Þjóðviljinn - 08.05.1982, Blaðsíða 14

14 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 8.-9. maí 1982
á vinnustaOaráðum (á hverju
verkstæði). 1 stjórnum fyrirtækja
veröi þriðjungur fulltrúa beint frá
rikinu, þriðjungur verði kosnir áf
verkamönnum en þar við bætast
svo fulltrúar „atvinnulifsins”,
sem rikiö velur i samræmi viö
sérþekkingu þeirra á efnahags-
málum eöa viðskiptum. Svipuö
þriskipting i stjórn fyrirtækis
hefur verið við lýði I Renault-bila-
smiðjunum, sem þjóönýttar voru
eftir strið. Það sem nú er helst
nýmæli er það að gert er ráð fyrir
þvi að fulltrúar verkamanna séu
kosnir af þeim en ekki tilnefndir
af verkalýðsfélögunum eins og
áður var i þjóðnýttum fyrirtækj-
um.
Að þvi er varöar vinnustaða-
ráðin þá mun stjórnin hafa þaö
fyrst og fremst i huga að þau séu
ráögefandi vettvangur þar sem
launamenn hafa möguleika á að
„tjá sig” eins og það heitir.
Þessi áform koma svo inn á
ágreining milli verkalýðssamtak-
anna. CGT, sem kommúnistar
stjórna, hefur tilhneigingu til að
láta verklýðsfélögin, vera einu
fulltrúa launafólksins — og þá
lika i sambandi við stjórnir þjóð-
nýttra fyrirtækja. CFDT, sem
fyrr er nefnt, hefur meiri áhuga á
dreifingu valds, og þá bæði á
möguleikum verkamanna til að
kjósa sér fulltrúa, hvað sem verk-
lýössamböndunum og innbyrðis
togstreitu þeirra liður, og svo
vilja þeir að vinnustaðaráðin hafi
sem mest vald. Meira en vinir
þeirra, sósialistaráðherrarnir,
gera ráð fyrir.
Vinnustaðaráðin
Einn af talsmönnum CFDT segir
á þessa leið i nýlegu viötali um
sem mest vald til vinnustaða-
ráða: „Við leggjum höfuðáherslu
á þau, þeas. á þau áhrif sem
verkamenn innan þessara sam-
stæöu eininga geta haft á vinnu-
skilyrði sin. Við teljum að slik
áhrif geri það mögulegt að virkja
frumkvæði og hæfileika verka-
manna og að það beri ekki aðeins
félagslegan árangur heldur og
efnahagslegan. (Hin sigilda
hugsun að þeir sem ráða að-
stæðum á sinum vinnustað vinni
betur en þeir sem barasta taka
við fyrirskipunum). Við h’tum á
ráðin, segir þessi fulltrúi CFDT
ennfremur, sem byrjun áhrifa á
sjálfa stjórn verksmiðjunnar.
Vitanlega geta menn ekki krafist
þess frá degi til dags, aö hundrað
þúsund verkamenn hjá Renault
eigi að taka ákvörðun um það,
hvort bilasmiöjan á að leggja
miljarð franka i það eða ekki að
ná fótfestu á bandariskum
markaði. En til að skapa jákvæða
félagslega þróun teljum viö
nauösynlegt að byrja á því að
gefa verkamönnum ótvirætt vald
innan vissra ramma”. I CFDT er
m.a. talað um„ samning” milli
stjórnar fyrirtækis og verkstæöis-
ráðanna.
7 deiglunni
Þessi mál eru semsagt i deigl-
unni. Agreiningur sósialista við
verkalýðssamband kommúnista,
CGT, er nokkuð annars eölis: þar
er ekki svo mjög deilt um at-
yinnulýöræði en meira um kaup-
kröfur — CGT hefur reynt að
hressa upp á illt gengi Kommún-
istaflokksins að undanförnu með
þvl aö vera staffirugt i kaupkröf-
um. Og á meöan biöa fulltrúar
einkafjármagnsins spenntir eftir
þvi hvað úr atvinnumála- og lýð-
ræðisumræöunni veröur. Þar
hugga sumir sig viö þaö, að þjóð-
nýttu fyrirtækin frönsku eru
áfram höfð aðilar að vinnuveit-
endasambandinu franska.
(Stjórnin réttlætir það með þvi að
þau fyrirtæki þurfi að taka þátt i
alþjóölegri samkeppni og megi
þvi ekki fá sérstöðu „verndaöra”
vinnustaða). Aðrir kapitalistar
óttast svo, aö atvinnulýöræðiö
þokist það áleiöis að það fari að
hafa „smitandi” áhrif á verka-
menn sem vinna hjá einkafyrir-
tækjum — en þar hefur ósköp litið
gerst i atvinnulýösræðismálum i
þrjátiu ár eða meir.
ÁB
sunnucflagspistill
Erum ekki
galdramenn
Mitterrand tók við völd-
um í Frakklandi fyrir ári
—■ þá var fögnuður meðal
franskra vinstrimanna og
annarra sem langþreyttir
voru orðnir á áratuga
stjórn hægrimanna/ fyrir-
heit um Breytingarnar
miklu lágu í loftinu og það
var dansaðá götunum. Nú
eru menn víða um lönd að
skoða fyrsta stjórnarár i
sósíalista á forsetastóli.
Það er margt sagt um
starfstíl hans (sósíalista- j
kóngurinn er hann kallaður j
í sumum blöðum og meira
líkt við de Gaulle en aðra
forseta) og hægriblöð
hlakka yf ir því að ýmislegt
hafi mistekist hjá vinstri-
stjórninni. Og sósíalistar
Mitterrands svara með
því, að aldrei fyrr haf i jafn
mikið breyst á stuttum . Mitterrand á sigurhátíð.
