Þjóðviljinn - 08.05.1982, Blaðsíða 17

16 SÍDA — ÞJ6DVILJINN Helgin 8.—9. maí 1982
Helgin 8.-9. mai 1982 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 17
Fjóla Rún Björnsdóttir meft fiOlu sina, fagurt hljðöfæri.
C3 ÍNi £) 0................... ~ V Q xJt U gj-t Q_____________________"Toevvvs- iikojaA S.
* 14 'Rc,e«v\Oir t Wi-vJ
R-
Heimsókn
í Tónmenntaskólann
en þar eru merkar
nyjungar í kennslu
Svona lita nóturnar i rafrondóinu út
Ungu tónskáldin í rafstúdíóinu í kjallara Tónmenntaskólans. I fremstu röð Sigurbjörn Þorkcisson, Guðný Helga Hrafnsdóttir Túlinius og Katarina óla-
dóttir. 1 aftari röð Siguröur Nordal, Guðrún Edda Gunnarsdóttir og Hrafnhildur Jónsdótlir. Ljósm. gel.
Magnús Þorkell Bernharðsson með gitar sinn, ágæta smiöi
Þær Fjóla Rún, Kristin, Guðný Helga og Katarina stilla hljóðfærin,
fiðiur og langspil
RAFRONPO
og hljóðfærasmlði
Við rífum upp hurðina á
Tónmenntaskólanum við
Lindargötu og smeygjum
okkur inn í hlýjuna. A
göngunum er ys og þys,
börn og unglingar á öllum
aldri fylla ganga. Þetta er
greinilega lifandi stofnun.
Hjálmar Ragnarsson tón-
skáld tekur brosandi á
móti okkur, hann bjóst við
komu okkar. Við ætlum
nefnilega að kynna okkur
merkar nýjungar í starfi
skólans, annars vegar full-
komið stúdió til að semja
raftónlist og hins vegar
hljóðfærasmíði. Hjálmar
er ábyrgur f yrir því f yrra.
Hann leiðir okkur niður i
kjallara.
1 litlu herbergi eru nokkrir
krakkar á aldrinum 14—16 ára og
þar er hlaðiö tækjum með tökkum
og tðlum. Hvernig hefur Tón-
menntaskólinn efni á þessu?
Hjálmar upplýsir að Ford-stofn-
unin I Bandarikjunum hafi gefið
skólanum þau i fyrra og eigi
þakkir skilið. Nú sé i fyrsta skipti
hægt að kenna raftónlist á Is-
landi.
Og nú byrjar Hjálmar að út-
skýra tækin. Fyrirferöarmest og
sennilega merkilegast er svokall-
aður hljóðgervill (synthetizer).
Með honum er hægt að framleiða
öll hugsanleg hljóð og tóna, lága
og háa, breiða og mjóa, stutta og
langa, skæra og dimma, og einnig
er hægt að taka inn á hann utan-
aðkomandi hljóð svo sem
náttúruhljóð. Sannarlega
skemmtilegt leikfang að leika sér
aö.
Nú, þarna er fjögurra rása
Dolby segulbandstæki, 8 rása
blandari (mixer), raðari og svo
auövitað magnari, hátalarar,
plötuspilari o.s.frv.
1 vetur hafa tveir hópar fengist
viö raftónlistina og kemur hún i
staðinn fyrir tónfræöi. Fjórir ung-
lingar eru i hvorum hóp og þau
sem eru núna i tima eru Guðrún
Edda Gunnarsdóttir, Sigurbjörn
Þorkelsson, Hrafnhildur Jóns-
dóttir og Siguröur Nordal. Og
þarna koma lika tvær stelpur úr
hinum hópnum, þær Guðný Helga
HrafnsdóttirTúliniusog Katarina
óladóttir.
— Hvernig finnst ykkur að fást
við þetta?
— Bara ágætt. Þaö er gaman að
prófa að gera þetta.
— Finnst ykkur gaman að
svona tónlist?
— Já, já Einhver efi er samt i
þeim og þau lita á kennarann og
hann hlær. Hjálmar upplýsir aö
ungir krakkar séu haldnir tölu-
verðum fordómum gegn raftón-
list en það eldist siðan af þeim og
þessir krakkar séu með sérlega
opin hug. Það sé að visu dálitiö
þreytandi að taka tveggja tima
lotu, kannski með eitt orð eins og
þau hafi gert einu sinni. Ein
stelpan upplýsir aö hún hafi alveg
verið að flippa út eftir einn slikan
tima.
Þau eru nú langt komin meö að
semja verk sem nefnist Rafrondó
I og er ætlunin að flytja það á
nemendatónleikum i næstu viku.
Það á að taka 10 minútur i flutn-,
ingi og er uppbyggt af fjórum
grunnhljóöum. Þau eru orgel-
hijómur, dropahljóð, fremur
ruddalegt rafhljóð og svo fiðla og
er það eina utanaðkomandi
hljóðiö. Sigurbjörn spilar fiðluna.
Svo er lika bassi undir i tveimur
af fimm köflum rondósins.
Þó að þetta sé raftónlist er ron-
dóið byggt upp á klassiskan hátt:
A-B-A-C-A. Tveir fyrstu kaflarnir
eru tilbúnir og við fáum aö hlusta.
011 ljós eru slökkt til að auka
stemmninguna.Fyrsti kaflinn ein-
kennist af snöggum hljóðum sem
koma sum eins og högg,en i öðr-
um kaflanum koma hljóðin hægt
inn og fjara svo út. Þriöji kaflinn
er i fúguformi, upplýsir Hjálmar.
A hljómleikunum verður verkið
flutt úr fjórum rásum og kemur
þá hvert grunnhljóð úr sinu horni.
