðar, allt aftur til
uppruna. Einn hrímkaldan haustmorgun kemur hann aftur í „Berjaland-
ið“, „grípur nokkur ber / og hlustar enn // velkominn / velkominn hing-
að.“ Jafnvel er gefið í skyn að við komumst aldrei langt frá upprunanum.
í „Um lófa og geirna" hggur ljóðmælandi í fósturstellingum í rúmi sínu
og er sem hann hvíh í lófa, meöan „veraldarvoöin bylgjast um heiminn
allan", og í „Kufungi" verður lífið „hringsól - að færast fram / án þess
Bókmenntir
Silja Aðalsteinsdóttir
að færast úr stað". Tilvera mannsins fær eftirminnilega mynd af sér í „Á
ströndinni", „víöáttan lárétt / undir hvolfþakinu", maðurinn örhtið lóð-
rétt strik í miðju - og svo allt það sem ekki sést.
Nákvæmni ljóðmynda nær Baldur oft með því að lýsa birtustigi, og ljós-
ið er honum kært. „Það er birtan - // hún bleikir hugann" segir í „Hjá
Dufy". Blátt ljós Svansins goðsögulega í „Cygnus" er svo dauf skíma að
„aðeins á heiðum / tungllausum nóttum / er hún sem grunur /.../ fólir
vængir á himni // vænghaf yfir djúpin". „Það birtir hægt" í „Betri ein
vaka"; „Hægt / fer ljósið heiminn" í „Hægt", og í hinu torræða ljóði „Fram-
úr skugganum" er það sagt „hæfilegt starf - / að venjast birtunni."
Flest kvæðin í Rauöhjöllum eru fríljóð en stöku sinnum er beitt eins
konar blandaðri tækni, byrjað á prósaljóði sem svo er leyst upp í fríljóð.
Þetta getur verið áhrifamikiö, t.d. í 2. ljóði flokksins „Og spölur er út á
haf‘. Sá flokkur kallast á við „Annes og eyjar“ Jónasar Hallgrímssonar
og víðar má sjá vísanir í annan skáldskap, jafnvel aðrar hstgreinar, til
dæmis bregður fyrir skugga af hrafni á einum stað (18). Baldur er glettið
skáld og sums staðar launfyndið.
En Rauðhjahar er ekki ahtaf auðskihn bók. Baldur dregur á stöku staö
upp myndir sem erfitt er að framkalla í huganum; einnig beitir hann
þeirri aðferð að stiha saman myndum sem eru einfaldar hver um sig en
mynda flókið samspil. Þau ljóð geta þó verið áleitin ekki síður en hin
auðveldari, til dæmis Borg og Borg II.
í síðasta hluta bókarinnar eru þýdd ljóð úr ýmsum heimshomum sem
falla vel að kveðskap Baldurs.
Baldur Óskarsson:
Rauöhjallar. 87 bls.
Hringskuggar 1994.
-4-