Þjóðviljinn - 23.12.1947, Blaðsíða 10

8
ÞJÓÐVILJINN
Jólin 1947
var urð, lagt götnr, grafið fyrir leiðslum, unnið í hafn-
argerðinni og sprengt upp grjótið í Öskjuhlíðinni, sem
notað var í uppfyllinguna.
•„Já,“ sagði verkamaðurinn, augnaráð hans var
f jarrænt, þegar hann minntist liðinna daga. ,,Ég vann
við sprenginguna í Ösk juhlíðinni. Það voru nú vinnu-
brögð, maðm1 minn, þá var annað líf í landi. Eim-
vagnamir, Mjölnir og Píóner drógu sina tíu dráttar-
vagnana hvor og í þeim var grjótið flutt til sjávar.
Mörg handtökin sagðirðu. Ojá, hafnargerðin, slipp-
urinn, gatnagerðin og húsbyggingamar, íshöggið á
tjöminni, eyrarvinnan, fiskveiðar, síldveiðar, hey-
skapur og vegagerð. Þetta er nú starfsskýrsla mín
og minna líka. 1 þessa vinnu höfum við lagt æsku
okkar og manndóm, líf okkar og blóð. En hver man
eftir því, imgi maður? Og er lika nokkuð að muna og
þakka? Okkur var borgað kaup, en við vomm líka
stuhdum sviknir um það. Á veltiárunum var gott að
lifa, í vondu árferði 'hjálpaði Samverjinn, guðskistur
hjálpræðishersins, nú vetrarhjálpin, og bærinn var
alltaf þrautalendingin og er. En hart ,er það að vera
búinn að þræla undir skúfslit og beinbrot öll sín beztu
ár og verða svo að lifa á eftirtöldum píringi úr bæj-
arsjóði, þegar árin færast yfir og hærar og slit segja
til elli, þó að eftir séu kraftar í kögglum og löngun
til að bjástra eitthvað og hafa ofan af fyrir sér.“
Ókunni maðurinn nam staðar á gatnamótiun og
sneri sér að verkamanninum.
,,Þú ert einn af þeim ónafngreinda f jölda, sem hef-
ur breytt Reykjavík úr fiski|x>rpi í myndarlegan höf-
uðstað. Þín verk mmru standa um aldir, þó að nafn
þitt týnist. Fyrir þér og þínum líkum lyfti ég hatt-
inum í lotningu og hag ykkár vildi ég greiða væri ég
þess megnugur."
Verkamaðurinn hafði hlustað undrandi og hálf-
feiminn, ekki laus við að vera hjárænulegur, eins og
hann kynni ekki meta lotningu og ofantökur finna
manna, en við síðustu orðin kviknaði áhugi í svip
hans.
„Kannske maðurinn kimni ensku og vilji tala utan
í þá brezku fyrir mig.“
„Ég er fús til að gera þér persónulegan greiða, og
þó enn fúsari til að hjálpa heildinni, hjálpa ykkur
öllum, sem ekki eigið heima á neinu aldursskeiði,
ykkur, sem eruð of garnlir til þess að þykja hlutgeng-
ir jafnt ungum mönnum, en of ungir til að vera
gamalmenni. Að svifta ykkur starfsmöguleikum nálg-
ast það að kveða yfir ykkur dauðadóm. En framar
öllu öðru vildi ég á einhvern hátt verðlauna ykkur
fyrir unnfn störf í þágu bæjar og ríkis. Þið eruð ó-
,
breyttu hermennimir, sem eigið drýgsta þáttinn í
sigrunum, en gleymist, þegar sigurvinningunum er
úthlutað."
Ókunni maðurinn horfði á barkaðar, vinnumeidd-
ar og lúalegar hendur verkamannsins og sagði með
þungri áherzlu: „Þú skuldar vist engum neitt, en
-þjóðfélagið er í skuid við þig.“
Áð svo mæltu kvaddi hann og fór leiðar sinnar, en
verkamaðurinn braut heilann um það, hver hann
mundi vera þessi kynlegi náungi. Ef til vill upprenn-
andi verkalýðsleiðtogi. Hann hugsaði með sér: Von-
andi er hann ekki einn af þeim, sem skríða upp eftir
bakinu á okkur til að krækja, sér í völd og virðingar-
stöður.
---------I því að hann bar að húsinu, sem hann
leigði í kom grannkona hans út í þvottahúsdymar á
sínu húsi með plaggadót í fötu, ávarpaði hann og
aumkvaði hann fyrir að ganga vinnulaus dag eftir
dag. Brátt skipti hún um tón og sagði í illgimislegn
glettni: „Mér þykir þú vera farinn að hæna að þér
blómarósimar. “
„Aá,“ sagði hann óviðbúinn þessum stefnulivörf-
\rm í samtalinu.
„Já, ég sá ekki betur en Franska Fía gengi inn til
þín í gærkvöldi. Ég hugsaði með mér: alltaf fer
Dengsa mínum fram, fyr-st Sibba Sæm og svo
Franska Fía.“
Hún glotti við og labbaði yfir að kálgarðsgiiðing-
unni, þar sem hún ætlaði að breiða plöggin til þerris.
Verkamaðurinn stóð kyrr í sömu sporurn eins og
honum hefði að óvörum verið greitt högg. Gat það
átt sér stað að prúða, fallega stúlkan, sem hafði
strokið honum um vangann og sagt að hann hefði
gullhjarta væri alræmd vændiskona. Ötrúlegt var
þetta, en honum duldist þó eklri að það mundi vera
satt. Og þessari stúlku hafði hann dáðst að og fund-
izt hún sýna lítillæti með því að þiggja fátæklegan
málsverð við borð hans. Hann hafði jafnvel verið að
vona að hún liti irm til hans aftur og segði eitthvað
hlýlegt við hann. Nú gladdi sú von hann ekki lengur.
Sibba Sæm v^ar öll á brott, en herbergið því líkast,
sem þar hefði verið kastað niður sprengju. Hann
hlammaði sér á stól við borðið, síuddi olnbogunum
á borðplötuna og gróf fingurna í liár sér.
ömurleiki, sem átti djúpar rætur í einstæðingsskap
hans, en jafnframt var fyrirboði hrottalegrar vit-
neskju, fyllti huga hans. Yfirtak var það ömurlegt að
vera einbúi, koma að öllu köldu og tómu, óþvegrium
ílátum, óumbúnu rúmi, ryki og ræksnum. „Sá, sem á
þrifna konu á þarfan hlut,“ segir máltækið og satt