Þjóðviljinn - 01.05.1983, Blaðsíða 4

I í 4
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 30. apríl/1. maí 1983
stjórnmál á sunnudegi
Vangaveltur
í vikunni eftir
kosningar
Svavar Gestsson formaður Alþýðubanda-
lagsins. Fer nestaður vel í stjórnarmyndun-
arviðræður.
Ólafur Ragnar Grímsson. Harðvítugur
baráttumaður sem hefur styrkt stöðu sína
að undanförnu.
¥
FELAGSHYGGJA
GEGN SÉRGÆSKU
Innanbúðarvandinn í
Sjálfstæðisflokknum hefur nokkuð
sett svip sinn á fjölmiðlaumræðu sl.
viku. Morgunblaðið hafði varla
beðið eftir endanlegum
niðurstöðum kosninganna, þegar
blaðið réðst af mikilli heift gegn
AlbertGuðmundssyni leiðtoga
flokksins hér í Reykjavík. En f
Mogginn gerir auk heldur Geir
Hallgrímsson að ókrýndum
sigurvegara kosninganna. Geir er
maðurinn sem stjórnaði
kosningasigrinum út um alit land,
segirblaðið.
Tvær kosningamaskínur
í Reykjavík
Það er í sjálfu sér aðdáunarvert hversu
vel Morgunblaðinu gekk að breiða yfir and-
stöðu sína við Albert fyrir kosningar, alveg
einsog það er ótrúlegt hve blaðið var
harðskeytt við Albert eftir kosningarnar. í
rauninni er þetta ekki annað en framhald á
innanflokksátökunum, þar hefur lengi ekki
ríkt friður um annað en slétt yfirborð síð-
ustu daga fyrir kosningar sbr.sveitarstjórn-
arkosningarnar í fyrra og þingkosningarnar
nú.
Staðreyndin er einnig sú, að flokkurinn í
Reykjavík gekk klofinn til þessara kosn-
inga. Albert taldi að fenginni reynslu ekki
hægt að stóla á flokksvélina í Reykjavík -
og setti því upp eigin kosningamaskínu. Og
í kosningabaráttunni fór mun meira fyrir
henni en starfi flokksvélarinnar, þarsem
Geirsmenn ráða mestu. Morgunblaðið
gerði líka sitt til að koma Albert í bobba, þó
Isafjarðarundrin hafi sjálfsagt verið afdrif-
aríkust.
Það er engu líkara en Morgunblaðið hafi
viljað hrekja áköfustu stuðningsmenn
Gunnars Thoroddsen í aðrar áttir fyrir
þessa kosningabaráttu. Og margt bendir til
þess að það hafi tekist. En til að halda Geir í
ljómanum af veldi Morgunblaðsins er ekk-
ert pláss fyrir smáprinsa einsog Albert
Guðmundsson. Þess vegna á nú að kippa
fótunum undan honum í pólitíkinni.
Ósigur
atvinnurekenda valdsins
Ánægjulegast við niðurstöður kosning-
anna var, að Sjálfstæðisflokkurinn skyldi
ekki eflast meira en raun ber vitni. Meira en
það, forystukreppan nú ber vitni um að
hinir ýmsu armar flokksins eru sem betur
fer ekki í stakk búnir til að taka völdin í
landinu. Metnaður einstakra manna,
stendur pólitískum hugsjónum þeirra fyrir
þrifum. Á meðan heldur hinn almenni
flokksmaður áfram að leita að nýjum Ólafi
Thors eða Bjarna Ben.
Burgeisunum er mikið í mun að samhæfa
þarfir hinna ólíku atvinnugreina, einsog
það er kallað - og þeir þurftu svo sannar-
lega á sameinuðum Sjálfstæðisflokki að
halda. Þess vegna urðu úrslitin þeim veru-
leg vonbrigði. Sjálfstæðisflokkurinn hefur
ekki nægilegan þingstyrk til pólitískra ein-
leikja á þingi, og ríkisstjórn með þátttöku
Sjálfstæðisflokksin:. nú verður aldrei eins
sterk og ógnvænlegnúeftirþessi kosninga-
úrslit og margir voru farnir að óttast.
Það þýðir að sjálfsögðu ekki að Sjálf-
stæðisflokkurinn sé orðinn eitthvert lamb
að leika við. Flokkurinn heldur eftir sem
áður töglum og högldum í íslensku atvinnu-
og þjóðlífi. Og hann er miklu valdameiri en
svo að ríkisstjórn honum andstæð, hversu
sem hún vildi, fái nokkru um þokað. En
dropinn holar steininn.