Þetta er mjög spennandi. Hvor
hópur eyöir alls 16 timum 1 þessu
stúdiói og hefur ýmislegt veriö
gertauk rondósins. Til dæmis var
samið verk viö ljóö úr Flateyjar -
Frey eftir Guðberg Bergsson.
Nú má ekki trufla lengur og viö
erum leiddir i annað kjallaraher-
bergi og settir i hendurnar á Auö-
uni Einarssyni sem er kennari I
hljóöfærasmiöi. Og þaö er lika
heill hópur af krökkum með
hljóðfæri sem eru næstum þvi
fullgerð enda komiö fram á vor.
Ég sé ekki betur en þetta séu hinir
fegurstu gripir. Þarna eru þau
Fjóla Rún Björnsdóttir, Kristin
Benediktsdóttir og Jóhann Friö-
geir Valdimarsson meö fiðlurnar
sinar, þær Guðný Helga Hrafns-
dóttir Túlinius og Katarina Óla -
dóttir með langspil. Magnús Þor-
kell Bernharðsson með gitar og
GIsli Rúnar Hjaltason meö blokk-
flautu.
Auðun segir okkur að hann hafi
kynnst hljóðfærasmiði hjá Erlingi
Jónssyni handavinnukennara i
Keflavik en hann hefur um árabil
kennt aö smiöa einföld strengja-
hljóðfæri. Erlingur var með slika
kennslu i fyrsta sinn i Tón-
mehntaskólanum i hitteðfyrra en
i fyrra lagðist hún niður vegna
þess að Erlingur fór utan i fram-
haldsnám. En nú hefur sem sagt
Auðun tekið upp merkið.
— Þetta er virkilega skemmti-
legt, segir Auðun. Smiðin er til-
tölulega einföld og þó aö þessir
krakkar séu ekki vanir að beita
hefli eöa sög eða vinna i tré er
handbragöið gott,eöa finnst ykkur
þaö ekki? Þau eignast meö þessu
móti hljóðfæri sem hægt er að
spila á.
Þaö er samt greinilegt að
Auðun hefur langmestan áhuga á
langspilinu og sögu þess. Hann
segir að Friörik Guöni Þórleifs-
son hafi skrifað BA-prófs ritgerö
um langspil árið 1971 og komist að
þeirri niðurstööu að á sumum
svæðum landsins hafi verið mikið
um langspil hér áður fyrr, eink-
um Þingeyjarsýslum, Eyjafiröi,
Skagafirði og svo á Suðurlandi en
á öðrum hafi þau vart fyrirfund-
ist. Langspil er þó ekki algengt á
Islandi fyrr en á 18. öld og hefur
sennilega borist hingað frá
Noregi.
— En er þetta ekki dautt hljóð-
færi? Af hverju ertu aö láta
blessuö börnin smiða svona
gripi?
— Persónulega vonast ég til að
Hjálmar Ragnarsson tónskáld leiðbenir þeim Sigurbirni og Gúðrúnu Eddu
Allur hópurinn scm var i hljóðfærasmiðinni I vetur með hljóðfærin. Fyrir
aftan stendur kennarinn: Auðun Einarsson. Krakkarnir heita f.v.
Jóhann Friðgeir Valdimarsson, Gisli Rúnar Hjaltason, Kristin Bene-
diktsdóttir, Guðný Helga Hrafnsdóttir Túlinius, Katarina öladóttir,
Fjóla Rún Björnsdóttir og Magnús Þorkell Bernharðsson. Ljósm.: gcl
krakkarnir spili og leiki á lang-
spilin og komist að þvi hvers
konar lög henta best fyrir hljóö-
færið. Þau gætu þá kannski
seinna skrifað smálagasafn sem
hægt væri að notast viö. Það kom
hér bandariskur maður i fyrra,
David Woods aö nafni og hann
mældi nákvæmlega upp tónskala
gamla langspilsins og komst að
raun um það aö þeir eru allir i
gömlu kirkjutóntegundunum og
hafa þvi veriö notaðir til að leiða
söng i kirkjum. Arið 1855 kom út á
Akureyri bæklingur eftir Ara
Sæmundsen og er titilsiða hans
eins og stefnuskrá. Þar stendur:
„Leiöarvisir til að spila á lang-
spil og til að læra sálmalög eptir
nótum og nótur með bókstöfum til
allra sálmalaga, sem eru i
messusöngsbók vorri, og
þaraðauki til nokkurra fleiri
sálmalaga handa unglingum og
viðvaningum”.
— Eru þessi langspil sem
krakkarnir smiða alveg eins og
gömlu langspilin?
— Hér áður fyrr voru báöar
hliðarnar beinar en fyrir um 100
árum beittu þeir Benedikt á
Auðnum og Sigtryggur Jónasson
sér fyrir endurvakningu á smiði
langspila og þá höfðu þeir aðra
hliöina bogadregna og við höldum
okkur við þá gerð. Þessir tveir
menn voru á Húsavik og þar var
siðan vagga hins nýja langspils. A
þessari öld hafa svo tvær konur
einkum kynnt langspil fyrir Is-
lendingum, þær Anna Þórhalls-
dóttir og Guðrún Sveinsdóttir. Nú
trúi ég aö endurvekja megi
notkun langspilsins með þvi að
kenna unglingum aö smiða það.
— Við spyrjum þær Guðnýju
Helgu og Katarinu hvort þær
kunni svo að spila á langspil, en
þær neita þvi. Ekki er kennt á
langspil I Tónmenntaskólanum.
En þetta eru hressar og frjáls-
mannslegar stúlkur og eiga vafa-
laust létt með aö læra á hljóðfærið
og nota þaö siöan. Viö kveðjum nú
hinn ágæta Tónmenntaskóla og
ferska kennara og krakka og
hlaupum út í kuldann.
— GFr