Þjóðviljinn - 11.04.1981, Blaðsíða 13

timabiliö var sérstaklega á þaö
bent aö stjtírnmáiaþróunín heföi
veriö furöulega brokkgeng.
Þegar Giscard var kjörinn,
virtust vinstri menn mjög hafa
byr i seglin og greinilegt var aö
mikill hluti kjósenda vildi róttæk-
ar breytingar. Hinn nýkjörni for-
seti lýsti því þá yfir aö hann
myndi taka upp svo volduga um-
btítastefnu aö Frakkar yröu
þrumu lostnir á skömmum tima.
Hann lét ekki standa viö oröin ein,
heldur ttík þegar aö framkvæma
ýmsar breytingar, sem vinstri
menn og reyndar fleiri höföu
krafist en Pompidou forseti haföi
staöiö gegn: hann lækkaöi kosn-
ingaaldurinn niöur i 18 ár, lét
setja lög sem leyföu fóstureyöing-
ar o.þ.h..Jafnframt tók hann upp
mjög alþýölegan stil. Klæddist
smekklega en einfaldlega, og fór i
kvöldveröarboð til óbreyttra
borgara. Lengst náöi þessi um-
bótaviöleitni sennilega þegar
hann heimsótti fangelsi, heilsaöi
föngum með handabandi og lét
þau orö falla aö breytinga væri
þörf I fangelsismálum. En þaö
kom fljótt í ljós aö þessi stefna
vakti talsverða óánægju meöal
sjálfra kjósenda forsetans: á
þingi, sem Giscard-sinnar héldu
nokkrum mánuöum eftir kosning-
arnar, braust fram töluverð
gremja og viökvæðiö var stööugt:
„Viö kusum hann ekki til þess aö
hann geröi þetta!”.Og I einka-
samtölum gáfu ýmsir góöborg-
arar það glögglega i skyn aö þeim
fyndist Giscard algerlega vilja-
laus — „hann gæfist hreinlega
upp fyrir kommúnistum ! ”.
Ekki er óliklegt að Giscard hafi
aö lokum fariö aö aöhyllast þá
skoöun, sem ráögjafar
Pompidous höföu boöaö, — sem
sé aö þaö væri fráleitt aö rembast
viö einhverja umbótastefnu, þvi
að meö þvf móti fældi hann aöeins
burt sína eigin kjósendur, en
laöaöi samt engan veginn aö sér
þá kjósendur, sem hölluðust aö
vinstri flokkunum. Eftir tveggja
ára setu i forsetastóli sneri hann
nefnilega við blaöinu og tók upp
miklu heföbundnari og haröari
hægri stefnu. Þessi umskipti
duldust mönnum i fyrstu, og var
ástæðan e.t.v. sú aö Simone Veil,
heilbrigöismálaráðherra, var þá
mjög i sviðsljósinu og fylgdi
nokkuð róttækri umbótastefnu i
sinum málum. Hún varö siöan
forseti Evrópuþingsins i Strass-
búrg, og héldu þá margir aö
Giscard ætlaöi aö hafa hana sem
e.k. „tromp” i bakhöndinni: hann
ætlaöi aö gera hana aö forsætis-
ráöherra nokkrum mánubum
fyrir forsetakosningarnar til aö
njóta vinsælda hennar — sem
voru gifurlega miklar — og eiga
þannig hægara um vik meö aö
komafram i annað sinn sem víö-
sýnn og umbótasinnaður fram-
bjóðandi. En þaö kom svo alltaf
betur og betur I ljós að andrúms-
loftið var aö breytast, og Simone
Veil varö um kyrrt i Strassbúrg
og hefur aö þvl er virðist horfiö
burt Ur franskri stjórnmálabar-
áttu. Þaö var þó ekki forsetinn
sjálfur sem gekkst fyrir þessari
stefnubreytingu, heldur varö það
verkþeirra samstarfsmanna sem
hann valdi sér og varö hlutur
þeirra sifellt meiri. Þrjú veröa að
teljast þar fremst i flokki:
Raymond Barre, forsætisráö-
herra, Alain Peyrefitte, dóms-
málaráðherra, og Alice Saunier -
Seité, háskólamálaráðherra.