Það er engu að síður borðleggjandi, að sá
ótti sem menn báru fyrir hagstæðri útkomu
Sjálfstæðisflokksins í kosningunum er nú
ástæöulaus. Sjálfstæðismenn eru aftur
komnir í hár Saman - og eru því félags-
hyggjufólki ekki jafn hættulegir og þeir virt-
ust í stríðsbúningi kosningabaráttunnar.
Að þessu leytinu til má segja, að félags-
hyggjufólk hafi unnið móralskan sigur. Og
það er mikilvægt að fylgja honum eftir með
sókn á öllum vígstöðvum.
Kerfisbreytingar -
vinstri breiðfylking
Burtséð frá því hvernig ríkisstjórn verður
mynduð á næstunni, þá er freistandi að líta
einnig til lengri tíma í Ijósi kosningaúrslit-
anna. Segja má að framsókn Sjálfstæðis-
flokksins, atvinnurekendavaldsins, hafi
verið stöðvuð í bili að minnsta kosti. Og
það hlýtur einnegin að vera ljóst að Al-
þýðubandalagið stendur djúpum rótum í
íslenskri pólitík, að Alþýðubandalagið er
helsti sameiningarvettvangur allra vinstri
manna í landinu. Það þýðir að bandalagið
verður að ná skipulagslega til mun fleiri
heldur en það gerir nú. Það er því eðlilegt
að haldið verði áfram á þeirri braut sem
mörkuð var fyrir nokkrum mánuðum með
einingu um íslenska leið, hugmyndum um
skipulagsbreytingar Alþýðubandalagsins.
Þær þarf að ræða ýtarlega og bjóða fleirum
til samstarfs við Álþýðubandalagið.
Jafnframt þarf áð hefjast gerð áætlana og
tillagna um kerfisbreytingar á íslandi, sem
fela í sér meiri völd venjulegs fólks á vínnu-
stöðum og um umhverfi okkar. Það bar
sorglega lítið eða jafnvel ekkert á umræðu í
kosningabaráttunni um atvinnulýðræði,
meiri réttindi fólks á vinnustöðum, opnun
bókhalds, launamannasjóði og fleiri þvf-
umlíkum atriðum sem hljóta að standa sósí-
alistum nærri. Þau verða vonandi meira
áberandi í næstu kosningabaráttu, sem gæti
orðið fljótlega.
Smáflokkakraðakið í liðnum kosningum
virðist gera það erfiðara en ella að setja
fram raunverulegan vinstri valkost fyrir
þjóðina alla. Annars vegar er kjósendum
boðið uppá að velja íhaldið í samstjórn með
miðjuflokki eða flokkum eða Alþýðu-
bandalagið með miðjuflokki eða flokkum.
Við megum ekki gleyma því að árið 1978
náði Alþýðubandalagið því að fá 14 menn
kjörna í kosningum.
Við hljótum að stefna að því að ná betri
árangri einhvern tíma á næstu árum. Fyrir
þann tíma þurfum við að búa okkur undir
það að gerbreyta þessu þjóðfélagi til hins
Ólafur Thors. Eftirmyndirnar eru falsaðar
en ieitin heldur áfram..
Geir Hallgrímsson. í kapphlaupi við tímann
en með blessun Morgunblaðsins.
Albert Guðmundsson. Hefur heyrt at-
geirinn syngja í Aðalstræti.
betra. Um kerfisbreytingu af þeim toga sem
við hljótum að stefna að í framtíðinni er
grundvallarágreiningur við burgeisana og
flokka þeirra, sérstaklega Sjálfstæðisflokk-
inn. í millitíðinni gætum við þurft að eiga
aðild að einhverjum ríkisstjórnum, en þær
mega ekki vera útlokandi á þann íslenska
sósíalisma sem við öll stefnum í rauninni
að.
Óskar_______
Guðmundsson
skrifar
Það er engin ástæða til að draga fjöður
yfir það, að hvað sem varnarsigrum viðvík-
ur, varð Alþýðubandalagið einnig fyrir pól-
itísku áfalli í þessum kosningum. Þing-
flokksformaðurinn fráfarandi, Ólafur
Ragnar Grímsson náði ekki kjöri. Auðvit-
að er það verulegt áfall fyrir okkur- en sem
betur fer er það einungis tímabundið. Allar
líkur benda til þess, að kosningar verði
fljótlega og engin ástæða til að ætla annað
heldur en Ólafur Ragnar glansi þá inn á
þingið.
