Þjóðviljinn - 11.04.1981, Blaðsíða 10

10 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 11. og 12. aprfl 1981
Árið 1732 hélt ungur
sýslumannssonur uppalinn
austur á Skriðuklaustri
utan til Kaupinhafnar í
þeim erindagjörðum að
leggja stund á gullsmíði.
Þetta gerðist f jórum árum
eftir brunann mikla í
Kaupmannahöfn og tveim-
ur árum eftir að Árni
AAagnússon prófessor dó
drottni sínum.
AAaðurinn var Sigurður
Þorsteinsson af ætt Þor-
láks biskups/ einn þeirra
sem taldist til íslenskrar
yfirstéttar, embættis-
manna og stórjarðeigenda.
Siguröi farnaöist vel, hann lauk
námi og hóf aö reka sitt eigiö
verkstæöi. Fyrirtækiö dafnaöi,
enda var Siguröur listasmiöur
eins og verk hans bera meö sér.
Um tima var hann annar um-
svifamesti gullsmiöur f Höfn,
haföi menn i vinnu og lærlinga sér
viö hliö.
Kaleikar
og patínur
Hér á landi hafa varðveist
margir gripir sem Sigurður smíð-
aöi, enda hélt hann alltaf sam-
bandi viö ættmenn sina, sem
flestir stunduöu nám ytra og
komust seinna i raöir fyrirmanna
og valdsmanna á voru landi
íslandi. Ættmenn Sigurðar og
vinir keyptu af honum kaleika og
patfnurog gáfukirkjum og einnig
smiðaöi hann borðbúnað og
skrautmuni sem varðveist hafa i
ættínni fram á þennan dag.
Ólafur Stefánsson stiftamt-
maður pantaði t.d. hjá Sigurði
morgungjöf handa konu sinni,
tarinu forkunnarfagra og með
henni þaö sem til heyröi. ,,Hjú-
skaparsáttmálinn vottar aö áöur-
nefnd tarina, púnsskeiö, 12
hnlfar, 12 skeiðar og kanna á stétt
kostuöu 190 rikisdali” segir Ole
Willumsen Krog i formála aö
sýningarskrá þeirri sem fylgir
Morgungjöf
stiftamtmanns
frúarinnar
Morgungjöf sti f ta mtsma nns f r úa r inna r, súpu-
tarina úr siltri gerð af Sigurði Þorsteinssyni.
Ljosm.: Gel.
c Litið á verk
Sigurðar
Þorsteinssonar
gullsmiðs

ritstjérnargreín
Stærsta málið, sem ætlunin er
aö afgreiða á Alþingi nú siöustu
daga fyrir páska er fjár-
festingar- og lánsfjáráætlun
fyrir áriö 1981.
Með afgreiöslu fjárfestingar-
og lánsfjáráætlunar er slegiö
föstu hversu stórum hluta
þjóöarframleiöslunnar veröi
variö tilf járfestinga á þessu ári,
og hvernig þeim fjármunum
iðrösklega til hendinni á siðasta
ári, enda ekki vanþörf á. Hvað
varðar þessar mikilvægu opin-
beru framkvæmdir nú i ár, þá er
gert ráð fyrir þvi I tillögum
rikisstjornarinnar að hiö háa
framkvæmdastig siðasta árs
haldist I höfuðatriðum óbreytt,
— hækki litillega hvaö varðar
raforkuframkvæmdir og vega-
framkvæmdir, en
Tæpir fimm
miljarðar í
fjárfestingar
veröi skipt I höfuöatriðum. A
siöasta ári vöröum viö íslend-
ingar um 27% þjóöarfram-
leiöslu okkar I fjárfestingar. I ár
er gert ráö fyrir aö þetta hlutfall
verði um 26% eöa litið eitt
lægra. A siöasta ári jókst fjár-
munamyndun i landinu um 8%
og er þá miöaö viö raunviröi, en
sé spurt um krónutölu þá varö
hækkunin um 65%. Hér eru
taldar saman allar fjárfestingar
opinberra aöila og einkaaöila.
Sé litið á opinberar
framkvæmdir á siöasta ári vek-
ur athygli aö á þvi ári aukast
framkvæmdir viö raforkuver og
rafveitur um yfir 40% aö magni.
Framkvæmdir við vegi og brýr
jukust þefta sama ár einnig um
tæp 40% og framkvæmdir við
hitaveitur um 24,4%. Á öllum
þessum sviöum hefur veriö tek-
framkvæmdahraöinn verði hins
vegar aöeins minni en i fyrra i
hitaveitumálunum.