F orsætisráðherrann
Raymond Barre hefur aöallega
látiö til sin taka á sviöi efnahags-
mála og hefur hann fylgt þeirri
„frjálslyndu” hægri stefnu, sem
mjög hefur veriö á dagskrá aö
undanförnu, þótt ekki hafi hann
gengiö eins langt og frú Thatcher
gerir I Englandi eöa Ronald
Reagan ætlar aö gera i Banda-
rikjunum. Ef miðað er viö
ástandiö annars staðar i Vestur-
Evrópu má segja aö stefna hans
hafi gefist miðlungi vel, þvi aö
hingaö til hafa Frakkar sloppiö
betur frá kreppunni en Englend-
ingar en mun verr en Vestur-
Þjtíöverjar. En ósveigjanleiki
hans og sjálfsöryggi vöktu fljót-
lega gremju meðal Frakka, og
þegar i ljós kom aö ekkert gat
haggaö við þeirri sannfæringu aö
stefna hans væri rétt og hann væri
um þaö bil aö vinna sigur á
kreppunni — jafnvel ekki þaö aö
Helgin 11. og 12. apríl 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
Demantagjafir Bokassa hafa orðiö Giscard dýrar
veröbólgan var um 12% á ári og
tala atvinnuleysíngja hækkaöi
stööugt uns hún var komin upp i
eina og hálfa miljón — jukust
óvinsældir hans stöðugt. Hlut-
verki Barres var svo háttað aö
almenningur kenndi honum meir
um erfiöleika kreppunnar en
Giscard — en ástandið bitnaöi þó
óbeint á forsetanum, þvi aö menn
veltu því fyrir sér hvers vegna
hann léti þennan „duglausa” for-
sætisráðherra sitja áfram i em-
bætti og hvers vegna hann kæmi
ekki sjálfur með einhverja töfra-
áætlun til aö leysa vandann..
Barre lætur nú litið sem ekkert á
sér bera I kosningabaráttunni, og
virðist það jafnvel vera ein af
sterkari röksemdum Giscards aö
ef hann nái kjöri I annað sinn
muni áreiðanlega veröa skipt um
forsætisráöherra (hann lýsir
sliku þó ekki yfir sjálfur, heldur
lætur blaðamenn um það).
Aðrir ráðherrar
A sviöi dómsmálanna hefur
Alain Peyrefitte valdið algerum
umskiptum. Hann hefur fallið frá
þeirri kenningu, sem veriö haföi
rikjandi I áratugi, að fangelsis-
vist ætti að búa afbrotamenn und-
ir aö koma aftur inn 1 þjóöfélagið
sem nýir og betri menn. 1 staöinn
hefur hann lagt áherslu á nauösyn
þess aö gera þá rækilega óskaö-
lega, og hann hefur sett fram
kenningu um aö refsins glæpa-
manna sé griöarlega mikilvæg —
sem e.k. „trúarathöfn” — fyrir
þjóöfélagiö I heild og samheldni
þess. Um það hefur hann skrifað i
nýútkominni bók sinni, sem nú er
mjög vitnaö i. Hann hefur lagt
mikla áherslu á aö glæpir séu
stööugt aö aukastog tilfinning um
öryggisleysi því aö breiðast út I
landinu og notað þaö sem átyllu
til aö setja ný lög sem auka vald
lögreglunnar og heröa refsingar.
Þótt hann heföi lýst þvi yfir ábur
en hann varð dómsmálaráðherra
að hann væri andvigur dauöarefs-
ingu af heimspekilegum ástæöum
— en Frakkar munu nú vera þeir
einu i Vestur-Evrópu sem skubba
hausnum af óbótamönnum — tel-
ur hann nú aö ekki komi til mála
aö svo stöddu aö nema hana úr
lögum eöa hætta aö framkvæma
hana. Vinstri menn telja stefnu
Peyrefittes vera hiö argasta
afturhald og hún hefur einnig
vakiö óánægju meöal dómara og
lögfræöinga, en almenningur
viröist ráövilltur: þótt sumir séu
býsna ánægöir meö hörku hans
hafa aðrir orðiö fyrir meiri áhrif-
um af tali hans um glæpi og
öryggisleysi og vilja skeleggari
lausn.
Loks hefur Alice Saunier-Seité
gengiö ötullega fram I því að af-
nema flestar þær umbætur, sem
geröar voru i háskólamálum eftir
1968, og er hún mjög óvinsæl meö-
al háskólamanna — jafnvel hinna
ihaldssamari — en sagt er aö
stefna hennar fái góöan hljóm-
grunn bæöi meðal þeirra sem
hlynntir eru þvi aö skólakerfið
veröi skipulagt að bandarlskum
hætti og einnig meðal hinna sem
hafa ímugust á menntamönnum.
Kóngasiðir
Hafi umbótastefna Giscards
fyrstu tvö ár kjörtimabilsins
valdiö upplausn I herbúðum hans
sjálfs, hefur stefna þessara
þriggja samstafsmanna hans
ekki fjdlilega megnaö að stappa
stálinu I fylgismenn hans aftur,
og gagnrýna menn forsetann
fyrir aö láta þessa samstarfs-
menn mtíta stefnuna I stab þess
aö ganga sjálfur fram fyrir
skjöldu. En viö þetta bætist aö
persónulegur still hans hefur ekki
aflaö honum nýrra vinsælda.
