Dagblaðið Vísir - DV - 12.11.1994, Blaðsíða 16

16
LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 1994
Sögur af nýyrðum_
Mát og met
Orðið nýyrði er ekki aðeins haft
um nýmynduð orð. Það er einnig
notað um gamalt orð í breyttri
merkingu, svo og erlent orð, sem
rækilega hefir verið aðlagaö ís-
lensku málkerfi. í þessum þætti
verður íjallað um tvö orð, sem tek-
in hafa verið upp í breyttri merk-
ingu.
Það mun hafa verið einhvem
tíma á árunum 1956-1958, að til mín
komu upp í Háskóla nokkrir menn
frá Iðnaðarmálastofnun íslands.
Erindi þeirra var að fá tillögur
mínar um þýðingar á nokkmm
erlendum íðorðum, sem þeir þörfn-
uðust. Ég man, að einn þessara
manna var Sveinn Bjömsson verk-
fræðingur. Ég reyndi eftir bestu
getu að liösinna þessum ágætu
mönnum. Ég minnist ekki lengur
nema eins orðs, sem þeir félagar
vildu fá þýðingu á. Það var orðið
module (á ensku). Þeir skilgreindu
hugtakið rækilega, og minnir mig,
að þeir hafi gert það á svipaðan
hátt og gert er í Webster, þ.e., að
moduie væri „stööluð mælieining,
sem hlutfóll í mannvirki em
ákvörðuð af ‘ („a standard of a unit
of measure by which the propor-
tions of architectural composition
are regulated"). Eftir nokkra um-
hugsun lagði ég til, að module yrði
kallað mát á íslensku. Verkfræð-
ingarnir féllust á tillögu mína. Orð-
ið var notað í tímariti, sem Iðnaðar-
málastofnun íslands gaf út, sbr. t.d.
Iðnaðarmál 1958, bls. 92.
Orðið mát er gamalt orð í ís-
lensku og hefir ýmsar merkingar,
t.d. „mót“, „mælir, mál“ og „hóf‘.
Það er rótskylt sögninni meta (sbr.
3. kennimynd: máturí). AUt annaö
orð er mát í máU skákmanna. Það
er erlent.
Orðið máímun nú um langt skeið
hafa verið notað af þeim, sem við
húsagerð fást. Það hefir einnig
komist inn í almennar orðabækur,
fyrst líklega í Viðbæti Blöndalsbók-
ar 1963, en síðar t.d. í Ensk-íslensku
Umsjón
Halldór Halldórsson
orðabókina. Þaö hefir þannig unnið
sér þegnrétt í málinu.
Annað orð rótskylt sögninni meta
er orðið met. Það er gamalt orð í
merkingunni „vogarlóð" o.íl. Á
fyrri hluta þessarar aldar gerðist
hér þörf fyrir það, sem Danir kalla
rekord i íþróttamáli sínu. Þetta
fékk á íslensku nafnið met. Ég veit
ekki, hve gamalt þetta orö er, en
hitt veit ég, að það er farið að nota
það fyrir 1920. Þannig hefir Orða-
bók Háskólans dæmi um þessa
merkingu orðsins úr Skími 1920.
Þá má geta þess, að það er tilgreint
í Blöndalsbók, sem gefin var út á
árunum 1920-1922. Sennilega er
orðið nokkru eldra. Þórbergur
Þórðarson fullyrðir í AlþjóðamáU
og málleysum, að Guömundur
Bjömsson landlæknir (1864-1937)
sé höfundur orðsins, sbr. téða bók,
bls. 308. Ég sé enga ástæðu til að
vefengja þessa fullyrðingu Þór-
bergs. Mér hafa reynst frásagnir
hans um orðasmíð traustar.
Vanefndauppboð
Vegna vanefnda fyrri uppboðskaupanda verður fasteignin Baughús 22,
neðri hæð, merkt 0001, þingl. eign Sigríðar Bergmann Gunnarsdóttur, seld
á vanefndauppboði sem haldið verður á eigninni sjálfri 16. nóvember 1994
kl. 11.00. Uppboðsbeiðendureru: Steypustöðin hf., Valgarð Briem og Gjald-
heimtan í Reykjavík.
Sýslumaðurinn í Reykjavík
Auglýsing um uppboð
Vegna vanefnda hæstbjóðanda fer fram uppboð skv. 47. gr. laga nr.
90/1991 á eigninni Lyngás 10, hluta 0107, Garðabæ, þriðjudaginn 15.
nóvember 1994 kl. 11.00 en uppboðið fer fram á eigninni sjálfri.
Gerðarþoli er Bílgróf hf. en gerðarbeiðendur eru Gjaldheimtan í Garðabæ
og Landsbanki íslands.
F.h. sýslumannsins í Hafnarfirði,
Ólafur Þ. Hauksson ftr.
Varnarliðið:
Tölvunarfræðingur/kerfisfræðingur
Stofnun verklegra framkvæmda Varnarliðsins á Keflavíkur-
flugvelli óskar að ráða tölvunar- eða kerfisfræðing til starfa
tímabundið til sex mánaða.
Starfið felst í viðbótar-uppsetningu tölvubúnaðar, að gera
tillögur um breytingar ásamt því að annast daglegan rekst-
ur þeirra tölvukerfa er undir starfið heyra. Um er að ræða
Novell-nettengd kerfi. Einnig að annast kennslu og þjón-
ustu við starfsfólk eftir því sem við á. Forritun og greining
er einnig hluti starfsins.
Kröfur:
Umsækjendur séu tölvunar- eða kerfisfræðingar með sem
víðtækasta reynslu á sviði vél- og hugbúnaðar.
Þurfa að geta unnið sjálfstætt og að eiga gott með sam-
skipti við annað fólk auk þess að hafa góða aðlögunar-
hæfni.
Mjög góðrar enskukunnáttu er krafist, bæði á talað mál
og skrifað.
Umsóknir skulu berast til ráðningardeildar varnarmálaskrif-
stofu, Brekkustíg 39, Njarðvík, sími 92-11973, ekki síðar
en 18. nóvember nk.
Starfslýsingar liggja þar frammi til aflestrar fyrir umsækj-
endur og er þeim bent á að lesa þær, þar sem í auglýsing-
unni er aðeins tæpt á því helsta.
Umsóknareyðublöð fást einnig á sama staó.
Umsóknum sé skilað á ensku.
Krossgáta
5 VfW/R
'OV/ESN
BR
HO/Ylro/
!b
HLJoTfi
5//VB
PRfíNtJ
1E/NS
U
T)ÆLT>
/.£//<-
£Æ/</
HLYi>/N
-^/E
FR6R£N
HULVU
V£RUR
mn vl
BGNIR
Lj'oTr
Hf/vnTn
H/mNfí
VSRUR
VRYHk
OR-
SNfílfB.
18
Huq-
BOÐ
IfíND
r'fl
/3
BoRÐ/R.
FR’fl -
SÖ6UR
BO&/
KORN
HJAR
ÐRYKK
GUÐ-
SPJfUL
10
UPPHR
P//-H
£/</</
<S£ HN/
L£6T
FflLL-
£<6//?
flUÐ'
KE//N/
BuNNfí
EyNl/R
STVRK
£nD.
n
GRNé
FL-
BLO/fí
/5
PLDNT
UR
5 HE/Ð/
Hj'fl
PúKfl