Hitt er svo annað mál að víðar er rekin
pólitík heldur en á þingi. Og það er mikil
þörf fyrir pólitíkusa utan alþingis. Alþýðu-
bandalagið hefur líka þá sérstöðu meðal
stóru flokkanna, að leggja mikla áherslu á
starf almennra félaga, á pólitískt starf útum
allt þjóðfélag. Markmið okkar nást heldur
aldrei einungis á þingi, það þarf meira til.
Og stórskyttur eru pólitískum andstæðing-
um okkar jafn hættulegar utan þings og
innan. Auk þessa hefur pólitísk staða Ólafs
Ragnars styrkst mjög í þessari kosningabar-
áttu, einsog Svavar Gestsson hefur bent á.
Allt þetta leiðir hugann að því, að við
vinstri menn hljótum og verðum að leggja
meiri áherslu á utanþingsbaráttuna í fram-
tíðinni. Við þurfum að vinna betur að því
að vekja áhuga fólks á félagshyggju innan
verkalýðshreyfingarinnar og við þurfum að
láta rödd okkar heyrast betur og skiljast á
öðrum vettvangi.
Samstarfs-
grundvöllurinn
Alþýðubandalagið hefur góðan grund-
völl að standa á þegar kemur til alvöru
stjórnarmyndunarviðræðna í næstu viku,
þarsem samstarfsgrundvöllurinn til fólks og
flokka er annars vegar. Þetta plagg sem
Alþýðubandalagið gaf út fyrir kosningar
eru nokkuð sérstakt að því leytinu til að
nokkuð skýrt er kveðið á um það hvað AI-
þýðubandalagið vill semja um. Þar er
kveðið á um uppgjörsleið gagnvart verð-
bólgu, þar er kveðið á um tekjutryggingu
láglaunafólks, stórátak í húsnæðismálum,
hækkun raforkuverðstil álversins,andstöðu
við erlenda stóriðju og fleira gott. Þetta er
það leiðarljós sem kjósendur hafa valið for-
ystumönnum Alþýðubandalagsins í yfir-
standandi viðræðum við aðra flokka. Ekki
má gleyma að í samstarfsgrundvellinum er
kveðið skýrt á um algera stöðvun á tækni-
búnaði og á endurnýjun vígbúnaðar á veg-
um Nató og bandaríska hersins hér á landi
svo ogum yfirlýsingu íslands sem kjarnorku-
vopnalauss svæðis •
Öll eru þessi mál fyrirferðarmikil í far- (
teski forystumanna Alþýðubandalagsins er |
til stjórnarmyndunarviðræðna kemur.
Vandræði
Sjálfstæðisflokksins
Það hefur oft verið minnst á það í grein-
um hér í Þjóðviljanum, að hagsmunir hinna
ýmsu afla í Sjálfstæðisflokki fara ekki alltaf
saman. Þessar innri mótsagnir meðal borg-
arastéttarinnar og áhangenda hennar birt-
ast okkur í opinskáu stríði um persónur
valdsmanna í flokknum. En með sama
hætti og við störfuðum með hluta borgara-
stéttarinnar í síðustu ríkisstjórn, þá kann
alveg eins svo að fara aö einhver öfl kljúfi
sig frá flokknum endanlega.
Einsog nú er í pottinn búið hjá Sjálfstæð-
isflokknum er næsta fátt sem bendir til þess
að tími hinna innri átaka sé liðinn. Það er í
sjálfu sér allt í lagi - ef við berum gæfu til að
notfæra okkur það jafnaðarstefnunni í hag.
En engu að síður verða þessi átök til þess,
að Sjálfstæðisflokkurinn er enn ótraustari
og óábyrgari í ríkisstjórnum. Það er ekki
einu sinni hægt að reiða sig á íhaldið. Þessar
sprungur og Rauðavatnsskriður í flokknum
eru vísar til að koma uppá yfirborðið hve-
nær sem er. Og það er eins gott að detta
ekki niður í þær eða láta einsog maður viti
ekki af þeim.
Sjálfstæðisflokkurinn á sér ekki
viðreisnar von. Þessi flokkur sérgæskunnar
og eiginhagsmunanna er altént ekki sú
kjölfesta sem hann þóttist vera í íslensku
þjóðlífi. í enn ríkari mæli munu vandamál
verða að leysast á grundvelli félagshyggju í
framtíðinni. Það er þess vegna senr fram-
tíðin er Alþýðubandalagsins. Og það er lag
að hugsa um göfugar hugsjónir á baráttu-
degi verkalýðsins, 1. maí
-óg