Þjóðviljinn - 11.04.1981, Blaðsíða 16

Þetta ætlaði að verða
snjóavetur. Frostavetur.
Kannski ekki eins og vetur-
inn 1918, sem gömlu
karlarnir rugla hvað mest
um, um það leyti, er þeir
komast á allra síðustu
náttúruna. En, — allavega
voru mikil harðindi, vegir
ófærir, víða snjóflóða-
hætta enginn póstur — og
þarafleiðandi engin
gluggabréf, engin mjólk
dögum saman, brauð
taldist ekki lengur hvunn-
dagsvara, sjaldan flug og
aðrar samgöngur nærri
óþekktar; sem sagt ekki
neitt.
Umræðuefniö snerist ekki
lengur um það, hvort yrði stór-
hríð eða ekki stórhrið næsta dag,
heldur miklu fremur um, hvort
næsta hiís sæist I birtingu daginn
eftir. Hvort hringja þyrfti i
nágranna að morgni og biðja
hann að moka frá dyrum, eða
menn kæmust lit, af eigin ramm-
leik. Menn voru löngu hættir að
hlusta á veðurfregnir i útvarpi,
þær voru nær alltaf eins, Jafnvel
að menn grunuðu útvarpið um
græsku; þetta væri bara á spólu.
Það var frekar aö menn horfðu á
veörið i sjónvarpi, einkum eftir
aðTommiog Jennihættu, þaögat
alltaf hent sig, að sá þriðji úr
kompaniinu, þ.e.a.s. Trausti,
birtist á skjánum. Hann gat lika
spáð vorri daglegu stórhrið á
þann hátt, að mönnum væri
sólskin i hug á eftir.
bennan vetur höfðu tilraunir
verið gerðar til samkomuhalds,
með hefðbundnum hætti, en að
venju keyröi um þverbak, hvað
veðráttu snerti, ef eitthvert til-
stand var I aðsigi.
Atvinnuleysið i landi gekk sinn
vanagang, með litlum undan-
tekningum. Kaupfélagið á
hausnum, að þvi er sagt var, og
útgeröarfélagið varla meira en
nafn á pappir. Sjóróörar voru að
verða óþekkt fyrirbæri; menn
spurðu hver annan, hvaö þetta
væri, ef bátur sást halda á mið.
Þó voru menn fremur bjartsýnir,
mest af gömlum vana, þetta hlyti
að taka enda með vori. Það var
lang-helst að hundarnir i bænum
létu sig óveður litlu skipta; voru
sperrtastir þegar veðrið var I
sinum versta ham.
Hvernig skyldu menn þá hafa
fariö að, að lifa þessi ósköp af?
Jú, menn höfðu sin áhugamál, og
stunduðu þau — ,,af inu besta
kappi”. Sumir spiluðu og tefldu,
aðrir stunduðu iþróttir, ellegar
snjómokstur. Menn heimsóttu
hver annan og ræddu heims-
málin, styrktu brasiliskan út-
flutning og kaffiauglýsingar i
sjónvarpi. Sumir drukku brenni-
vin, og spáðu i hitt kynið. Til voru
þeir, sem eyddu fristundum i að
búa sig undir vorið, sem kannski
kæmi i sumar; voru að gera út-
gerðina klára. Fáir dunduöu við
að drepast úr leti, en voru þó til.
Eins og sést af framanskráöu,
er ljóst.að áhugamálin voru ærið
misjöfn, og er ætlunin að skoða
þau mál öllu nánar i sögukorni
þessu.
Ég nefndi fyrst spilamennsku
og skáklist. Þeim, er þetta tvennt
stunduöu, mætti skipta i tvo
flokka, þá sem tóku hlutina alvar-
lega og hina, sem spiluðu kaffi-
stofubrids og tefldu af algerri
léttúð. Þessir tveir hópar áttu
ekkert sameiginlegt, á þessu
sviöi. Þarafleiöandi kom afar
sjaldan fyrir, aö þeir leiddu
saman hesta sina, og ekki nema
út úr algerri neyö, að alvöruspila-
menn tækju fúskara i sinn hóp.
Frekar var, að sjálfskipaöir
meistarar i skák lékju sér að þvi
aö sigra minni máttar-, af þvi fóru
litlar sögur: meistarinn var ekki
að fh'ka þvi, þó hann malaði ein-
hvern heilalausan amlóða, og
skussinn var heldur ekkert að
básúna slikt af augljósum
ástæðum. Gjarnan kepptu þessir
meistarar, bæði I brids og skák,
fyrst sin á milli, og siöar var úr-
valiö sent i önnur byggðarlög, til
að höggva þar menn i heröar
niöur, eða vera höggnir, i þessum
andans iþróttum, allt eftir efnum
og ástæðum. Nú, svo voru þeir til,
Úr
litlum
bæ
sem stunduöu bæði skák og spila-
mennsku af alvöru, þeir voru
nánast óþolandi.