A árinu 1981 er gert ráö fyrir
aö f jármunamyndun á landi hér
veröi alls tæplega 4,9 miljaröar
króna (nær 490 miljarðar
gamalla króna).
Af þessum 4,9 miljörðum er
gert ráð fyrir aö rétt rúmlega 2
miljarðar fari i aö reisa bygg-
ingar og mannvirki á vegum
opinberra aðila, og er þaö 2,8%
magnaukning frá siðasta ári, en
i fyrra hækkaöi þessi liður um
21,2%.
Gert er ráö fyrir að rösklega
einum miljaröi króna veröi var-
iö til ibúöarbygginga og er þá
miöaöviöóbreytt framkvæmda-
stig frá siðasta ári.
Þá er I fjárfestingar- og láns-
fjáráætlun þeirri sem nú er
verið að afgreiða á Alþingi gert
ráð fyrir að i ár veröi rösklega
1,8 miljarði króna variö til
fjármunamyndunar i atvinnu-
vegunum og er þar um 12,6%
samdrátt aö ræða frá siðasta
ári. (Alit eru þetta nýjar krón-
ur).
Hvaö varöar samdrátt i
fjármunamyndun atvinnu-
veganna, þá skýrist röskur
þriöjungur hans af þvi,aö nú má
heita lokið framkvæmdum viö
járnblendiverksmiðjuna á
Grundartanga, en einnig er hér
reiknaö með að fjármunamynd-
un i landbúnaöi og fiskveiöum
veröi 10% minni en i fyrra, að
fjárfesting I flutningatækjum
minnki verulega og litils háttar
samdráttur veröi I byggingum á
verslunar- og skrifstofu-
húsnæöi.
Hins vegar er stefnt aö auk-
inni f jármunamyndun i almenn-
um iðnaði nU i ár um 20%, og i
vinnslu sjávarafuröa um 5%.
Af þeim 1836 miljónum sem
reiknað er meö aö renni til fjár-
munamyndunar I atvinnuveg-
unum, fara 440 miljónir i
almennan iönaö, 287 miljónir i
fiskveiöar, 210 miljónir I flutn-
ingatæki, 209 miljónir i vinnslu
sjávarafuröa, 197 miljónir i
verslunar og skrifstofuhúsnæöi
ásamt gistihúsum og 192 miljón-
iri landbúnaö. Aörir þættir taka
minna.
En hvaö á að gera við þá 2
milljaröa sem ætlað er aö renni
i ár til fjármunamyndunar i
byggingum og mannvirkjum
opinberra aöila? Litum á helstu
þættina.
Kjartan
Ólafsson
742 miljónum verður variö til
framkvæmda við raforkuver og
rafveitur. Þar af fara nær 470
miljónir til framkvæmda á veg-
um Landsvirkjunar, þar sem
virkjun Hrauneyjarfoss er lang>
stærsta verkefnið, — 87 miljónir
fara i almennar framkvæmdir
hjá Rafmagnsveitum rikisins og
52 miljónir i Byggðallnur (þar
er Suöurlina meö um 40 miljón-
ir.
558 miljónum veröur variö til
samgöngumannvirkja. Þar af
er gert ráö fyrir aö 204 miljónir
fari i rlkisframkvæmdir viö
vegagerö, 180 miljónir fari i
gatna- og holræsagerö, nær 80
miljónir fari i framkvæmdir á
vegum Pósts og sima — útvarps
og sjónvarps, rúmar 70 miljónir
fari I hafnarframkvæmdir og
tæpar 23 miljónir I f ramkvæmd-
irviö flugvellilandsins.
Gerterráö fýriraö verja323,6
miljónum til framkvæmda viö
hitaveitur. Þar tekur Hitaveita
Borgarfjaröar stærstan
skammt meö 68 miljónir, þá
Hitaveita Akureyrar meö 56,5
miljónir. Hitaveita Reykjavikur
meö 55 miljónir, Hitaveita
Suöurnesja meö 41,6 miljónir og
margar aörar smærri.
Loks eru þaö opinberar bygg-
ingar af ýmsu tagi, en þar er
reiknað meö f jármunamyndun i
ár aö upphæö 352 miljónir
króna. Þar af má nefna sjúkra-
hUs og heilsugæslustöövar, sem
ætlunin er aö byggja fyrir 100
miljónir króna og skólabygging-
ar fyrir 172 miljónir króna.
Viö skulum vona, aö allir þeir
5 miljaröar (tæpir), sem varið
veröur til fjármunamyndunar
hér i ár komi aö góöum notum.
— k.