Fyrsta
vinstri-
ár franskrar
stj órnar
Árni
Bergmann
skrifar
tíma í Frakklandi og bæta
svo við að „við erum engir
galdramenn".
Utan Frakklands velta menn
kannski mest fyrir sér utanrikis-
stefnunni, sem einkennist af vilja
til aö leggja áherslu á sérstöðu
Frakklands og sjálfstætt hlutverk
andspænis risaveldunum tveim.
Vinstrimenn hafa i þeim efnum
blendnar tilfinningar í garð
stjórnar Mitterrands — þeim
þykir gott að hún hefur sýnt vin-
semd byltingar- og umbóta-
hreyfingum i þriöja heiminum
(Nicaragua, E1 Salvador), en öllu
lakara aö Frakkland heldur
áfram stefnu kjarnorkuveldis og
mikilli vopnasölu um heim allan.
Afýmsu að státa
En mestu varðar sjálfsagt
reynslanaf vinstristjórn á Frakk-
landi sjálfu. Þar hefur Mitterrand
og hans menn vissulega afýmsu |
að státa. Um leiö og hann tók við j
völdum var dauðarefsing afnum- I
in, miklum fjölda fanga gefnar ;
upp sakir og fleira lagfært I
dómsmálum. Eftirlaunaaldur var
styttur, orlof lengt, lágmarkslaun
voru hækkuö, leigjendur fengu
aukinn rétt gagnvart húseigend-
um. Bankar hafa verið þjóðnýttir
sem og nfu meiriháttar sam-
steypur i iðnaöi — meö það fyrir
augum, að efla efnahagslegt
sjálfstæði landsins, skapa at-
vinnu, flýta fyrir atvinnulýðræöi.
Vinnuvikan var stytt i 39 stundir.
Það er ekki nema von að Mauroy
forsætisráðherra segi: Hafa aðrir
gert betur? En á hitt er að lita, að
umbætur af þessu tagi verða jafn-
an að skoöast I ljósi þess, að
Frakkland haföi svo lengi lotið
hægristjórn, að landiö haföi dreg-
ist aftur úr grannrikjum sinum I
ýmsum félagslegum efnum og
tekjuskipting var þar miklu
krappari en menn eiga að venjast
um noröanverða álfuna.
Mínusarnir
En svo eru það minúsarnir.
Sósialistastjórnin hefur fengið
óþyrmilega aö kenna á þvi, aö
hún tekur viö á erfiöum tima. Hún
þarf að stjórna kreppu, vinna sig
út úr kreppu. Mauroy forsætis-
ráðherra segir: Það væri einhver
munur að fá aö spreyta sig á upp-
gangstimum einsog Gaullistarnir
fengu!
Kreppa sem spannar margar
álfur, veldur þvi, að vinstristjórn-
in getur ekki búist viö rúmlega
3% hagvexti eins og hún geröi ráö
fyrir — kannski nær hún 2% i ár.
Hún hefur ekki getaö dregið úr at-
vinnuleysi — atvinnuleysingjum
hefur enn fjölgað á fyrsta ári
hennar, þótt þeim hafi ekki
fjölgað eins hratt á siöasta valda-
ári Giscards d’Estaings.
Agreiningur viö verklýðsfélög og
atvinnurekendur hafa leitt til
þess að frestað hefur veriö
áformum um frekari styttingu
vinnutimans. Stjórnin hefur sleg-
ið af skattlagningu sinni á fyrir-
tæki i þeirri von aö þá verði meira
fjárfest og fleiri atvinnutækifæri
skapist. Svo mega menn heldur
ekki gleyma þvi að þeir riku hafa
að sinu leyti unnið efnahagsleg
skemmdarverk gegn vinstri-
stjórninni, einkum með stórfelld-
um fjárflótta til Sviss og á aðra
felustaöi misjafnlega fengins
fjár.
Mótmælaganga á vegum verkalýössambandsins
CGT: Sambúðin er ekki
777 hvers
þjóðnýting?
Eins og aö likum lætur er eitt ár
ekki langur timi til aö dæma um
frammistööu og möguleika
franskrar vinstristjórnar — og
menn skyldu hafa þab i huga, að
kjörtimabil Mitterrands er sjö ár.
Margt er I einskonar biöstöðu —
meðal annars vegna þess, að
ágreiningur er milli sjálfra
stjórnarsinna — hinna ýmsu
arma Sósialistaflokksins og
kommúnista um það hvernig
skuli aö verki staðið. Eitt dæmi
um það er atvinnulýöræði i
þjóðnýttuin fyrirtækjum — en
þjóðnýtingar áttu, samkvæmt
áformum Mitterrands, að verða
alltaf auðveld.
meðal annars liöur i bættri stööu
verkamanna i fyrirtækjum,
þróun til atvinnulýðræðis.
1 þvi máli hefur stjórnin átt i
talsverðum hnútukasti við CFDT,
þaö verkalýðssamband franskt
(þau eru þrjú) sem er allajafna
næsta sósialistum. 1 CFDT hefur
verið sterkur áhugi á sjálfstjórn
verkamanna og þar er oft itrekuð
spurningin: til hvers þjóönýting?
Aform um atvinnulýðræði sem
vinstristjórnin hefur á prjónunum
fyrir þjóðnýttu fyrirtækin (þar er
auöveldast að koma við þátttöku
verkamanna I stjórn fyrirtækja
segja þeir i „ráðuneyti um stækk-
un hins opinbera geira”), munu
eitthvað á þessa leiö:
Atvinnulýöræöið á aö hvila á
tveim stoðum. Annarsvegar
stjórn fyrirtækisins og hinsvegar