Léttúðarpeyjarnir voru allt
öðruvisi. Hittust kannski að
kvöldi og tóku þrjár fjórar skákir,
tefldu ekki eftir neinu kerfi,
gleymdu öllum leikjum jafn-
óöum. Spiluöu öllspil, sem þekkt
voru, brids, vist, ólsen, kasinu og
kana. (Þessi spilaheiti eru bann-
orð, hjá meisturunum, að undan-
skildu þvi fyrsta). Oft fengu
menn sér i glas með spila-
mennsku, og þótti gefast vel.
Likamlegar iþróttir eru furðu-
legt fyrirbæri. Þeim sem efast
um réttmæti þessarar staðhæf-
ingar, er bent á að horfa á fót-
bolta. Þar hlaupa tuttugu og tveir
menn á eftir sömu tuðrunni og
reyna að ná henni. Ef einhverjum
tekst það, þá flýtir hann sér að
sparka hennifrá sér, til þess eins,
að byrja aftur að elta. Þar að
auki, er einn maður i viöbót á
vellinum, svartklæddur. Viö hann
má boltinn ekki koma. Enda
hleypur hann yfirleitt, út og
suður, eins og fjandinn sé á
hælum hans, en boltinn eltir.
Þeim sem finnst svona fifla-
gangur eðlilegur, og jafnvel
skemmtilegur, þeim er ekki við-
bjargandi.
Þetta var nú smá útúrdúr, en ef
grannt er skoðað, finnast i þessari
lýsingu grundvallaratriði bolta-
iþrótta, þar meö talinn tennis og
badminton. Tennis, bandminton
og blak (sem mig minnir að heiti
fljúgbolti á færeysku), voru þær
iþróttir sem áttu mestu fylgi að
fagna að vetrarlagi. Voru margir
mjög áhugasamir, óðu snjó i klof
langar leiðir, i veðri sem annars
heföi talist ófært, til aö elta knött
af einhverju tagi eina kvöldstund.
Engu skipti heldur, hvort menn
hlytu meiðsl af. Menn sneru
ökkla, möröust, jafnvel brákuðu
bein, en enginn var meiri hetja,
en sá eða sú, sem mætti á öörum
fæti til leiks.
Kvenfólk og börn brugðu sér
stundum á skauta eöa skiði. Hjá
þeim fullorðnu var þetta nú meira
til að sýnast en af áhuga á
þessum hánorrænu iþróttum,
enda litill hasar á feröum. Fáir
karlmenn gerðu sig að athlægi,
með þvi aö láta sjá sig á skauta-
svelli aða skiðabrekku.
Nú, ég nefndi iþróttir og snjó-
mokstur i sömu málsgrein. Snjó-
mokstur hefur, mér vitanlega,
aldrei verið keppnisiþrótt. Þó átti
hún sér valinn hóp traustra
fylgismanna i bænum. Þetta voru
yfirleitt kyrrsetumenn i starfi.
Þeireyddu matar- og kaffitimum
i snjómokstur, svo og fridögum.
Þeir mokuðu göng fyrir bila, tfl
og frá, tröppur i skafla, frá
dyrum og gluggum, hreinsuðu
stéttir o.s.frv. Yfirleitt var tals-
vert félagslyndi i þessu harð-
snúna liði. Þyrfti einn þeirra, að
ná bilnum sinum suður úr göt-
unni þá tóku þeir höndum saman
og mokuðu bilnum göng suður úr
götunni. Skipti þá ekki máli, þó
norðurleiðin væri greiðfær. Ef
einhver þeirra ákvað, að halda
stéttinni auöri, til að mynda einn
laugardag, þá var það gert, þó
stórhrið væri, og tæpast nokkur
leið að hafa við veðurguðunum.
Kannski voru þeir, sem ekki
nenntu að standa i snjómokstri,
ofurlitið öfundsjúkir, vegna
dugnaðar hinna simokandi, allt-
énd varð nafnið „skófluvina-
félag” fljótt á hvers manns
vörum I bænum.
Heimsóknir manna á meðal
voru tiðar. Raunar er orðið
„heimsókn” alltof virðulegt nafn
á fyrirbærinu. Húsaráp væri nær
lagi. Þetta fólst aðallega i þvl, að
menn tóku sig upp eftir hádegis-
matinn og röltu til kunningja.
Eftir verulega kaffidrykkju og
mikiö kjaftæði, var kvatt og fariö
til næstu kunningja,og svo koll af
kolli. Gifurlegt kaffiþamb og
reykingar voru þessu samfara.
Umræöuefniö var fjölbreytt, i
vissum skilningi. Stundum voru
heimsmálin krufin til mergjar,
oftast fengu sjónvarpið og raf-
veiturnar sinn skammt af böl-
bænum (sárasjaldan hrós), það
var spjallað um virkjunarmál,
atvinnumál og atvinnuleysismál,
um það hvort væri verið að kaupa
togara tilÞórshafnar eða tslands,
gert grin aö nágrannanum
o.s.frv.
Enn er ótalið þaö sem hæst ber:
nefnilega kjaftasögur. Þaö eru
sem sé ekki rithöfundar á lista-