Þjóðviljinn - 11.04.1981, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 11. og 12. aprfl 1981
stjórnmál á sunnudegi
»__________________
Þess er fariö aö gæta á Alþingi
tsiendinga, aö þinglok séu
skammt undan. Formenn nefnda
gerast áhyggjufullir vegna allra
þeirra mála, sem ólokiö er aö
skila úr nefndum, og ráöherrar
landsins stytta . nú mál sitt til
muna, þegar þeir mæla fyrir nýj-
um stjórnarfrumvörpum. Þeir
eru þreytulegri en i haust: ,,Ekki
er hollt aö hafa ból...” sagöi
skáldið foröum. Forsætisráöherr-
ann einn sýnir engin merki um
annaö en aö mætavel fari um
hann „hefðar uppi á jökultindi”.
Hann sýnir engin svipbrigöi,
þegar aörir þingmenn eru al-
verkja af leiöindum undir þrot-
lausum vaöli hinna sjálfskipuöu
oröabelgja, sem aldrei flytja
undirbúin mál, en halda uppi
endalausu málþófi til aö tefja þá
sem vinna. Oröabeigirnir eru þó
sem betur fer aöeins litill hluti
þingmanna; allur þorri þeirra
vinnur störf sin af mestu alvöru.
Þingsköp þurfa
að breytast
Raunar er þaö furðulegt, að ekki
skuli fyrir löngu vera búiö aö
breyta þingsköpum í þá veru, að
ræðumanni séu sett takmörk um
ræöutima. Hvarvetna annars
staðar gilda slikar reglur um
ræðutima þingmanna. Menn
verða þess vegna að undirbúa
mál sitt og koma sjónarmiðum
sinum á framfæri i fáum, skýrum
orðum. Vonir standa nú til að úr
þessu verði bætt og ber að þakka
Benedikt Gröndal og fleiri þing-
mönnum Alþýðuflokksins fyrir aö
hefja umræður um þau mál nú i
vetur.
Fátt er þó svo með öllu illt, að
ekki boöi nokkuö gott. Málþöfs-
mennirnir tefja vissulega vinnu
þingsins, en það þarf ekki alltaf
aö vera af hinu illa við núverandi
aðstæður. Sum þeirra mála sem
fram eru lögö eiga ekki betra
skilið en aö þau séu tafin. Eitt
sinn sótti ég rithöfundasamkomu,
þar sem meðal fyrirlesara var
danska skáldið Vagn Steen, sem
einmitt er staddur hér á landi
þessa dagana. Mér er einkum
minnisstætt úr máli hans, að hann
sagði að menn ættu ekki að yrkja
né skrifa bækur nema þeir fyndu
til þess brýna nauðsyn. Þetta er
pr.ýöileg kenning, og gildir um
margt fleira, t.d. breytingar á
lögum þjóðarinnar. Lögum skyldi
nefnilega aldrei breytt nema aug-
ljósa nauðsyn beri til. 1 fyrsta lagi
skyldi jafnan vandað svo til laga-
setningar, að breytinga verði ekki
þörf aö sinni. 1 öðru lagi fylgir
hverri lagabrevtingu ekki litill
Guðrún Helgadóttir
„Forsætisráöhcrra einn sýnir engin merki um annað en aö mætavel fari um hann „heföar uppi á jökultindi”. Hann sýnir engin svipbrigöi, þegar
aörir þingmenn eru alverkja af leiöindum undir þrotlausum vaöli hinna sjálfskipuöu oröabelgja, sem aldrei flytja undirbúin mál, en halda uppi
endalausu málþófi tii aö tefja þá sem vinna. Oröabelgirnir eru þó sem betur fer aöeins lítill hluti þingmanna, allur þorri þeirra vinnur störf
sin af mestu alvöru.”
rangra umsagna embættis-
manna. Það mál fluttiég svo að
nýju á þessu þingi, þá var ég sjálf
i viðkomandi nefnd og gat leiörétt
umsagnir, og þá hlaut málið
samþykki. Slikt er auðvitað meö
öllu óþolandi.