ÖKu- ,
t/EK/N
-7
VflúfíR
SX. S T.

/V
2/
NIENN
/Nfl
SÚTfl
15
LOFT
FFKV/N
SKoFlfl
HERm/R
EFT/R
23
Fum
/6
Þfl ER
flPFöR
Hl
vflRfl
ío
SF/RuN
LE/F-
BR
/7
10
OP-T
BfíND
STjR/t
18
l
B/EL/
let
6ER/R
HuNDU/i
JÓTUNN
GELT
/7
[iOK
NflúL/
LoKUt>
u
S/£. ~
GR'OÐUR

'OL'/K/R
20
Ldkk
F/TÐp
RÆPfí
HjflRfí
SKfíNV/
NfíVfl
'-F
^7
iic- -al
VfíND
R/Et>/
OfíLVRfí
RVENU/t
V
KE/nSr
PLfítflflH
tv'/STR
/nguR
n
S£6JF)
F/R/R
21
SRmHL
/2
23
SM'fl
nYnt
'FGíBt
BR
4.^1
f
W
m
2
B
3
kO
•'■—i
co
^cd
I
- V- cx <3: ÍU VD UJ CC <c Pfc íU > - O
> K 4 cn u. h V- ð; Qí K
* 4 vO ö: K .0 <1: VD Uj (ö 0: 4 0; 4
Vs 0£ CC V > 4 O CQ O k U)
> V U. fl: QC CC vb QC V" 4 vö - >
■4 Q: ÖL o: u •>- '-4 Ri
CO. '•U o vG V- • -4 a: - vo V 4 > K 4
vo ■a V- 0 0 ■4 0£ Q: Q: ^\ VD > > V) v£>
vo C* s: Ck: V o: Qc 4 cs: U.
O 4 V q: * vn .q: VD V* <1: 4 Q; * *
Vl U. o: • vn s: • * 'T) vO 4 - > 0; 1" *
> V- o. •4 K V • V- VI)
• p: • • 05 0: VÞ) •