Þjóðviljinn - 24.12.1965, Blaðsíða 51

í þessari kirkju hefur saga Frakklands gerzt.
en þá var. í þrjátíu og sex ár var hann vakinn og sofinn
að vinna að því að þetta kæmist í framkvæmd.
Reyndar fór þá um allt landið mikill áhugi á kirkju-
byggingum, og mætti nefna margar stórfrægar kirkjur
sem reistar voru, og sumar lengi í smíðum. Ekki færri
en 80 dómkirkjur og 500 kirkjur voru þá í smíðum
samtímis. Af þeim verður þó að nefna hinar alfegurstu:
kapelluna og klaustrið á fjalli sankti Mikaels. Þessi stíll,
sem þá var uppi, kallaðisf gotneskur stíll, og var nafnið
raunar úrelt og táknaði annað, en stíllinn barst til ná-
lægra landa, og nægir að nefna Westminster. kirkju
sankti Gudulu í Brussel, dómkirkjurnar í Köln, Tóledó,
Milanó, Chartres og Reims. Hvað mundi eiga að kalla
þessa öld þegar Thomas frá Aquinos kenndi í París, þegar
Villon reikaði þar um stræti, og þegar Filippus-Ágúst
hrósaði sigri — í fyrsta sinn — yfir óvinasambandi Þjóð-
verja og Englendinga, þessum draug, sem eitraði líf
Frakklands allt fram að orrustunni við Waterloo. Þessi
öld var hið fyrsta Endurfæðingartímabil, og því verður
með engum orðum betur lýst en þeim sem Pierre Gaxotte
hafði um það: „Það fór vor um allt þetta land á 12. og
13. öld . Aldrei síðan rann upp fegurri öld“.
Notre-Dame þaut ekki upp eins og höll Sameinuðu
þjóðanna í New York, og jjafnvel Péturskirkjan í Róm.
Bygging hennar var trúarathöfn, og aldrei fléttaðist inn
í hana nein drambsemi og mikilmennska. Hver lagði sinn
skerf fram í auðmýkt; aðalsmenn, borgarar, listamenn
prestar og prelátar. og allir gáfu af rausn, gull sitt, jarð-
eignir, tíma og erfiði, æsku sína, allir vönduðu verk sín.
Enginn veit nú orðið hvað smiðirnir hétu, ekki einu
sinni yfirsmiðirnir, ekki sjálfur meistarinn, ekki lista-
menniimir, allir þessir sem verkin unnu og verkunum
stjórnuðu á fyrri öldinni.
Hornsteinninn mun hafa verið lagður 1163, og það er
ekki fyrr en við miðbik 13. aldar, sem kirkjan
átti að heita fullgerð, — en það er hún reyndar
ekki enn. — Það er áætlað að um þúsund menn hafi
unnið við þessa smíð á hverjum degi í hálfa aðra öid.
(Bandaríkjamenn, sem hafa gaman af að meta allt og
virða, líka hið ómetanlega, hafa gizkað á að Notre-Dame
hafi kostað 500.000.000.000 franka) Myndhöggvararnir,
múrararnir, trésmiðirnir, hafa ekki haft sitt erfiði ein-
ungis til að vinna fyrir sér, það kom nokkuð annað til:
ástin á verkinu sjálfu hreyfði hendur þeirra. Svo vönd-
uð smíð er kirkjan að hún hefur staðið af sér sjö aldir,
og þar setti Napóleon kórónu á höfuð sér, og margt
mætti nefna sem oflangt væri að telja f Notre-Dame
hófst allt, þar lauk öllu.
Og enn skín hún við okkur í ljósi frá átta öldum.
Hún er stórkostleg En við sjáum hana ekki í réttu
ljósi. Við sjáum hana með augum ferðamannsins. Vitn-
isburður hennar er jafn ljós þó fáir skynji hann. Hún
var reist guði til dýrðar, hún er engu síður vottur um
mannlega snilli. Og kynslóð okkar. sem annars á svo
annríkt, ætti að gefa sér tíma til að nema staðar sem
snöggvast, eða öllu heldur lítið eitt lengur en svo, fyrir
framan þetta mikla skip úr hafi aldanna. og spyrja sig
þeirrar spurningar, hvort ókomnar kynslóðir muni hafa
jafn mikla ástæðu til að miklast af verkum forfeðra
sinna sem við af verkum þessara forfeðra okkar.
O"1 hvaða hallir, hvaða guðshús, hvaða háskóla,
hvaða nýtízkuborgir (Brasilíu), hvaða boðskap
í steini mun samtið okkar láta eftir sig ókomn-
um öldum til slíkrar furðu og aðdáunar sem þennan? í
átta aldir hefur skinið sem liggur við festar á bökkum
Signu borið þegjandi fram þessa sömu snurningu.
JÓLABLAÐ — 51