Vorið er komið
kostnaður t.d. við stjórn viðkom-
andi mála, skipan nefnda, upp-
lýsingakostnaöur og margt fleira.
Ekki hafa menn þar alltaf erindi
sem erfiði, og oft kallar slik laga-
breyting einungis á nýja. Þetta
hindra málgefnir þingmenn
stundum og ber aö þakka það.
Hins vegar væri til skemmti-
legri leið til að hindra flausturs-
legar tillögur til lagabreytinga.
Mikil nauðsyn er oröin á starfs-
mönnum i þinginu, sem heföu það
verkefni að fara yfir öll mál á
gagnrýninn hátt, áður en þau eru
lögö fram. Þaö er stundum sagt
aö margir lögfræðingar sitji á
Alþingi, og vera má aö þaö sé
rétt. Þeir ættu miklu fremur að
sitja i skrifstofu þingsins. Þvi
flóknari sem löggjöf þjóðarinnar
verður, þeim mun meiri þörf
halda menn að sé fyrir sér-
fræðinga. Þannig er eflaust til
kominn hinn mikli fjöldi lög-
fræöinga á Alþingi. En sér-
fræðingarnir eiga alls ekki aö
stjórna þjóðinni, heldur þjóöin
sérfræðingunum. 1 þvi er fólgiö
hið sanna lýðræöi. Maöur
sem tekur sæti á Alþingi á aTls
ekki endilega að kunna að semja
lög. Hann á einungis að lýsa þvi
sem fyrir honum vakir, en lög-
fróöir menn siðan aö vera tiltækir
til aö setja saman frumvörp. Sér-
fræðingarnir sem kunna aö smiða
kjarnorkusprengjur, eiga ekki að
ráöa þvi, hvort þær eru sprengd-
ar, svo að dæmi sé tekiö.
Þjónusta viö þingmenn er hins
vegar langt frá þvi að vera sem
skyldi. Bókasafn þingsins þyrfti
að skipuleggja á allt annan hátt,
en húsnæðisskortur hindrar allar
breytingar. Allt of mikill timi
þingmanna fer i upplýsingaöflun,
sem ætti og þyrfti að vera
auðveldari. Getur hver sagt sér
sjálfur, að örfáir starfsmenn hafa
engan tima til að sinna nema
allra nauðsynlegustu störfum, og
þess vegna er það ákaflega tilvilj-
anakennt, hvert þingmenn leita
eftir aðstoö.
Timi þingmanna fer vegna alls
þessa að allt of miklu leyti i
handavinnu, bæði viö eigin mál og
annarra, 1 staö þess að hugsa um
hin eiginlegu rök fyrir málunum
og samhengi þeirra við annað i
þjóöfélaginu. 1 þeim erli, sem
einkenna störf þingmanna, er
tæplega hægt að ætlast til aö þeir
geri það sem ennþá nauðsynlegra
væri, en þaö er að fylgjast með
straumum og stefnum i alþjóöa-
málum, en slikt krefst mikils
lestrar, sem vonlaus er viö þessar
aðstæöur.
Umsagnir um mál.
Vegna þess aö vinnuaöstæöur
eru á þennan veg, er gripið til
þess ráös að senda öll mál frá
nefndum i umsagnir til ótölulegra
aöila i þjóöfélaginu. Oft er þaö
æskilegt og nauðsynlegt, en þess-
ir aðilar eru valdir fremur tilvilj
anakennt. Margoft kemur það
fyrir, að þeir sem frumvarpið
sömdu fá það einnig til umsagn-
ar, og gagnrýni Vilmundar Gylfa-
sonar fyrr i vetur á þvi, að dóm-
arar semji frumvörp fyrir ráö-
herra, sem þeir eiga siöan sjálfir
aö dæma eftir, er á rökum reist.