Fyrri hluta vetrarins var mjög
um þaö rætt aö teknir heföu veríö
upp nánast þvi konunglegir hirö-
siöir I Elysée-höll og forsetinn
gengist æ meira upp i þvi aö vera
af aöalsættum og fjarlægur af-
komandi Lúöviks konungs 15. ( en
m jög er umdeilt hvort svo er). Og
hneykslismálið, sem kennt er viö
„demanta Bokassa”, keisara-
nefnu Mið-Afriku, er alltaf að
skjóta upp kollinum. Það er
sennilega auöveltfyrir tslendinga
aö skilja að Frökkum sé það
gremjuefni aö forsetinn skuli
hafa þegið demantagjafir af þess-
um blóbuga einræöisherra, en ef
eitthvert hneyksli er á feröinni er
það þó fremur fólgið i vináttu og
samstarfi opinberra aöila I
Frakklandi viö harbstjórann
heldur en gjöfum einum saman,
þvi segja má aö það heyri til
venjulegum kurteisisvenjum aö
þjtíöhöfðingjar skiptist á gjöfum,
svo framarlega sem þaö er gert
fyrir opnum tjöldum. En Giscard
hefur einhvern veginn klaufskaö
þessu máli svo mjög úr höndum
sér aö úr gjöfunum sjálfum hefur
einnig orðið stööugt hneyksli.
Yst til hægri
Af þessum ástæöum er staöa
Chiracs, leibtoga Gaullista, senni-
lega talsvertsterkari en ella heföi
verið — og Gaullistar sjálfir
meira afl I frönskum stjórnmál-
um en búist var viö að þeir yröu
eftir 1974. En má þá eiga von á þvi
aö óvinsældir Giscards geti leitt
til þess aö Chirac sigri? Svariö er
að öllum llkindum neikvætt. Þrátt
fyrir allt eru Gaullistar nú færri
en Giscard-sinnar og þar aö auki
eru þeir klofnir. Þótt yfirgnæf-
andi meirihluti þeirra fylgi
Chirac aö málum hafa ýmsir leiö-
togar þeirra — þ.á.m. allir ráð-
herrar úr fldcknum — gengið til
stuönings við Giscard, og tvö
klofningsframboö hafa komiö
fram: Michel Debré, fyrsti for-
sætisráöherra de Gaulle, býður
sig fram sem e.k. fulltrúi þeirra
sem viöurkenna Chirac ekki sem
fullgildan arftaka hershöfðingj-
ans, og Marie-France Garaud,
fyrrverandi ráögjafi Pompidous
og Chiracs, býður sig fram sem
fulltrúi þeirra sem allra harðastir
eru i andstööu sinni gegn
kommúnistum og Ráöstjórnar-
rikjunum. Hvorugt þeirra getur
fengið meira en örfá prósent
atkvæöa en þau draga frá
Chirac, þannig aö hann getur
ekki gert sér vonir um aö
komast hærra en i þriöja
sæti i fyrri umferðinni, hvaö
sem ööru liöur. Og þá á hann
ekki nema einn kost: ganga tii
stuðnings viö Giscard. Allir gera
sér grein fyrir þessu, ekki síst
stuðningsmenn Chiracs sjálfs,
sem hættir til aö llta svo á aö
Giscard sé aðalframbjóðandi
þeirra og þvl best að greiða hon-
um þegar atkvæði I fyrri umferð-
inni til ab styrkja stööu hans
gagnvart Mitterrand. Deilur
Gaullista og Giscard-sinna snúast
þvi i rauninni eingöngu um stööu
hinna fyrrnefndu innan hægri
armsins eftir kosningarnar: ef
fylgi Chiracs reynist mikiö svo aö
Giscard þurfi mjög á stuöningi
hans aö halda til að ná kosningu,
geta Gaullistar seilst til aukinna
áhrifa, krafist háfættra ráðherra-
stóla og haldib höröum aga innan
flokksins sjálfs. Annars er hætt
viö að þeir veröi aö einhvers
konar „hornkerlingum” og þeir
leiötogar sem nú styöja Giscard
lendi fljótt utan flokksins og gæti
þá fariö svo aö hann viki af
sjónarsviðinu sem sterkt stjórn*
málaafl, sjö árum siöar en spáö
haföi verib.
(Framhald)
e.m.j.
Fyrra bindi

% %%X
^ a
<$>' «•* OL
'n
V O