Sjálf hef ég gagnrýnt auðsveipni
Alþingis gagnvart Kirkjuþingi og
biskupsembætti, einnig með rök-
um. Eðlilegt og sjálfsagt er, aö
framkvæmdaaðilar fái frumvörp
til umsagnar, en þá er jafnnauð-
synlegt að embættismennirnir
geri sér stööu sina þar ljósa. Þeir
eiga ekki að segja álit á þeirri
pólitisku stefnu, sem frumvarpið
er byggt á, heldur á þvi, hvort
frumvarpiö sé vel eöa illa úr
garði gert meö tilliti til
framkvæmdarinnar. Hvort
embættismenn eru meö eöa á
móti umræddri lagasetningu, er
Alþingi óviðkomandi. Alþingis-
menn eru til þess kjörnir að taka
afstöðu til þess. Ég er þess full-
viss, að margoft stöðvast mál á
Alþingi vegna villandi umsagna
embættismanna, og á siðasta
þingi féll sjálfsagt réttindamál
hóps ellilifeyrisþega vegna
Handavinna og pólitik
Alþingismenn mega aldrei
gleyma þvi, aö þeir eru kjörnir til
að fara með vald, en ekki til að
annast embættisstörf. Þeir eru
alla jafna fulltrúar fastmótaðrar
stjórnmálastefnu, og i þvi ljósi
ber þeim aö fara með vald sitt.
(Ég ber þó vissulega fulla virðing
fyrir félaga Garöari Sigurössyni,
sem er fulltrúi allra flokka á
Alþingi ef marka má sunnudags-
grein hans hér i blaðinu fyrr i
vetur.) Skörp skil þurfa og eiga
að vera milli embættismanna og
stjórnmálamanna og báðir aöilar
verða aö skilja þetta. Kjósendur
eiga þess kost að velja aðra
stjórnmálamenn til trúnaöar-
starfa á fjögurra ára fresti, ef
þeim likar ekki afstaöa hins
kjörna á kjörtimabilinu, en hún á
aö vera kjósendum ljós. Þaö
getur hún þvi aðeins verið, aö
stjórnmálamenn skorist ekki
undan þvi að taka afstöðu og
standa viö hana, þrátt fyrir aug-
ljósan andbyr. Embættismenn
mega ekki vera hækjur fyrir hug-
lausa stjórnmálamenn, svo að
enginn sé ábyrgur þegar til
kastanna kemur. Abyrgðin er hjá
stjórnmálamönnunum, hvort sem
þeim likar betur eða verr.
Störf stjórnmálamanna eiga
þvi ekki aö vera handavinnudútl,
heldur hugmyndamyndun. Engin
lagabreyting er svo lítilsverö, aö
hún hafi ekki einhver áhrif á lif
fólksins i landinu. Það er skylda
stjórnmálamannsins aö gera sér
ljósa hugmynd um hvort þaö eru
góð og æskileg áhrif eða af hinu
illa, en ekki aö liggja yfir þvi,
hvort frumvarpiö gæti veriö betur
oröað.
... og grundirnar gróa
Og nú eru vorannirnar i
hámarki. Allt of mikill timi hefur
fariö i tilgangslaust raus, og nú
skal bæta þaö upp á fáeinum dög-
um. Sólin skin æ lengur inn i loft-
lausa þingsalina og bændur
þingsins eru aö verða grænir til
augnanna. Nú verður að hafa
hraðar hendur, ef þeir eiga aö
komast heim i sauðburðinn. Ég
hygg þó aö hann fari fram eftir
hætti undir stjórn þeirra góöu
eiginkvenna, sem hvort sem er
fara aldrei suöur til þings, af þvi
að þær komast ekki frá börnum
og búfé, þó aö menn þeirra tefjist
nokkuö syðra. Ég er hræddari
um, að nokkur fljótaskrift veröi á
afgreiöslu þingmáia undir lokin,
og nokkur bið verði þess vegna á
þjóöfélagsbreytingum sem um
munar.
skrifar